Avar atalar sözləri

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Aclıq utanmaq, varlılıq da həddini bilməz. _{Ракъийта лумус лъануру, бечелъийтаги танхъзи.}
• Axsağın kölgəsi də axsaq olar. _{Лекъасул растадги лекъаб бо’на.}
• Ağacdan yıxılan deyər ki, məni qaldırmağa ağacdan yıxılanı gətirin. _{Гъотloса вортарас бицана: жив воklзи гъотloса вортарав вачун.}
• Ağıllı adam arqumentlərini atalar sözü ilə, axmaq isə andla möhkəmləndirir.
• Ağıllı qorxaq qorxmaz dəlidən yaxşıdır. _{Иxlaнав (xlинкъулев) цloдорав, иxlaнурав гlaдаласдаса лъиkl.}
• Ağıllı üçün — qayğı, axmaq üçün — əyləncə.
• Ağıllının ağlı başında, ağılsızın ağlı dilində olar. _{Цloдорасул гlaкълу бикьарда, гlaдаласул гlaкълу мацlaлда кьад бо’на.}
• Ağıllıya bir işarə bəsdir, ağılsıza başa salmaq lazımdır. _{Гlaкъиласе цо ишар гуна, г|адаласда бич|зи богъзи хьана.}
• Ağılsız söhbətə and içməklə başlar, səfeh söhbətə — atalar sözləri ilə. _{Шибги гураб гап гьедийтаса, цloдораб гап масалуса байбихьана.}
• Allah da münbit torpaqlari sevir. _{Аллагьасиги лъиklaл ракьал ракьана.}
• Arvada tərif, ata nəvaziş. _{Руччабай (чlyжу) лъиklaй йези гloлo йеци, чу лъиklaб бези – кер бачун.}
• Arzularla tarla əksən, eşşək nəcisi bitər.
• Aslan özündən sonra dərisini, insan özündən sonra adını saxlayır.
• At yerişindən, insan danışığından tanınar. _{Чу гали боklийтса, адам мецleйса лъана.}
• Ata tərəfi qohumlarını pisləmə, ana tərəfi qohumlarını tərifləmə. _{Эмцул рахъисаб гlaгарлъи какугуй, эбелалъул рахъисаб гlaгарлъи бецугуй.}
• Atanın qədri öləndən sonra bilinər. _{Эмцул (инсул) къимат жив xlyнутун klaраса нахъа лъана.}
• Atına baxıb dayçanı al, anasına baxıb qızını al. _{Гlaлата балатун тай босун, эбел йехьу яс ячун.}
• Ayağı qırılmış keçinin üstünə palıd ağacı da yıxılar. _{Бох бекараб цleда кьад, михъул гъетlги бихана.}

B

• Baxırsan mumdur, dişləyirsən – dəmir. _{Кьад бала xloйо рехьараб, xlaнчlpулъну мах батана.}
• Bal çox olsa, acı gələr. _{Кида гьоцlo гleмерлърилъи кьугlaб бена.}
• Başda ağıl olması qızıldan qiymətlidir. _{Бикьарда гlaкълу бегьи цо месед буго.}
• Başın harda salamat olacaqsa, oraya qoy. _{Бекьер гъанийзухъ лъе, чдаго хутдиби.}
• Bəri başdan buynuzundan tutmasan, sonra quyruğundan tuta bilməzsən. _{Байбихьилта гучаса хоно гьеилъи, дагlaтуну kloлаб мехалъ мегъейса хоно klaнуру.}
• Bir alma ağacının yaxşı olub olmadığını öyrənmək üçün bütün məhsulu yeməyə ehtiyac yoxdur.
• Bu il suda olan, gələn il suda üzər. _{Агьаб соналъ лъудуа кьад танхъу вегьухьалъи, кьад белъенаб соналъ суртзиги (лъелдезиги) куцина.}
• Budağı vurarlar ki, ağac başa düşsün. _{Гloнчlлоа бана гъотloa бичlзи.}
• Bütün dünyanı dolansan da, cənnət öz evindir.

C

• Camaat üçün söz deyən çamaat üçün çalışandır. _{Жамагlaтуй гloло рагlи бицанав, жамагlaтуй г|оло векердала.}
• Canavar dərisini dəyişmir.
• Cəsarət ildırım kimidir — anidir.
• Cığırla gedən qayıtmaz, yol ilə gedən qayıdar. _{Жигъируд klaрав нахъи вусалуру, нуxlлид klaрав нахъи вусала.}

Ç

• Çoban itə, it də quyruğa tapşırar. _{Вехьас гьеда, гьедги мегъеа богъна.}
• Çox bil, az danış.
• Çox gəzən çox görər, çox oxuyan çox bilər. _{Гleмер сердарасда гleмераб бехьна, гleмер цlaлрасда гleмераб лъана.}
• Çox yaşayan çox bilməz, çox görən çox bilər.
• Çörək ümidi ilə ağlını itirmə. _{Чудуа умудлъутун г|акълу кудиса кьогуй.}

D

• Danışa bilmirsənsə, heç olmasa sus otur. _{Гедези лъа вишинуру, валъу хьуну во’зи гlaги лъай.}
• Desələr, dağ dağın yanına gedib, inan, desələr, xasiyyətini dəyişib, inanma. _{Бицнухьалъи меер мугlpухъ klaла божун, бицнухьалъи гlaмал хъисала божнугуй.}
• Deyilmiş söz — yaydan buraxılmış oxdur.
• Dəmirçi üşüməz, molla ac qalmaz. _{Мухул устарав вогьнуру, дибирав вакъу хутlнуру.}
• Dəyirmançıda çörək, ovçuda ət olar. _{Гьубигьанасухъ чед бо’на, чанахъансухъ – гьан.}
• Dil qısa, kəndir uzun yaxşıdır. _{Мацl гъутlaб, киндир халаб лъик.}
• Dil sənin, düşmən sənin.
• Dil özü də bir xəzinədir. _{Мацl жибги цо бечелъи.}
• Dirilər arasında ölülər, ölülər arasında dirilər var.
• Doğma qız yad oğuldan yaxşıdır. _{Жинел яс чадал васдаса лъиkl.}
• Doğma yurd cənnət, yad yurd cəhənnəmdir.
• Dostunu qış üçün yox, yay üçün seç. _{Гьудул кьиндал гуро, риидал къурагlaла.}
• Dovşan görənin yox, onu tutanındır.
• Dovşan kolluqda ikən qazanı ocağa qoyma. _{Гlaнkl чlaзагlaнго хьаг цlyдуа кьад лъогуй.}
• Dovşanın ayaqları ona düşməndir, bildirçinin isə-səsi. _{Довшанул (гlaнkl) душман бохал, чlopолилъул душман-долъул ахи.}
• Döyüşə ən axırda, evə gedəndə qabaqda dur. _{Ругъулъ вишу ахирта, рикъив kloлалъну вишу цеве.}

E

• Elm nə oğurlanan, nə yanan, nə çürüyən, nə də heç vaxt itməyən, həmişə yanında olan bir sərvətdir. _{Гleлму буго бикъуklaнураб, цlyдуд боxlнураб, турнураб, даима цадахъ бугаб бечелъи.}
• Elm olmasa, ağıl çiçəklənməz. _{Гlaкълу гleлму гье’ну тloйогьануру.}
• Elmin başlanğıcı-ağıl, ağlın başlanğıcı- səbrdir. _{Гleлмулъул байбихьил гlaкьлу, гlaкьлулъул байбихьил сабру.}
• Eşşəyin varisi — itdir.
• Evinizi tikməyə başlamazdan əvvəl qonşunuz haqqında hər şeyi öyrənin.

Ə

• Əgər baş ağıllansa, əyin də təzələnər. _{Бекьер сагъаб бегьу хьалъи кьад регьараб рекьелги цlилъна.}
• Əgər əkinin ortasında camışlar otlayırsa, əkin kənarından keçi balalarını qovmaq mənasızdır. _{Бугlaта кьороб гимиш билъатуну, гъирагъуса цleдул kleнчl бичахийлъул магlна шеб?}
• Əgər kimisə rüsvay etsən, bir gün özün də rüsvay olarsan. _{Лъид цог чи вехе тlaмрилъи, цо къоялъ живги цогияс гъаб къойну тlaмна.}
• Ər yaxşıdır — arvad da yaxşıdır, arvad yaxşıdır — ər də yaxşıdır. _{Чи лъикав ватилъи руччабайги ликъай йена, руччабай ликъай йегьухьалъи чиги лиklaв вена.}

G

• Gecə yatın, gündüz qalxın — bayquş vərdişlərinə əməl etməyin.
• Gəmidəykən gəmi istehsalçısı ilə mübahisə etmə.
• Gördüyün – həqiqət, eşitdiyin – yalandır. _{Берда бехьраб буго битlpаб, риараб – гьебес.}
• Gözlər bir-birini görməsin deyə aralarında burun yaranıb. _{Кlиго берда цо цояб бехьугутlзи гloло кьороб мушуш бижила.}
• Gözəl-görünən deyil, xoşa gələn gözəldir. _{Берцинаб-бехьнабгуру, берцинабреkleйкъубулаббо’на.}
• Gözün çıxınca əl qoy (tut). _{Бер бахъзагlaн хъат чlaй.}
• Güllə bir nəfəri, söz on nəfəri öldürər. _{Гуллид цо адам чlaна, хабаралъ – анцlго.}

H

• Heyvan zahirən, insan daxilən rəngarəngdir. _{Хlaйван кьаса, инсан угьриса чарчараб бо’на.}
• Həqiqət yuxarıdadır, yalan aşağıdadır.
• Həqiqəti söyləyəndə ürək də razı qalar. _{Битlpаб хабар бицарасул раklги кьад рекъана.}
• Həkim dərmanından, insan sözündən tanınar. _{Тloхдирав кьураб дармануса, адам мецleйса лъана.}
• Hər firon üçün bir Musa var.
• Hər kəs öz evində xandır. _{Гьар цочи жинел рикъив вуго хан.}
• Hər kəs üçün öz vətəni Bağdaddır. _{Жив-жив чияси гloло жинел баkl жиней Багъдад буго.}
• Hətta toyuq da Allaha baxaraq su içir.
• Həyat davranışımızdan asılıdır.
• Hündürün altından, alçağın üstündən keç. _{Кьухъата кьаса, роxloтlaта гloдоса лъугьун.}

X

• Xəncərdə mərhəmət, güllədə söz olmaz. _{Хонжроа раxlму лъануру, гуллилги бер бо’нуру.}
• Xəstəlik aula ya tacirin yükündə, ya da dilənçinin torbasında gələr. _{Росну унти бена я бечеясул боцlитухуну, яги мискьинчисул чантану.}

İ

• İçkidən sərxoş olan ayılar, var-dövlətdən sərxoş olan ayılmaz. _{Къулид метхарав вична, бечелъуд метхарав киддаги.}
• İgid bir dəfə ölər, qorxaq yüz dəfə. _{Бихьинчи цо нуxlaлъ, xlaликатав чи-нусго нуxlaлъ xlaна.}
• İnsan torpağı qidalandırır, torpaq insanı qidalandırır.
• İş istəyənə dəyirman, dərd-kədər istəyənə — mal-qara. _{Хlaлтlи бакьараси – гьобо, дард-пикру бакьараси — гlибоцlи къурагlaла.}
• İşdə fərsiz, yeməkdə şir. _{Гьидингуяв xlaлтухъан кунана гъалбац| г|адин.}
• İşləmək işi, var-dövlət – danışmağı öyrədir. _{Хlaлтlилъ xlaлтly куцизи вогъна, гlи – боцlилъ — гедези.}
• İşləyənlə işlə, yeyənlə ye. _{Хlaлтlлусдухун xlaлтlи, куналусдухун кунай.}
• İtirilmiş pul tapılır, itirilmiş vaxt tapılmır.

K

• Kasıb bir ovuc buğda üçün dağları aşar. _{Мискьинчияс бугla боklзи гloло меерги бахъна.}
• Kasıbın oğlu qürurlu, qızı da gözəl olar. _{Мискьинчиясул вас рец гьеав, яс берцинай йона}
• Kənardan gələnin evi kəndin kənarında olar. _{Кьад верасул рокъ, росу лъуаразухъ бо’на.}
• Kim başqasına yalan danışsa, sənə yalan danışacaq; Kim başqasını dəyişsə, səni də dəyişəcək.
• Kimin arvadı yaxşıdırsa, yaxşı yaşayır, kimin arvadı pisdirsə, pis yaşayır.
• Kişi olmaq alim olmaqdan daha çətindir.
• Köməyində pişiklər varsa, siçanlar heç nə edə bilməzlər. _{Кумаг кьези гитбил рерлъи, гlyнklaз цоxlo жо гьубу klaнуру.}
• Küləyin pulu tüstü ilə ödənər. _{Гьopoд гlaдин бикзи бакьарси, цоxlo klyй щвана.}

Q

• Qan qurumur.
• Qarğanın yuvası qarıltısı ilə tanınar. _{Гъидил баkl долъул сисийса батана.}
• Qəhrəman bir dəfə ölür, qorxaq yüz dəfə ölür.
• Qəhrəman döyüşdə ölür, qorxaq yataqda.
• Qələbə çalıb sakitləşməyən uduzanda sakitləşər. _{Бегьин щвуну вехе ваштанурав, къотун вехе ваштана.}
• Qoçaq məqamında tanınar. _{Бихьинчи лъана хьаразухъ.}
• Qonağa baxıb çörək kəs, atına baxıb yemini ver. _{Гьоболчиясда бала чед бекун, чодуа бала чодуй кен кье.}
• Qonağın belində qızıl möhürü olar. _{Гьоболчийсул мугъалда меседул печат бо’на (досул рицlkъи жинеа цадахъ кьуна).}
• Qonşunun dərdi evin damına düşən yağış kimidir. _{Чадал дард чардаху кьад баштанаб нуklлаa (цlaд) рехьана.}
• Qorxmazla yürüşə, qorxaqla bazara. _{Иxlaнурал нуxlлиа рахъна, xlaликатал базарну klaна.}
• Qorxudan qaçmaqla, kasıbçılıqdan işləməklə qurtarmaq olar. _{Иxlaрав дагlaтуну, миск|инлъуса xlaлтlyтуну вахъу хьана.}

M

• Mənbəyi bilinməyən var-dövlətin axırı olmur. _{Киса бераб лъанураб бечелъул klaраб баklги лъануру.}
• Müdrik sözü qızıldan qiymətlidir.
• Müharibə oğlan doğmur, doğulanı isə öldürür. _{Ругъуд вас гьувунуру, гьувурав чlaна.}

N

• Namusunu müdafiə etməyənlər məhv olacaqlar.
• Nə görürsən — həqiqətdir, nə eşidirsən — yalan.
• Nə günah etdiyini bilmirsənsə, demək, günahkar deyilsən. _{Дур бунаxl шеб дуа лъабишина батну гьеалъи, мун бунаxly хьалуру.}
• Nə yeyib-içdik, bizimdir, qalanı özgənin. _{Карабгуну къараб нижер буго, хутlpаб чадал.}
• Nəticələrini düşünənlər cəsarətli deyillər.
• Nikahı və evini qorumağı bacar. _{Никаxlги, рокъги (рукъ) цlyмзи лъай.}
• Nişanlını anan tərifləyirsə, evlənmə, qonşular hörmət edirsə, əldın buraxma.

O

• Oğru oğurladığını qəpik kimi, sahibi isə manat kimi görər. _{Цloгьорасда жинед бикъраб жо цо kleбеkl гlaдин бехьна, боцlyл бекьергьанасда гъуруш klaраб гlaдин риана.}

Ö

• Öküz ölsə ət, araba sınsa, odun olar. _{Гlaрба xlaлъи цlyл бена, калдил xlaлъи гьан бена.}
• Öküz yedikcə, insan zaman keçdikcə güclənər. _{Дана кунид къарт|лъна, адам замануд.}
• Ölənlə ölmək olmaz. _{Хlaрасда цадахъ xlyну ренуру.}
• Ördək balası yumurtadaykən suyu tanıyır.
• Öz torpağın doğma ana, yad torpağı ögey anadır.
• Özgə atına minmə, tez düşərsən.
• Özgə atından palçığa düşərlər. _{Чадал чодуа кьаса пилчихуну раштана.}
• Özgə malını qarnı ilə yeyər, öz malını gözü ilə. _{Жинел боцlи чохьхьод, чадал боцlи бераз кана.}
• Özgə oğlundan öz qızın yaxşıdır.
• Özü bilməyib özgədən də soruşmayan-ağılsızdır. _{Жинеа лъанураб жо цlyхнурав чи вуго гlaдалав, лъанаб жо цlyхнав чиги – гадалав.}

P

• Padşaha o vaxt yaxşı deyərlər ki, qəbri üstə bir keçi balasının doyacağı qədər ot bitmiş olsun. _{Пачаxlaв лъикаб вуго бицну бена досул xlaба кьад цleдул kleнчl гloрцlзи гleяб хер бижралъну.}
• Paltarın təzəsi, dostun köhnəsi yaxşıdır.
• Pis insan pis insanla dostluq edir.
• Pul xanı nökər, nökəri də xan edər. _{Гlaрцуд ханги нукарав, нукаравги хан гьувуна.}

R

• Ruh canda, var-dövlət isə əldə olmalıdır. _{Руxl жандагуа, боцlи кудиб бези хьала.}

S

• Sahibkar iş, fəhlə isə yemək barədə fikirləşər. _{Хlaлтlyл бекьергьанасул пикруйта xlaлтlи, xlaлтlyхъансул пикруйта кен бо’на.}
• Saxladığın qızıldırsa, söylədiyin – qara puldur. _{Бихьaраб месед буго, бицараб – гъарапул.}
• Sevgi üçün gözəllik, yuxu üçün yastıq lazım deyil. _{Рокьи тlaмзи гloлo-берцинлъи, макьу шинзи г|олoкъаналъру къураг|алуру.}
• Səbr cənnətin açarıdır.
• Sən tülküsənsə, mən də quyruğuyam. _{Мун цер баталъи, дунги магъ буго.}
• Siçanın balası kisəni deşər, canavar balası qoyunu boğar. _{Гонkloл кьинчlид мошоkl багьана, бацlил klинчlид гlи ганкъна.}
• Söz atdan da qiymətlidir.

Ş

• Şir olmayan meşədən ayının səsi gələr. _{Гъалбацl гьеаб рохьоб, цид жинед жиб бехьзи богъна.}

T

• Tarlada varlanıb, azadlıqda ölmək istərdim. _{Рукьуса бечелъзи вакь, х|инзи эркенав.}
• Tənbəl canavar açından ölər.
• Tənbəl xəyalı ilə, işgüzar əməyi ilə varlanar. _{Xlaлтухъан зalмат цla бечелъна, xlaлти бакьанурав-чloрогуял пикруяз.}

Ü

• Üzdə tərif demə, arxada qaralama.
• Üzün gözəlliyi üçün qaş, nəslin gözəlliyi uçun oğul lazımdır. _{Гьумардул берцинлъуй гloлo кьусрал, насилул берцинлъуй г|оло вас къурагlaла.}

V

• Vaxtı gəlməmiş yarpaq ağacdan tökülməz. _{Мех шинчlyгун кьамаxl гъотloаса бортануру}
• Var-dövlət özgənin, can sağlığı mənim olsun. _{Бечелъи шайги чадай, дие шайги сагъаб черх.}
• Varlıya yaxşılıq etmək daşı yağlamaq kimi bir şeydir. _{Бечеяси гloло лъиklлъи гьубуй – кьеп нуxlyд биинта рехьана.}
• Vura bilməyən dəyənəyin böyüyündən yapışar. _{Банурас xlyc klyдаб боklна.}

Y

• Yad adamın evi kəndin kənarındadır.
• Yaxşı döyüş pis duadan yaxşıdır.
• Yaxşı igid yaxşı sözdən yumşalar, pis igid pis sözdən bərkiyər. _{Лъикав цlaкъав чи лъикаб хабар риарилъну тамаxlна, гешав чи кьадиги гешса къадна.}
• Yaxşı söz ilə dağ da əriyər. _{Лъиklaб хабаралъ меер бигlaна.}
• Yaşı qurutmaq üçün günəş, qurunu islatmaq üçün şeh. _{Хleрхьараб букъази гloлo бакъ, букъараб xleрхьзи гloлo – шоб (шуб) къурагlaла.}
• Yaşlı öləndə evdə, cavan öləndə qəlbdə boşluq yaranır. _{Кlyдав чи xlaралъну рукъ, хизан xlaралъну раkl чloбогулъна.}
• Yayda tarlada ol, qışda-evdə. _{Риидал чолнил xlaлтlлузухъ, кьиндал рикъил xlyн.}
• Yazda əkməyən payızda biçməz. _{Ихдал хьинчас хаслухъ хъануру.}
• Yeməyi sevən inəyə, əri sevən ata yaxşı qulluq edər. _{Кен хирай гlaкдаа лъиklca балана, чи вакьанай чодуа лъиklca балана.}
• Yeməyin içində nə olduğunu qaşıq bilər. _{Кинжота жаниб шеб буго бугьниа лъана.}
• Yetkin bir qız suyu coxalan çaya bənzər. _{Гlyрайяс, klaнцlлъудудцlyрабгlyруарехьана.}
• Yolda yoldaş, aulda dost. _{Нуxl(нух) kloласи гьалмагъ, росну хутlpасе гьудул къурагlaла.}
• Yükü ağır olsa, eşşəyin beli əyilər, eşşək cılız olsa, arabası aşar. _{Гьир баklaб берлъи xlимил мугъ гьетlна, xlaма кьадагьаб берлъи гlaрба кучlи гьанklна.}

Mənbə

• İradə Məlikova. Azərbaycanda yaşayan xalqların atalar sözləri və deyimləri. Bakı, 2016.