Latın atalar sözləri: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →C |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 7:
* ''A nullo diligitur, qui neminem diligit.''
:: Tərcümə: Heç kimi sevməyəni heç kim sevmir.
* ''Ab altero expectes, alteri quod feceris.''
:: Tərcümə: Başqalarından sənin başqaları üçün etdiyini gözlə.
:: Mənbə: Publili Sir
* ''Abducet praedam, cui occurit prior.''
:: Tərcümə: Kim birinci gəlirsə, qəniməti də o aparır.
* ''Abeunt studia in mores.''
:: Tərcümə: Məşqlər xarakterdə iz qoyur.
:: Mənbə: Ovidi
* ''Absentem laedit, qui cum ebrio litigat.''
:: Tərcümə: Sərxoşla mübahisə edən, olmayan düşmənlə vuruşur.
* ''Abstractum pro concreto.''
:: Tərcümə: Konkretliyin əvəzinə mücərrədlik.
* ''Abyssus abyssum invocat.''
Sətir 30:
* ''Accidit in puncto, quod non contigit in anno.''
:: Tərcümə: Bir anda elə şey baş verir ki, ona illərlə ümid etmirsən.
* ''Accipere quid ut justitiam facias, non est tam accipere quam extorquere.''
:: Tərcümə: Ədaləti bərpa etmək üçün mükafat almaq, almaqdan daha çox zorakılıqdır.
* ''Ad augusta per angusta''
:: Tərcümə: Zirvəyə aparan yol çətin olur.
* ''Ad cogitandum et agendum homo natus est''
:: Tərcümə: İnsan düşünmək və iş görmək üçün yaranmışdır.
* ''Ad Kalendas Graecas''
Sətir 46:
* ''Ad poenitendum properat, cito qui judicat.''
:: Tərcümə: Tez qərar verən, tez peşman olur.
* ''Ad primos ictus non corruit ardua quercus.''
:: Tərcümə: Hündür palıd birinci zərbədən aşmaz.
* ''Aditum nocendi perfido praestat fides.''
Sətir 56:
* ''Adprime in vita esse utile, ut ne quid nimis.''
:: Tərcümə: Həyatın əsas qanunu - həddən ziyadə heç nə.
* ''Aes debitorem leve, grave inimicum facit.''
:: Tərcümə: Kiçik borc borclu edir, böyük borc düşmən.
* ''Alea jacta est''
:: Tərcümə: Püşk atılıb.
::
:: Mənbə: [[Yuli Sezar]]ın Rubikon çayını keçərkən dediyi sözlər.
Sətir 70:
* ''Aliis inserviendo consumor''
:: Tərcümə: Başqalarına xidmət edə-edə yanıram.
* ''Alium silere quod voles, primus sile.''
:: Tərcümə: İstəyirsənsə nə haqdasa sussunlar, birinci sus.
:: Mənbə: [[Seneka]].
Sətir 92:
* ''Amicitia aequalitas.''
:: Tərcümə: Dostluq - bərabərlikdir.
* ''Amicus certus in re incerta cernitur.''
Sətir 103:
* ''Amicus verus cognoscitur amore, more, ore, re''
:: Tərcümə: Həqiqi dost sevgiylə, münasibətlə, sözlə, işlə tanınır.
* ''Amicus (mihi) Plato, sed magis amica veritas.''
Sətir 113:
* ''Amoris vulnus sanat idem, qui facit.''
:: Tərcümə: Eşq yarasını (bu yaranı) vuran müalicə edir.
* ''Amor non est medicabilis herbis.''
Sətir 119:
* ''Animis opibusque parati''
:: Tərcümə: Ürəyimizlə və əməlimizlə hazırıq.
* ''Aquila non captat muscas.''
:: Tərcümə: Qartal milçək tutmur.
* ''Aquilam volare doces''
Sətir 128:
* ''Ars gratia artis''
:: Tərcümə: İncəsənət naminə incəsənət.
:: Mənbə: "Metro-Goldwyn-Mayer" şirkətinin şüarı.
* ''Ars longa, vita brevis''
:: Tərcümə: İncəsənət əbədidir, həyat qısa.
* ''Artes molliunt mores.''
:: Tərcümə: İncəsənət xasiyyəti yumşaldır.
* ''Audentes fortuna juvat.''
Sətir 148:
* ''Aut Caesar, aut nihil''
:: Tərcümə: Ya Sezar, ya heç nə.
:: [[w:Çezare Borca|Çezare Borca]]nın devizi.
Sətir 163:
* ''Beati hispani, quibus vivere bibere est.''
::
:: Şərh: İspan dilində "v" hərfinin "b" kimi tələffüz olunmasına eyham vurulur.
* ''Beati pauperes spiritu.''
:: Tərcümə: ''Ruhu kasıb olanlar müqəddəsdir.''
:: Mənbə: Vulqata, Matvey 5:3
* ''Beatus, qui prodest, quibus potest.''
:: Tərcümə: ''Bacardığı hər kəsə yardım edən kəs xoşbəxtdir.''
* ''Bene qui latuit bene vixit.''
:: Tərcümə: ''Nəzərə çarpmadan yaşayan yaxşı yaşayır.''
:: [[Ovidi]], Tristia, III.iv.25
Sətir 186:
* ''Bis repetita non placent''
:: Tərcümə: ''Təkrarçılıq yaxşı qarşılanmır.''
:: Mənbə: [[Horatsi]], Ars Poetica 365
* ''Bona diagnosis, bona curatio.''
:: Tərcümə: ''Yaxşı diaqnoz, yxşı müalicə.''
* ''Bona valetudo melior est quam maximae divitiae.''
:: Tərcümə: ''Yaxşı sağlamlıq ən böyük var-dövlətdən bahadır.''
* ''Boni pastoris est tondere pecus, non deglubere.''
:: Tərcümə: ''Yaxşı çoban qoyunu qırxanda onun dərisini soymur.''
:: Şərh: Roma imperatoru [[Tiberi]] öz canişinlərinə müraciətlə.
Sətir 226:
* ''Carpamus dulcia: nostrum est, quod vivis: cinis et manes et fabula fies.''
:: Tərcümə: ''Gəlin həyatın şirinliyini dadaq: onun üçün yaşayırıq, sonra isə biz
:: Persi,
* ''Casus ordinarius''
:: Tərcümə: ''Adi hadisə.''
* ''Casus extraordinarius''
:: Tərcümə: ''Qeyri-adi hadisə.''
* ''Cedo nulli''
::
* ''Cibi condimentum est fames''
::
* ''Citius, altius, fortius!''
Sətir 246:
* ''Civis Romanus sum.''
::
:: Mənbə: [[Siseron]]
* ''Clara pacta, boni amici.''
::
* ''Claude os, aperi oculos!''
::
* ''Cogitationis poenam nemo patitur.''
:: Tərcümə: ''Heç kim düşüncələrinə görə cəzalandırılmır.''
* ''Cogito, ergo sum.''
Sətir 263:
* ''Concordia civium murus urbium.''
::
* ''Concordia rarvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur''
:: Tərcümə: ''Harmoniya olduqda ən kiçik də böyüyür, nizamsızlıqda isə böyük də yox olur.
* ''Conscientia mille testes.''
Sətir 272:
* ''Consuetudo est altera natura''
:: Tərcümə: ''Vərdiş - ikinci xasiyyətdir.''
* ''Contra spem spero.''
Sətir 285:
* ''Cui bono''
:: Tərcümə: ''Kimə sərf
:: Mənbə: [[Siseron]], "Ameriyalı Rossinin müdafiəsi üçün çıxış", XXX, 84
Sətir 306:
* ''De minimis non curat praetor.'' (və ya ''rex'', ya da ''lex'')
:: Tərcümə: ''
* ''De mortuis aut bene, aut nihil''
Sətir 334:
* ''Dictum sapienti sat est.''
:: Tərcümə: ''Deyilən söz müdrikə kifayətdir.''
:: Mənası [[Azərbaycan dili]]ndəki "Arifə bir işarə" deyiminə müvafiqdir.
Sətir 402:
* ''Errare humanum est, stultum est in errore perseverare''.
:: Tərcümə: ''Səhv etmək insana xasdır, amma öz səhvlərində təkid etmək axmaqlıqdır.''
* ''Eruditio aspera optima est''
Sətir 408:
* ''Et tu autem, Brute!''
:: Tərcümə: ''Sən də mi, Brut!''
:: Mənbə: [[
* ''Ex libris''
Sətir 419:
* ''Ex tempore''
:: Tərcümə: ''Tələbata görə.''
* ''Exitus letalis''
:: Tərcümə: ''Ölümcül sonluq.''
* ''Experientia est optima magistra''
:: Tərcümə: ''Təcrübə — ən yaxşı müəllimdir.''
== F ==
Sətir 442:
* ''Fas est et ab hoste doceri''
:: Tərcümə: ''Düşməndən də öyrənmək olar.''
:: Mənbə: [[Ovidi]], "[[Çevrilmələr]]"
Sətir 505:
*''Gallia est omnis divisa in partes tres''
::Tərcümə:
::Mənbə: [[Yuli
*''Gaudeamus igitur iuvenes dum sumus''
::Tərcümə:
::Mənbə: Köhnə alman tələbə mahnısının sözləri. Hazırda bir sıra qərb universitetlərinin devizidir.
*''Gens una sumus''
::Tərcümə:
::Mənbə: Beynəlxalq Şahmat Federasiyası — FIDE-nin şüarı.
*''Gloria victis.''
::Tərcümə:
*''Gloriosum est iniurias oblivisci.''
::Tərcümə:
*''Graeca fides, nulla fides''
::Tərcümə:
*''Gutta cavat lapidem''
::Tərcümə:
::Mənbə: *''Gutta cavat lapidem non bis, sed saepe cadendo; sic homo fit sapiens non bis, sed saepe legendo.''
::Tərcümə:
::Mənbə: [[Cordano Bruno]], "Məşəl" (''Il Candelaio'')
== H ==
* ''Habent sua fata libelli''
:: Tərcümə: ''Kitabların öz taleyi var.''
:: Mənbə: [[Terensian Mavr]]
* ''Haec studia adolescentiam alunt, senectutem oblectant, secundas res ornant, adversis solatium ac perfugium praebent''
:: Tərcümə: ''Elmlə məşğul olmaq gəncləri qidalandırır, yaşlıları fərəhləndirir, xoşbəxtlikdə bəzək, bədbəxtlikdə sığınacaq olur''
:: Mənbə: [[Siseron]],
* ''Haud semper errat fama''
:: Tərcümə: ''Şayiələr həmişə səhv etmir''
* ''Hectorem quis nosset, felix si Troja fuisset?''
Sətir 556 ⟶ 557:
* ''Historia est magistra vitae''
:: Tərcümə: ''Tarix — həyat müəllimidir.''
:: Mənbə: [[Siseron]], “Orator haqqında”, II, 9, 36
* ''Historiam nescire hoc est semper puerum esse''
:: Tərcümə: ''Tarixi bilməmək — həmişə körpə qalmaq deməkdir.''
:: Mənbə: [[Siseron]]
* ''Hoc unum scio, quod nihil scio''
:: Tərcümə: ''Mən bilirəm ki, heç nə bilmirəm.''
:: Mənbə: [[Diogen]]
* ''Homines quo plura habent, eo cupiunt ampliora''
:: Tərcümə: ''İnsanlar çox şeyə sahib olduqca, daha da artığını istəyirlər.''
:: Mənbə: [[Seneka]]
Sətir 576 ⟶ 577:
* ''Homo ornat locum, non locus hominem''
:: Tərcümə: ''İnsan yeri bəzəyir, yer insanı yox.''
* ''Homo proponit, sed deus disponit.''
Sətir 586 ⟶ 587:
* ''Honores mutant mores, sed raro in meliores''
:: Tərcümə: ''Şan-şöhrət xasiyyəti dəyişir, amma nadir hallarda yaxşıya doğru.''
* ''Honoris causa''
:: Tərcümə: ''
* ''Horribile dictu!''
Sətir 595 ⟶ 596:
* ''Humanitatis optima est certatio''
:: Tərcümə: ''Ən alicənab yarış — insaniyyətdə yarışmaqdır.''
:: Mənbə: [[Publili Sir]]
Sətir 662 ⟶ 663:
*''Infinitus est numerus stultorum''
:: Tərcümə: ''Axmaqların sayı-hesabı yoxdur.''
:: Mənbə: [[w:Vulqata|Vulqata]], [[
* ''Injuriam facilius facias quam feras''
Sətir 668 ⟶ 669:
*''Inter arma enim silent leges (Musae).''
:: Tərcümə: ''Müharibə zamanı qanunlar (
:: Mənbə: [[Siseron]], ''Oratio Pro Annio Milone (IV)''
Sətir 767 ⟶ 768:
== N ==
* ''Nam vitiis nemo sine nascitur''
:: Tərcümə: ''Heç kəs çatışmazlıqlarsız doğulmur.''
* ''Natura abhorret vacuum''
:: Tərcümə: ''Təbiət boşluğa dözmür.''
* ''Navigare necesse est, vivere non est necesse.''
:: Tərcümə: ''Üzmək zəruridir, yaşamaq zərurət deyil.''
* ''Ne quid expectes amicos, quod tute agere possis.''
:: Tərcümə: Dostlarından heç nə gözləmə, özün nə bacarırsansa, onu et.
* ''nemo me impune lacessit''
:: Tərcümə: ''Heç kəs mənə cəzasız toxuna bilməz.''
:: Mənbə: [şotland kral şüarı]
* ''Nemo omnia potest scire''
:: Tərcümə: ''Heç kəs hər şeyi bilə bilməz.''
* ''Nemo regere potest nisi qui et regi.''
:: Tərcümə: İdarə edilməsi mümkün olan kəs idarə etməyi bacarmaz.
* ''Nescis quid serus vesper vehat.''
:: Tərcümə: ''Gecənin nə gətirəcəyini bilə bilməzsən.''
* ''Nihil desperandum''
:: Tərcümə: ''Heç vaxt ümidini itirmə.''
* ''Nihil novi sub sole''
:: Tərcümə: ''Günəşin altında heç nə yeni deyil.''
:: Mənbə: [[Vulqata]], [[Ekklesiast]] 1:9.
* ''Nocere facile est, prodesse difficile.''
:: Tərcümə: ''Zərər vurmaq asandır, yardım etmək çətindir.''
* ''Noli nocere!''
:: Tərcümə: ''Zərər vurma!''
* ''Noli turbare circulos meos!''
:: Tərcümə: ''Mənim çertyojlarıma toxunma!''
:: Mənbə: [[Arximed]]in Roma əsgərinə verdiyi cavab. Bu itaətsizliyə görə Arximed öldürülüb.
* ''Nolite mittere margaritas ante porcos!''
:: Tərcümə: ''Donuzların önünə muncuq tökməyin!''
:: Mənbə: [[İncil]] ([[s:la:Biblia Sacra Vulgata (Stuttgartensia)/Matthaeus|Matfey 7:6]])
* ''Non alios suo modulo metire.''
:: Tərcümə: ''Başqalarını öz ölçü meyarınla ölçmə.''
* ''Non annumero verba sed appendere''
:: Tərcümə: ''Sözləri saymazlar, çəkərlər (tərəzidə).''
:: Mənbə: [[Siseron]]
* ''Non est via in medicina sine lingua Latina''
:: Tərcümə: ''Tibbin yolu latın dili olmadan keçilməzdir.''
* ''Non nobis solum nati sumus''
:: Tərcümə: ''Biz yalnız özümüz üçün doğulmamışıq.''
:: [[Siseron]], "Öhdəliklər haqda" (''De Officiis''), I kitab, bölmə 22
* ''Non progredi est regredi''
:: Tərcümə: ''İrəli getməmək, geriyə getməkdir.''
* ''Non quia difficilia sunt non audemus, sed quia non audemus, difficilia sunt.''
:: Tərcümə: ''İşlər bizim cürət etmədiyimiz üçün çətin deyil, biz çətin işləri görməyə cürət etmirik.''
:: Mənbə: [[Seneka]], Lusiliyə məktublar, məktub 104, bölmə 26, sətir 5
* ''Non semper erit aestas.''
:: Tərcümə: ''Həmişə yay olmayacaq.''
* ''Nosce te ipsum''
:: Tərcümə: ''Özünü dərk et'' ({{lang-grc|γνῶθι σεαυτόν}} ifadəsindən)
:: Mənbə: [http://www.bibliotekar.ru/encSlov/15/110.htm Delfdə Apollon məbədinin üzərindəki yazı]
* ''Nota bene''
:: Tərcümə: ''Diqqət edin''
* ''Nulla calamitas sola''
:: Tərcümə: ''Bədbəxtlik tək gəlmir.''
* ''Nulla regula sine exceptione''
:: Tərcümə: ''İstisnasız qayda yoxdur.''
* ''Nulla dies sine linea''
:: Tərcümə: ''Xətsiz bir gün olmaz''
:: Mənbə: Böyük Plini qədim yunan rəssamı Apelles haqda (“Naturalis historia”, XXXV, 36)
* ''Nulla poena, nulla lex.''
:: Tərcümə: ''Cəza yoxdursa, qanun yoxdur.''
* ''Nullum crimen sine lege''
:: Tərcümə: ''Qanunlar susursa, cinayət yoxdur.''
* ''Nullus est liber tam mallus, ut non aliqua parte prosit.''
:: Tərcümə: ''Heç bir kitab elə pis ola bilməz ki, onun bir faydalı hissəsi olmasın.''
:: [[Kiçik Plini]]nin [[Böyük Plini]]yə aid etdiyi sözlər. ''Epistulae'', məktub 5, 10
* ''Nusquam est qui ubique est.''
:: Tərcümə: ''Kim ki hər yerdədir, o heç yerdə deyil.''
:: Mənbə: [[Seneka]]
== O ==
Sətir 809 ⟶ 908:
*''Tempora mutantur et nos mutamur in illis''
:: Tərcümə: ''Zaman dəyişir, onunla birlikdə biz də dəyişirik.''
* ''Tempori parce!''
:: Tərcümə:
:: Mənbə: {{cite book | last1 = Gottlob Zumpt | first = Karl | edition = 4 | year = 1836 | title = A grammar of the Latin language | publisher = B. Fellowes | page = 275 | pages = 486}}
Sətir 820 ⟶ 919:
* ''Tempus fugit.''
:: Tərcümə:
:: Tam versiyası: ''Sed fugit interea, fugit irreparabile tempus'' — Tərcümə: "Bu arada, əvəzolunmaz vaxt uçur"
:: Mənbə: [[Vergili]]
Sətir 937 ⟶ 1.036:
* ''Volens nolens''
:: Tərcümə: ''İstər-istəməz''
* ''Volo, non valeo''
| |||