Adam Tsiolkoş

Adam Vitold Ciołkosz (təxəllüsü: Kremerowski; 1902–1978) – Polşa yazıçısı, tarixçi, publisist və sosialist fəalı, Lvov qartallarından biri, Polşa Sosialist Partiyası Ali Şurasının üzvü, skaut təlimatçısı və Polşa Ordusunun zabiti. Lidia Ciołkoszun əri.

Adam Tsiolkoş
Doğum tarixi	5 yanvar 1902
Doğum yeri	Krakov
Vəfat tarixi	1 oktyabr 1978
Vəfat yeri	London
Dəfn yeri	Patni-Veyl qəbiristanlığı
Vikipediya məqaləsi

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

B

• Beynəlxalq gənclər həmrəyliyi gücləndirilməlidir. Hər yerdə gənclər toplar üçün materialdır. Nə vaxtsa o yerə gələ bilər ki, onlar hər yerdə bir-birlərini öldürməkdən imtina edəcəklər. Başqa millətlərlə bir dam altında yaşamalı olduğumuz Polşada. Bu, bizim beynəlxalq qardaşlıq qabiliyyətimizin sınağıdır. Milli ideyanı itirmədən dövlət ideyası lazımdır.
• Biz öz millətimizin azadlığı uğrunda mübarizə aparmaqla və ya onun azadlığını yadelli işğalına qarşı müdafiə etməklə, həm də fəhlə sinfinin gələcəyini müdafiə edirik, başqa sözlə, biz təkcə dünən və bu gün deyil (daha doğrusu o qədər də deyil) müdafiə edirik. sabah. Bu, 1939-cu ilin sentyabrında və İkinci Dünya Müharibəsi boyu Polşa sosialistlərinin fikri idi.
• Bizdə 30 faiz 2-ci dərəcəli vətəndaş ola bilməz. Biz gələcəkdə demokratiyanı, cümhuriyyəti qoruyacaq gənclərə bütün həmvətənlərimizə eyni gözlə baxmağı öyrətməliyik.
• Bolşeviklərdən və faşistlərdən yeganə fərqiniz odur ki, siz öz qanunvericiliyinizdə ardıcıl deyilsiniz və avtokratiya toqasına büründükdə onu liberalizm və demokratiya cırtdanları ilə, voyevodanın asanlıqla qopardığı fırfırlarla bəzəyirsiniz, staroste və ya polis konsteblisi. "Post-May" hökumətinin üç simvolu var: senzorun qırmızı qələmi, polisin ağ dəyənəyi və məhkəmələr.
• Bugünkü vəzifəmiz "sosializm" sözünün məzmununu gizlətmək, bu anlayışı leninizmin və stalinizmin cinayətlərindən təmizləmək və qırmızı bayrağı öz saf şöhrətinə qaytarmaqdır. Fəhlə sinfinin qarşısında sosialist demokratiyasını, yəni sosial iqtisadi formalar əsasında vicdan, düşüncə, yaşayış və çap söz, yığıncaq və yürüşlər, həmkarlar ittifaqları və siyasi partiyalar azadlığını qazanmaq vəzifəsi durur.

D

• Dünyanı yenidən qurmaq üçün ziyalıların fəhlə və kənd gəncləri ilə aşağıdakı prinsiplər əsasında əməkdaşlıq etməsi zəruridir: İş insana qiymət vermək üçün yeganə meyardır. Biz sosial ədalətin tərəfdarıyıq. Bunun mütləq marksizm olması lazım deyil; sosial ədalətsizliyi hiss etmək və onu aradan qaldırmaq üçün nəcib səy göstərməkdir. İş həm də hər birimizin şəxsi həyatının mandatıdır.

Ə

• Əslində, leninizm Marksın təliminin davamı və inkişafı deyil, Leninin müstəqil və ayrıca konsepsiyasıdır. Leninizmin bütün mahiyyəti Leninin 1917-ci ildə yazdığı "Dövlət və İnqilab" əsərində var. Söhbət hakimiyyəti necə əldə etmək və onu necə saxlamaq məsələsindən gedir. Leninin fikrincə, hakimiyyəti əldə etmək və saxlamaq aləti "yeni tipli partiya", lazım gələrsə, bu və ya digər "cəbhə", bu və ya digər "şura" adı ilə pərdələnmiş monopartiyadır.

F

• Fəhlələr, kəndlilər, ağbirçəklər! Mayın 1-də bizim düşüncə və hisslərimiz Polşa Sosialist Partiyasına, onun nailiyyətlərinə və həmişə canlı ideologiyasına və proqramına gedir. Bizim 1 Mayımızı və qırmızı bayrağımızın döyüş nişanımızı Polşa Birləşmiş Fəhlə Partiyası mənimsəmişdi, lakin Polşa proletariatına sosializm, insan azadlığı sistemi, milli azadlıq, əmək və azadlıq sistemi uğrunda mübarizə aparmağı öyrədən onlar deyildi. sosial ədalət. Bu mübarizə 1892-ci ildə Polşa Sosialist Partiyası tərəfindən aparılmışdır. Bu, varlı təbəqələrə, xarici və yerli kapitalistlərə və torpaq sahiblərinə, hər cür geriliyə qarşı, üç işğalçı dövlətə: Rusiya, Almaniya və Avstriyaya qarşı həyata keçirildi. Polşa fəhlə sinfinin 1939-cu ilə qədər mübarizə apardığı və qazandığı hər şey PPS-nin bu üç məktubu ilə əbədi olaraq bağlıdır.

İ

• İki yol mümkündür: ya Rusiya kommunizminin getdiyi zorakılıq və zorakılıq yolu, ya da Sosialist İnternasionalının qəbul etdiyi təkamül yolu, demokratik yol. Mən demokratiyanı hakimiyyətə aparan yol kimi başa düşürəm, bu, özlüyündə məqsəd deyil, iqtisadi həyatı fərdlərin mənfəətinə deyil, sosial ehtiyaclara yönəldilməsi üçün yenidən qurmaq üçün alətdir.

K

• Kommunizm azadlığı əlindən alır, sosializm isə azadlıq gətirir. Sosializm demokratiyanın ən yüksək formasıdır. İndiki şəraitdə kommunizmi heç nə sosializm hesab etmək, nə də sosializmdən sonra ictimai inkişafın növbəti mərhələsi hesab etmək olar. Kommunizm sosializmin dəhşətli karikaturasıdır, onun inkarıdır.

L

• Lenin Rusiyada sosialist sistemi qurmaq üçün hakimiyyəti öz partiyasının əlinə almaq istəyirdi. Bu, tamamilə yeni bir anlayış idi, biz bunu Marksda görmürük. Marksın fikrincə, heç bir siyasi forma onun tərkibində ola biləcək bütün məhsuldar qüvvələr inkişaf etmədikcə məhv olmur; yeni, daha yüksək istehsal münasibətləri köhnə cəmiyyətin bətnində onların maddi mövcudluğu şərtləri yaranmayana qədər heç vaxt yaranmır. Marksın fikrincə, sosializm o zaman gələ bilər ki, kapitalist sistemində gələcək məhsuldar qüvvələrə yer qalmasın. Əksinə, maddi şərait yetişəndə ​​mütləq sosializm gələcək. Lenin sosialist istehsal münasibətləri üçün maddi şərait yaratmaq üçün əvvəlcə köhnə cəmiyyəti yıxmaq və yeni cəmiyyət qurmaq lazım olduğunu irəli sürərək Marksın tezisini alt-üst etdi.
• Leninin hər iki əsas təlimi: "yeni tipli partiya", yəni monopartiyadan istifadə edərək mərkəzləşdirilmiş, diktator dövlət hakimiyyəti doktrinası və 19-cu əsrdə özəl kapitalistlərin sənaye müəssisələri tikdiyi üsullardan istifadə edərək müasir istehsal vasitələrinin qurulması doktrinası. əsrlərlə sıx bağlıdır, biri olmadan digəri ola bilməz. Onlara heç bir halda marksizm və ya sosializm deyilməli, onlara leninizm, kommunizm və ya sovetizm deyilməlidir.

M

• "Marksist" sifətinin bu gün heç bir mənası yoxdur və hər halda bu sifətin arxasında nəyin gizləndiyinə diqqətlə baxmaq lazımdır. "Marksizm-Leninizm" termini cəfəngiyatdır, çünki ümumiyyətlə, leninizm marksizmin inkarıdır. Bu termini sadəcə olaraq "Leninizm" kimi oxumaq lazımdır.
• Marksizmin sağlığında özü tərəfindən qoyulmuş və daha sonra onun ən yaxın dostu və əməkdaşı Fridrix Engels (1820–1895) tərəfindən davam etdirilən yoxlanılması bu günə qədər davam edir. Marksın özü bizə böyük alimə layiq bir ipucu buraxdı: de omnibus dubitare , hər şeyə şübhə etmək. Şübhə etmək yoxlamaq deməkdir, lakin araşdırma zamanı Marksın təlimlərinə düzəliş kimi Edvard Bernşteyn tərəfindən başlanmış revizionizmdə olduğu kimi müxtəlif yeni anlayışlar və düşüncə məktəbləri yarana bilər.
• Mən fərdlərin millətə, kilsəyə və ya ailəyə, bir sözlə, üzvi nəzəriyyəyə kor-koranə tabe olması ilə bağlı fikirlərin kəşfiyyatında çox vaxt düşünülməmiş təbliğatına qəti etiraz edirəm. Əksinə, mən ən individualist kəşfiyyatçı dünyagörüşünün tərəfdarıyam. Çağırdığım dövlət kultu bu fərdiyyətçi nəzəriyyəyə zidd deyil, çünki o, dövlətin mənafeyini bütün fərdlər üçün ümumi, heç vaxt onların iradəsinə zidd olmayan bir şey kimi qəbul edir.
• Moskva imperializmi və millətçiliyi, bir qayda olaraq, hazırda beynəlmiləlçilik, xüsusilə proletar beynəlmiləlçiliyi və sosialist millətlərinin və dövlətlərinin həmrəyliyi maskası altında gizlənir. Bu maska ​​(bütün maskalar kimi) saxtakarlıqdır. Moskva və onun tabeliyində olan kommunist siyasəti və təbliğat mərkəzləri tərəfindən Polşa və Polşaya qarşı millətçilik ittihamları adətən həqiqətə uyğun deyil və hər dəfə diqqətlə yoxlanılmasını tələb edir.

O

• 19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəllərində "kollektivizm" sözü "sosializm" sözünün sinonimi kimi işlədilirdi. 1896-cı ilə qədər "anarxizm" sözü sosializmin növlərindən biri hesab edilən cərəyanı ifadə edirdi, sonralar son parçalanma baş verdi və bu gün heç kim anarxistlərlə sosialistləri eyniləşdirmir. "Kommunizm" sözü 1919-cu ilə qədər "sosializm" sözü ilə əvəzedici mənada istifadə edilmişdir.

P

• Polşa fəhlələrinin və ümumiyyətlə polyakların bu ada uyğun hesab edə bildikləri sosializm iki şərtə cavab verməlidir: birincisi, o, demokratik olmalıdır — o, siyasi demokratiyaya, əsas insan və vətəndaş hüquqlarına əsaslanmalıdır, nəinki təkcə onun tərəfdarları üçün deyil. Sosializm ancaq və onun rəqibləri üçün, istisnasız olaraq hamı üçün. Bu tip sosializmə misal olaraq Britaniya sosializmi, onun əksi isə Moskva kommunizmidir. İkincisi, sosializm müstəqil olmalıdır, yəni, məsələn, İsveç və ya Niderlandın müstəqil olduğu eyni mənada Polşanın müstəqil dövlət hüququna əsaslanmalıdır.
• Polşa millətçiliyi Polşanın ərazi ölçülərini azaldır, sərhədyanı xalqları rədd edir və etnik mübarizələri qızışdırırdı. Nə Utraquist məktəbləri, nə universitetlərdəki yəhudi skamyaları, nə də "Yəhudilər Fələstinə" şüarı Polşaya yaxşı bir şey gətirmədi, əksinə, həm Polşa dövlətinin daxili həyatında, həm də beynəlxalq münasibətlərdə çətinliklər yaratdı. Prezident Narutoviçin polyak millətçisi tərəfindən öldürülməsi, buna görə və milli azlıqların səsləri ilə bu ən yüksək vəzifəyə seçildiyi üçün Polşanın bütün müharibələrarası dövrünə tutqun kölgə saldı.
• Polyak yalnız azadlığı müdafiə etmək üçün qılıncını çəkə bilər.

S

• Sosialist Polşası adlı vətən yoxdur, yalnız Polşa vətəni var, biri hamı üçün, biri min ildir. Və nəyi təbliğ etməsindən və nə etməsindən asılı olmayaraq, Moskvaya itaət etməyi əmr edəcək proletar beynəlmiləlçiliyi yoxdur: Hitlerə qarşı çıxanda və Hitlerlə birləşəndə, Mao Tse-dunqla inqilabçı kimi əl-ələ verəndə və nə vaxt o, Mao Tse-dunqla dönük kimi döyüşür. Məhz ona görə ki, biz Vorsel mənasında beynəlmiləlçi, beynəlmiləlçiyik — Ketrin və ya Leonid adından asılı olmayaraq, öz ölkəmizi "ən sakit qarant" tərəfindən zülm və istismara qarşı müdafiə edirik. Bu münasibət sovet siyasətində və jurnalistikasında Polşa millətçiliyi kimi müəyyən edilir. Amma bu doğru deyil.
• Sosialist və sosial-demokrat partiyaları ilə kommunist partiyaları arasındakı ilkin fərq kommunist partiyalarının sosialist sisteminə gedən inqilabi yolu müstəsna yol kimi proqramlı şəkildə qəbul etmələri idi; 1956-cı ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının 20-ci qurultayından sonra kommunistlər etiraf etdilər ki, sosial-iqtisadi sistemdə baş verən hər hansı dəyişiklik, hansı yolla əldə olunmasından asılı olmayaraq, inqilabdır. Lakin kapitalist sistemindən sosializmə və kommunizmə keçid dövründə siyasi sistemlə bağlı fərq qalırdı: kommunistlərin fikrincə, bu dövr "bu və ya digər formada" proletariat diktaturasını və sovet (sovet) sistemini tələb edir.
• Sosialistlər bütün diktaturanı, o cümlədən praktikada Kommunist Partiyasının diktaturası şəklini alan proletariat diktaturasını, sonrakı mərhələdə isə bu partiyanın Mərkəzi Komitəsinin diktaturasını, hətta bu partiyanın birinci katibini də rədd edirlər. Sovet İttifaqında Stalinin hakimiyyəti dövründə olduğu kimi. Sosialistlər bürokratiyanın və hakim monopartiyanın "apparatçiklərinin" idarəçiliyini qoruyan, ancaq adı qalan "sovet" sistemini də rədd edirlər. Sosialistlər bütün siyasi partiyalar və bütün vətəndaşlar, o cümlədən sosializmin əleyhdarları üçün bərabər hüquqlu siyasi demokratiyanın tərəfdarıdırlar.
• Sosialistlər demokratik sistemə malik ölkələrdə dinc üsullardan istifadə edirlər, lakin onların məsələn, İspaniyada general Frankonun hökumətinə və ya Rusiyadakı Kreml qruplaşmasının hakimiyyətinə qarşı belə üsullardan istifadə etmək öhdəliyi yoxdur, necə ki Rus çarı və ya Mussolini və Hitlerə doğru.
• Sosialistlərə və demokratiyaya hücum etməklə kommunistlər faşizmə yol açdılar. Faşizm köhnə çarizmdən daha qəddar, yeni bir irtica növüdür. İtalyan faşizminin tarixçisi Cüzeppe Prezzolininin dediyi kimi, faşizm kommunistlərin orada proletariatı bir-biri ilə vuruşan üç partiyaya böldüyü anda İtaliyada qalib gəldi. Almaniyada faşizm qalib gəldi, çünki zəif Veymar demokratiyası bir tərəfdən nasistlər, digər tərəfdən kommunistlər tərəfindən döyüldü. Faşizmin iqtisadi əsasını inhisarçı kapitalizm, faşizmin sosial əsasını isə pozulmuş ara siniflər təşkil edirdi. Faşizmin devrilməsi demokratik sosializm baxımından dövrün əsas vəzifəsinə çevrildi.
• Sosializm insanlardan, torpaqdan və zamandan qopmuş mücərrəd ideya deyil; sosializm öz həyati şirələrini inkişaf etdiyi torpaqdan, ona xidmət edən və xidmət etdiyi insanlardan alır.
• Sovet sistemi nə sosializm, nə də kapitalizmdir, totalitar dövlətin yeni sosial formasıdır, Mussolini İtaliyası və Hitler Almaniyası da daxil olmaqla eyni kateqoriyadır. O, dövlət kapitalizmi deyil, çünki azad bazar mexanizmini bilmir, onsuz kapitalizmin heç bir forması yoxdur. Həm də bürokratiyanın hökmü deyil, çünki sovet bürokratiyası əmr vermir, özü sifariş alır. Partiya aparatının yuxarı təbəqəsi ziyalılar, xırda burjuaziya və kəndlilər arasında cüzi bir işçi qarışığı ilə heterojen bir qrup insan idarə edir. Bu qrupu guya Marks və Engelsdən götürülmüş, əslində isə sırf rus utopik terrorizmi və yakobinizmindən qaynaqlanan kommunist ideologiyası birləşdirir.
• Stalin kolxozlardan götürdüyü taxılları dempinq qiymətləri ilə Qərb bazarlarına atırdı ki, bu yolla əldə edilən pulları sənaye üçün maşın almaq üçün istifadə etsin. Maşınlar hər şeyə çevrilib, insanlar heç bir şey deyil.

U

• Ukraynalıların faciəsi ondadır ki, onların "Piedmont"u Ukrayna əhalisinin ən kiçik faizinin yaşadığı əraziyə çevrilib. Döyüşlərdə məğlub oldular. Onlar Polşa dövlət orqanının hüdudları daxilində olduqları ilə barışmalı idilər. İndi isə hətta Avstriyada olanları da əllərindən alıblar — hətta yazışma kartlarında və dəmiryol vağzallarında Ukrayna adları belə. Ukrayna təhsili sayca ölkədəki Ukrayna əhalisinin faizinə uyğun gəlmir. Hətta "Ukraynalı" adı belə qadağandır, amma milli mənsubiyyət hissi sırf subyektiv bir şeydir. Bu şəraitdə bəzi ukraynalı gənclər təxribat aktlarına əl atdılar ki, biz buna haqq qazandıra bilmərik, lakin onların səbəblərini axtara bilərik.

Ü

• Üsyanlarda qan itkisindən bezmiş keçmiş qabaqcıl sosial təbəqələr döyüşmək gücünü itirdilər, hətta silahlı mübarizənin və işğalçılar üzərində qələbənin mümkünlüyünə inamını itirdilər. Yeni sosial təbəqə, sənaye və kənd təsərrüfatı proletariatı bu inamı və bu gücü tapdı. Bu, tarixi faktdır. Polşa proletariatından bu inam və gücü alan təşkilat Polşa Sosialist Partiyası idi.

V

• Varşavada belə bir deyim var ki, Polşa Respublikasının prezidentlərinin bəxti gətirmir, ona görə ki, birini it kimi vurublar, ikincisini it kimi qovublar, üçüncüsü it kimi dinləyir.

Y

• Yalnız böyük məqsədlər böyük qurbanlara layiqdir, yalnız böyük səylər milyonlarla "çörək yeyənləri" tarixin şüurlu yaradıcılarına çevirən aşkar gücə malikdir.
• Yalnız özünü düşünməyi, yəni milli eqoizmi tələb edən millətçilik nihilist kosmopolitizm kimi, öz milləti ilə mənəvi bağlılığın olmaması, onun taleyinə biganəlik kimi sağlam və zəruri milliyyət və vətənpərvərlik hissinin inkarıdır. Və hətta müstəsna təhlükə vəziyyətlərində belə, öz millətinə müsbət sevgi və onu xilas etmək üçün fədakarlıq etməyə hazır olmaq qürurdan deyil, milli qürurdan irəli gələn millətçilikdən daha yaxşı və güclü dayaqdır. Onu da əlavə edək ki, millətçilik gözümüzü kor edir və imkan vermir ki, bu xalq yanlış yola düşəndə, xəstələnəndə, xüsusən də başqa millətlərə ziyan vuranda öz millətimiz haqqında həqiqəti görüb danışaq, vətənpərvərlik isə nəinki imkan verir, əksinə bizə də bunu əmr edir.
• Yuxarıda bir fərdin diktaturası aşağıdakı məmurların diktaturası deməkdir. Şəxsiyyətin siyasi diktaturası iqtisadi həyatda mülkiyyətli təbəqələrin diktaturası deməkdir. Seymin nəzarətində olmayan hökumətlər, istər uzaqda, istərsə də yaxında həmişə qonşularla silahlı münaqişə təhlükəsi deməkdir.