İmmanuel Kant: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Vikipediya|İmmanuel Kant}}
[[ŞəkilFayl:Immanuel Kant (painted portrait).jpg|thumb|right|Immanuel Kant]]
'''İmmanuel Kant''' (22 aprel 1724 – 12 fevral 1804) – Prussiya (alman) filosofu.
Nəzərə almaq lazımdır ki, alman dilinin mürəkkəbliyi səbəbindən İmmanuel Kantın əsərlərində onun dəyərli fikirlərinin “gizləndiyi” cümlələr əslində uzun və qarışıqdır, həmin fikirləri aşkar etmək üçün cümlələri hörgü kimi açmaq lazım gələ bilər.
Sətir 36:
* Böcək olmağı qəbul edənlər, ayaqlar altında qalıb əzilməkdən şikayətlənməməlidir.
* Böyük insanlar üçün hörmət həmişə böyük sevgidən əvvəl gəlir.
* Bu dünyada təzəcə yaşamağa başlamış uşaqların o dünyadan danışmaqdan daha pozğun nə ola bilər?
* Bütün sahib olduğumuz məlumatın təcrübə ilə başladığına şübhə yoxdur.
* Bütün yaxşı kitabları oxumaq keçmiş əsrlərin ən yaxşı beyinləri ilə söhbət etmək kimidir.
Sətir 46:
* Demokratiya mütləq despotizmi təşkil edir , çünki o, ümumi iradəyə zidd bir icra hakimiyyəti qurur. Hər kəsin fikri fərqli ola bilənin əleyhinə qərar vermək mümkün olduğu üçün hər kəsin iradəsi hər kəsin iradəsi deyil, ziddiyyətli və azadlığa müxalifdir.
* Daha yaxından baxın Kiçik də gözəl ola bilər.
* Dahilik elə işlər görməkdir ki, onları başqalarından öyrənmək və başqalarına öyrətmək mümkün deyil.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər">{{cite book|last=Xəlilov|first=Səlahəddin|date=2012|title=Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər.|url=https://www.felsefedunyasi.org/files/254_2rx4ze1lzc.pdf|location=Bakı|publisher=Çaşıoğlu|page=560|isbn=|author-link=}}</ref>
* Din Allahın buyurduqlarını həyata keçirmək üçün bir vasitədir.
* Din bir, inamlar isə müxtəlifdir.
Sətir 52 ⟶ 53:
* Dostluq - üzvlərini özümüz seçdiyimiz bir ailədir.
* Döyüş xalqların heyvanca var olma vəziyyətidir; barış isə insanca var oluş vəziyyətidir.
* Dünya nizamı özünün ölçüyəgəlməz möhtəşəmliyi, hər yerdən parlayan sonsuz rəngarəngliyi və gözəlliyi ilə bizi səssiz təəccübə gətirir. Əbədi və ciddi nizama müvafiq olaraq vahid ümumi qanundan necə gözəlliklərin, necə möhtəşəmliyin çıxdığını görəndə isə ağıl bir başqa cür heyrətlənir.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Dünyada iki çətin şey var - təhsil vermək və idarə etmək.
* Dünyadakı bütün yaxşı şeylər yalnız təhsillə ortaya çıxır.
* Düşüncələr məzmunsuz boşdur, ideyasız instinktlər kordur.
* Düşünmək — öz-özünlə danışmaq, özün-özünü eşitmək deməkdir...<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər">
* Düşünməyə cəsarət et.
 
Sətir 71 ⟶ 73:
* Ədalət sayılmayanda insanların həyatını dəyərli edə biləcək heç nə qalmır.
* Ədalət yox olanda insanların həyatına dəyər verə biləcək heç nə qalmır.
* Əgər insan Allahın iradəsinə tabedirsə, onda o, təbiətlə həmahəngdir.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Əgər kimsə bütləşdirilirsə və göylərə qaldırılırsa, onda digər adamlar arasında fərq itir, çünki yeganə meyar həmin bütə pərəstiş dərəcəsi olur.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Əgər nə vaxtsa daha yüksək səviyyəli bir varlıq bizim tərbiyəmizi ələ keçirsəydi, o zaman həqiqətən də insandan nə çıxa biləcəyini görərdilər.
* Əgər uşağı pisliyə görə cəzalandırsanız, yaxşılığa görə mükafatlandırsanız, o, mənfəət üçün yaxşılıq edər.
* Əxlaq insanın xarakterində olmalıdır. <ref>[http://www.felsefedunyasi.org/files/254_2rx4ze1lzc.pdf Səlahəddin Xəlilov. name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər. Bakı,2012,]"></ref>
* Əxlaq özümüzü necə xoşbəxt edə biləcəyimiz haqqında deyil, özümüzü xoşbəxtliyə necə layiq edə biləcəyimiz haqqında təlimdir.
* Əxlaq təkcə xeyirxah amallar deyil, həm də xeyirxah niyyətlər fəlsəfəsidir.
Sətir 83 ⟶ 87:
 
== F ==
* Fərd ölməyə məhkumdur, bəşər övladı — olümsüzdür.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Fəlsəfə məhz onun hüdudlarını bilməklə mövcuddur.
* Fəlsəfənin işi qadağalar qoymaqdan ibarət deyil. Fəlsənin məqsədi ortaq ağlın təlqin etdiklərini həll etməkdən ibarətdir.
* Fikirləri yox, fikirləşməyi öyrənmək lazımdır.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Filosof ağılın sənətkarı deyil , insan təfəkkürünün qanunvericisi, idealların müəllimidir.
 
== G ==
Sətir 92 ⟶ 98:
* Gözəl yalnız zövqə aid olan bir şeydir.
* Gözəllik anlayışlar olmadan hamını cəlb edən şeydir.
* Gözəllik əxlaqi xeyirxahlığınxeyirin simvoludurrəmzidir.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Gözəllik məqsədsiz məqsədəuyğunluq formasıdır.
* Güc istər-istəməz ağılı korlayır.
Sətir 129 ⟶ 135:
* İnanca yer vermək üçün məlumatı bir kənara qoydum.
* İncil sivilizasiyamızın yarandığı mənbədir.
* İnsan ağlını rədd edə bilmədiyi, lakin həll edə bilməyəcəyi suallar var.
* İnsan azaddır, o zaman başqasına deyil, qanuna tabe olmalıdır.
* İnsan əhliləşdirilmiş heyvan kimi sürünün deyil, pətəkdəki arılar kimi komanda işinin bir hissəsi olmalıdır.
* İnsan iki dünyanın övladıdır.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* İnsan ilk dəfə “mən”"mən" dediyi gündən sevimli nəfsini lazım olan yerdə önə çıxarır, eqoizmi qarşısıalınmaz şəkildə irəliyə can atır.
* İnsan intizamlı olmalıdır, çünki o, təbiətcə xam və vəhşidir.
* İnsan nadir hallarda işıqda qaranlıq, xoşbəxtlikdə bəla haqqında, razılıq içində iztirab haqqında düşünür və əksinə, həmişə qaranlıqda işıq, bəlada xoşbəxtlik, yoxsulluqda firavanlıq haqqında düşünür.
* İnsan öz yaxın ətrafından, digər insanlardan hətta zəhləsi də getsə, onlarsız yaşaya bilməz.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* İnsan özünü qurd edirsə, tapdalananda şikayət etməməlidir.
* İnsanı heyrətləndirən və heyran edən iki şey var ki, bunlardan biri başımızın üstündəki ulduzlu səma, o biri isə daxilimizdəki əxlaqi qanundur.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* İnsanın anlaşılmazlıqdan qaynaqlanan pisliklərə qəzəblənməsinə ehtiyac yoxdur, o, onlara xor baxa bilər.
* İnsanın daxilində hiss etdiyi məhkəmə onun vicdanıdır
Sətir 142 ⟶ 151:
* İntihar Allah qadağan etdiyi üçün iyrənc deyil, iyrənc olduğu üçün Allah onu haram edir.
* İstənilən insan biliyi intuisiya ilə başlayır, anlayışlara keçir və ideyalarla bitir.
* İş həyatdan həzzzövq almağın ən yaxşı üsuludur.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* İşıqlanma, insanın ağılını özünün istifadə etməyə başlamasıdır.
 
Sətir 148 ⟶ 157:
* Kəbin həyatında birləşmiş cütlük sanki vahid əxlaqi şəxsiyyət yaratmalıdır.
* Kişi sevəndə qısqanır; qadın hətta sevməyəndə də qısqanır, çünki, onun digər qadınlar tərəfindən ələ keçirilən pərəstişkarları onun pərəstişkarları dairəsindən çıxır.
 
== Q ==
* Qadının cəsarəti öz namusuna və sevgisinə görə şərə qalib gəlməkdə səbirli olması, kişidə isə şəri yox etmək üçün israrlı və qısqanc bir istəkdir.
Sətir 163 ⟶ 173:
* Mənə maddə ver, mən də sənə dünyanın ondan necə əmələ gəlməsini göstərim.
* Mənəviyyat bizə xoşbəxt olmağı deyil, xoşbəxtliyə necə nail olmağı öyrədir.
* Məni iki şey heyran edir və düşündürür: başım üzərindəki ulduzlu səma və daxilimdəki əxlaq qanunu.
* Mərdliyin üç əlaməti var: sözünün üstündə durmaq, boş yerə lovğalanmamaq və sorğu-sualsız əfv etmək.
* Məzmunsuz düşüncələr boşdur, anlayışsız intuisiyalar kordur.
Sətir 200 ⟶ 209:
* Tarix inkişafın başlıca amili, tərəqqini təmin edən ziddiyyətlərdir. İnsan həyatı üçün zəruri olan bütün dəyərləri qazanmaq insanın özünün xüsusi işidir.
* Tarix insanın zehnini tam inkişaf etdirməsi üçün lazımdır . Bir insan ömür boyu buna qadir deyil.
* Təbiət qanunlarının öyrənilməsi - elm adlanır.
* Təbii sadəliyə malik bir insanın qəddar olmaq üçün şirnikləndiriciləri azdır.
* Təcrübə başa düşülən qavrayışdır.
* Təfəkkür öz qanunlarını təbiətdən almır, onları təbiətə şamil edir.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Təhsil elə bir sənətdir ki, onun tətbiqi bir çox nəsillər tərəfindən təkmilləşdirilməlidir.
 
Sətir 208 ⟶ 218:
* Uşaqlar bu gün üçün deyil, gələcək üçün, bəşər övladının ən yaxşı vəziyyəti üçün tərbiyə edilməlidir.
* Uşaqları öyrədərkən vacib bir məsələyə diqqət etmək lazımdır: elmlər uşaqların yaşına uyğun olmalıdır; əks təqdirdə - onların ruhlarında təkəbbürlük toxumu səpilər.
* Uşaqlarınıza verə biləcəyuniz ən qiymətlidəyərli töhfətöhfəniz ağıldır, qalan şeyləriqalanını özləri də əldə edəeləyə bilərlər.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
 
== Ü ==
* Üzündəki şən ifadə tədricən daxili aləmdə əks olunur.
 
== V ==
* Vərdişləriniz nə qədər çox olsa, azadlığınız da bir o qədər az olar.<ref name="Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər"></ref>
* Vəzifə qanunlara hörmətlə hərəkət etmək zərurətidir.
* Vəzifə! Uca, əzəmətli sözsən... İnsanı özündən yuxarı qaldıran da məhz budur.
Sətir 222 ⟶ 233:
* Yalan insanın alçaldılması və sanki insanlıq ləyaqətinin məhv edilməsidir.
* Yalanın ən böyük düşməni həqiqətdir.
* Yalnız bir həqiqi din var , lakin imanın bir çox növü ola bilər.
* Yalnız kişi və qadın arasında əsl dostluq ola bilər, çünki bu yeganə bağlılıqdırki, aralarında paxıllıq və rəqabət yoxdur.
* Yalnız özünü tanıma cəhənnəminə enmək möminliyə yol aça bilər.
Sətir 229 ⟶ 240:
 
== Z ==
* Zaman, səssiz bir mişardır.
 
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
Sətir 246 ⟶ 258:
*[https://www.youtube.com/watch?v=7XP83ZE50y8&feature=youtu.be Adil Əsədov “Zəka nuru” proqramı üzrə “Dahilər” seriyasından İmmanuel Kantla bağlı çıxış etmişdir 1]. [https://www.youtube.com/watch?v=OxpOyByX5_A&feature=youtu.be 2.] [https://www.youtube.com/watch?v=jIQNxuMNNAI&feature=youtu.be 3.] [https://www.youtube.com/watch?v=Uj6kONMnVxA&feature=youtu.be 4.] [https://www.youtube.com/watch?v=3n8vEipb9Uk&list=UU8zEuchTznPEfYHfKiEew1Q&index=5 5.][https://www.youtube.com/watch?v=ri-HQ4LYFXc&feature=youtu.be 6.]
*[http://www.krugosvet.ru/articles/116/1011683/1011683a1.htm Kant, Immanuel (ru)]
 
[[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]]
[[Kateqoriya:Almaniya filosofları]]