Avar atalar sözləri
A | B | C | Ç | D | E | Ə | F | G | H | X | İ | J | K | Q | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
A
redaktə- Aclıq utanmaq, varlılıq da həddini bilməz. Ракъийта лумус лъануру, бечелъийтаги танхъзи.
- Axsağın kölgəsi də axsaq olar. Лекъасул растадги лекъаб бо’на.
- Ağacdan yıxılan deyər ki, məni qaldırmağa ağacdan yıxılanı gətirin. Гъотlоса вортарас бицана: жив вокlзи гъотlоса вортарав вачун.
- Ağıllı adam arqumentlərini atalar sözü ilə, axmaq isə andla möhkəmləndirir.
- Ağıllı qorxaq qorxmaz dəlidən yaxşıdır. Ихlанав (хlинкъулев) цlодорав, ихlанурав гlадаласдаса лъикl.
- Ağıllı üçün - qayğı, axmaq üçün - əyləncə.
- Ağıllının ağlı başında, ağılsızın ağlı dilində olar. Цlодорасул гlакълу бикьарда, гlадаласул гlакълу мацlалда кьад бо’на.
- Ağıllıya bir işarə bəsdir, ağılsıza başa salmaq lazımdır. Гlакъиласе цо ишар гуна, г|адаласда бич|зи богъзи хьана.
- Ağılsız söhbətə and içməklə başlar, səfeh söhbətə - atalar sözləri ilə. Шибги гураб гап гьедийтаса, цlодораб гап масалуса байбихьана.
- Allah da münbit torpaqlari sevir. Аллагьасиги лъикlал ракьал ракьана.
- Arvada tərif, ata nəvaziş. Руччабай (чlужу) лъикlай йези гlолo йеци, чу лъикlаб бези – кер бачун.
- Arzularla tarla əksən, eşşək nəcisi bitər.
- Aslan özündən sonra dərisini, insan özündən sonra adını saxlayır.
- At yerişindən, insan danışığından tanınar. Чу гали бокlийтса, адам мецlейса лъана.
- Ata tərəfi qohumlarını pisləmə, ana tərəfi qohumlarını tərifləmə. Эмцул рахъисаб гlагарлъи какугуй, эбелалъул рахъисаб гlагарлъи бецугуй.
- Atanın qədri öləndən sonra bilinər. Эмцул (инсул) къимат жив хlунутун кlараса нахъа лъана.
- Atına baxıb dayçanı al, anasına baxıb qızını al. Гlалата балатун тай босун, эбел йехьу яс ячун.
- Ayağı qırılmış keçinin üstünə palıd ağacı da yıxılar. Бох бекараб цlеда кьад, михъул гъетlги бихана.
B
redaktə- Baxırsan mumdur, dişləyirsən – dəmir. Кьад бала хlойо рехьараб, хlанчlрулъну мах батана.
- Bal çox olsa, acı gələr. Кида гьоцlо гlемерлърилъи кьугlаб бена.
- Başda ağıl olması qızıldan qiymətlidir. Бикьарда гlакълу бегьи цо месед буго.
- Başın harda salamat olacaqsa, oraya qoy. Бекьер гъанийзухъ лъе, чдаго хутдиби.
- Bəri başdan buynuzundan tutmasan, sonra quyruğundan tuta bilməzsən. Байбихьилта гучаса хоно гьеилъи, дагlатуну кlолаб мехалъ мегъейса хоно кlануру.
- Bir alma ağacının yaxşı olub olmadığını öyrənmək üçün bütün məhsulu yeməyə ehtiyac yoxdur.
- Bu il suda olan, gələn il suda üzər. Агьаб соналъ лъудуа кьад танхъу вегьухьалъи, кьад белъенаб соналъ суртзиги (лъелдезиги) куцина.
- Budağı vurarlar ki, ağac başa düşsün. Гlончlлоа бана гъотlоа бичlзи.
- Bütün dünyanı dolansan da, cənnət öz evindir.
C
redaktə- Camaat üçün söz deyən çamaat üçün çalışandır. Жамагlатуй гlоло рагlи бицанав, жамагlатуй г|оло векердала.
- Canavar dərisini dəyişmir.
- Cəsarət ildırım kimidir - anidir.
- Cığırla gedən qayıtmaz, yol ilə gedən qayıdar. Жигъируд кlарав нахъи вусалуру, нухlлид кlарав нахъи вусала.
Ç
redaktə- Çoban itə, it də quyruğa tapşırar. Вехьас гьеда, гьедги мегъеа богъна.
- Çox bil, az danış.
- Çox gəzən çox görər, çox oxuyan çox bilər. Гlемер сердарасда гlемераб бехьна, гlемер цlалрасда гlемераб лъана.
- Çox yaşayan çox bilməz, çox görən çox bilər.
- Çörək ümidi ilə ağlını itirmə. Чудуа умудлъутун г|акълу кудиса кьогуй.
D
redaktə- Danışa bilmirsənsə, heç olmasa sus otur. Гедези лъа вишинуру, валъу хьуну во’зи гlаги лъай.
- Desələr, dağ dağın yanına gedib, inan, desələr, xasiyyətini dəyişib, inanma. Бицнухьалъи меер мугlрухъ кlала божун, бицнухьалъи гlамал хъисала божнугуй.
- Deyilmiş söz - yaydan buraxılmış oxdur.
- Dəmirçi üşüməz, molla ac qalmaz. Мухул устарав вогьнуру, дибирав вакъу хутlнуру.
- Dəyirmançıda çörək, ovçuda ət olar. Гьубигьанасухъ чед бо’на, чанахъансухъ – гьан.
- Dil qısa, kəndir uzun yaxşıdır. Мацl гъутlаб, киндир халаб лъик.
- Dil sənin, düşmən sənin.
- Dil özü də bir xəzinədir. Мацl жибги цо бечелъи.
- Dirilər arasında ölülər, ölülər arasında dirilər var.
- Doğma qız yad oğuldan yaxşıdır. Жинел яс чадал васдаса лъикl.
- Doğma yurd cənnət, yad yurd cəhənnəmdir.
- Dostunu qış üçün yox, yay üçün seç. Гьудул кьиндал гуро, риидал къурагlала.
- Dovşan görənin yox, onu tutanındır.
- Dovşan kolluqda ikən qazanı ocağa qoyma. Гlанкl чlазагlанго хьаг цlудуа кьад лъогуй.
- Dovşanın ayaqları ona düşməndir, bildirçinin isə-səsi. Довшанул (гlанкl) душман бохал, чlоpолилъул душман-долъул ахи.
- Döyüşə ən axırda, evə gedəndə qabaqda dur. Ругъулъ вишу ахирта, рикъив кlолалъну вишу цеве.
E
redaktə- Elm nə oğurlanan, nə yanan, nə çürüyən, nə də heç vaxt itməyən, həmişə yanında olan bir sərvətdir. Гlелму буго бикъукlанураб, цlудуд бохlнураб, турнураб, даима цадахъ бугаб бечелъи.
- Elm olmasa, ağıl çiçəklənməz. Гlакълу гlелму гье’ну тlойогьануру.
- Elmin başlanğıcı-ağıl, ağlın başlanğıcı- səbrdir. Гlелмулъул байбихьил гlакьлу, гlакьлулъул байбихьил сабру.
- Eşşəyin varisi - itdir.
- Evinizi tikməyə başlamazdan əvvəl qonşunuz haqqında hər şeyi öyrənin.
Ə
redaktə- Əgər baş ağıllansa, əyin də təzələnər. Бекьер сагъаб бегьу хьалъи кьад регьараб рекьелги цlилъна.
- Əgər əkinin ortasında camışlar otlayırsa, əkin kənarından keçi balalarını qovmaq mənasızdır. Бугlата кьороб гимиш билъатуну, гъирагъуса цlедул кlенчl бичахийлъул магlна шеб?
- Əgər kimisə rüsvay etsən, bir gün özün də rüsvay olarsan. Лъид цог чи вехе тlамрилъи, цо къоялъ живги цогияс гъаб къойну тlамна.
- Ər yaxşıdır - arvad da yaxşıdır, arvad yaxşıdır - ər də yaxşıdır. Чи лъикав ватилъи руччабайги ликъай йена, руччабай ликъай йегьухьалъи чиги ликlав вена.
G
redaktə- Gecə yatın, gündüz qalxın - bayquş vərdişlərinə əməl etməyin.
- Gəmidəykən gəmi istehsalçısı ilə mübahisə etmə.
- Gördüyün – həqiqət, eşitdiyin – yalandır. Берда бехьраб буго битlраб, риараб – гьебес.
- Gözlər bir-birini görməsin deyə aralarında burun yaranıb. Кlиго берда цо цояб бехьугутlзи гlоло кьороб мушуш бижила.
- Gözəl-görünən deyil, xoşa gələn gözəldir. Берцинаб-бехьнабгуру, берцинабрекlейкъубулаббо’на.
- Gözün çıxınca əl qoy (tut). Бер бахъзагlан хъат чlай.
- Güllə bir nəfəri, söz on nəfəri öldürər. Гуллид цо адам чlана, хабаралъ – анцlго.
H
redaktə- Heyvan zahirən, insan daxilən rəngarəngdir. Хlайван кьаса, инсан угьриса чарчараб бо’на.
- Həqiqət yuxarıdadır, yalan aşağıdadır.
- Həqiqəti söyləyəndə ürək də razı qalar. Битlраб хабар бицарасул ракlги кьад рекъана.
- Həkim dərmanından, insan sözündən tanınar. Тlохдирав кьураб дармануса, адам мецlейса лъана.
- Hər firon üçün bir Musa var.
- Hər kəs öz evində xandır. Гьар цочи жинел рикъив вуго хан.
- Hər kəs üçün öz vətəni Bağdaddır. Жив-жив чияси гlоло жинел бакl жиней Багъдад буго.
- Hətta toyuq da Allaha baxaraq su içir.
- Həyat davranışımızdan asılıdır.
- Hündürün altından, alçağın üstündən keç. Кьухъата кьаса, рохlотlата гlодоса лъугьун.
X
redaktə- Xəncərdə mərhəmət, güllədə söz olmaz. Хонжроа рахlму лъануру, гуллилги бер бо’нуру.
- Xəstəlik aula ya tacirin yükündə, ya da dilənçinin torbasında gələr. Росну унти бена я бечеясул боцlитухуну, яги мискьинчисул чантану.
İ
redaktə- İçkidən sərxoş olan ayılar, var-dövlətdən sərxoş olan ayılmaz. Къулид метхарав вична, бечелъуд метхарав киддаги.
- İgid bir dəfə ölər, qorxaq yüz dəfə. Бихьинчи цо нухlалъ, хlаликатав чи-нусго нухlалъ хlана.
- İnsan torpağı qidalandırır, torpaq insanı qidalandırır.
- İş istəyənə dəyirman, dərd-kədər istəyənə - mal-qara. Хlалтlи бакьараси – гьобо, дард-пикру бакьараси - гlибоцlи къурагlала.
- İşdə fərsiz, yeməkdə şir. Гьидингуяв xlалтухъан кунана гъалбац| г|адин.
- İşləmək işi, var-dövlət – danışmağı öyrədir. Хlалтlилъ хlалтlу куцизи вогъна, гlи – боцlилъ - гедези.
- İşləyənlə işlə, yeyənlə ye. Хlалтlлусдухун хlалтlи, куналусдухун кунай.
- İtirilmiş pul tapılır, itirilmiş vaxt tapılmır.
K
redaktə- Kasıb bir ovuc buğda üçün dağları aşar. Мискьинчияс бугlа бокlзи гlоло меерги бахъна.
- Kasıbın oğlu qürurlu, qızı da gözəl olar. Мискьинчиясул вас рец гьеав, яс берцинай йона
- Kənardan gələnin evi kəndin kənarında olar. Кьад верасул рокъ, росу лъуаразухъ бо’на.
- Kim başqasına yalan danışsa, sənə yalan danışacaq; Kim başqasını dəyişsə, səni də dəyişəcək.
- Kimin arvadı yaxşıdırsa, yaxşı yaşayır, kimin arvadı pisdirsə, pis yaşayır.
- Kişi olmaq alim olmaqdan daha çətindir.
- Köməyində pişiklər varsa, siçanlar heç nə edə bilməzlər. Кумаг кьези гитбил рерлъи, гlункlаз цохlо жо гьубу кlануру.
- Küləyin pulu tüstü ilə ödənər. Гьoрoд гlадин бикзи бакьарси, цохlо кlуй щвана.
Q
redaktə- Qan qurumur.
- Qarğanın yuvası qarıltısı ilə tanınar. Гъидил бакl долъул сисийса батана.
- Qəhrəman bir dəfə ölür, qorxaq yüz dəfə ölür.
- Qəhrəman döyüşdə ölür, qorxaq yataqda.
- Qələbə çalıb sakitləşməyən uduzanda sakitləşər. Бегьин щвуну вехе ваштанурав, къотун вехе ваштана.
- Qoçaq məqamında tanınar. Бихьинчи лъана хьаразухъ.
- Qonağa baxıb çörək kəs, atına baxıb yemini ver. Гьоболчиясда бала чед бекун, чодуа бала чодуй кен кье.
- Qonağın belində qızıl möhürü olar. Гьоболчийсул мугъалда меседул печат бо’на (досул рицlкъи жинеа цадахъ кьуна).
- Qonşunun dərdi evin damına düşən yağış kimidir. Чадал дард чардаху кьад баштанаб нукlлаa (цlад) рехьана.
- Qorxmazla yürüşə, qorxaqla bazara. Ихlанурал нухlлиа рахъна, хlaликатал базарну кlана.
- Qorxudan qaçmaqla, kasıbçılıqdan işləməklə qurtarmaq olar. Ихlарав дагlатуну, миск|инлъуса хlалтlутуну вахъу хьана.
M
redaktə- Mənbəyi bilinməyən var-dövlətin axırı olmur. Киса бераб лъанураб бечелъул кlараб бакlги лъануру.
- Müdrik sözü qızıldan qiymətlidir.
- Müharibə oğlan doğmur, doğulanı isə öldürür. Ругъуд вас гьувунуру, гьувурав чlана.
N
redaktə- Namusunu müdafiə etməyənlər məhv olacaqlar.
- Nə görürsən — həqiqətdir, nə eşidirsən — yalan.
- Nə günah etdiyini bilmirsənsə, demək, günahkar deyilsən. Дур бунахl шеб дуа лъабишина батну гьеалъи, мун бунахlу хьалуру.
- Nə yeyib-içdik, bizimdir, qalanı özgənin. Карабгуну къараб нижер буго, хутlраб чадал.
- Nəticələrini düşünənlər cəsarətli deyillər.
- Nikahı və evini qorumağı bacar. Никахlги, рокъги (рукъ) цlумзи лъай.
- Nişanlını anan tərifləyirsə, evlənmə, qonşular hörmət edirsə, əldın buraxma.
O
redaktə- Oğru oğurladığını qəpik kimi, sahibi isə manat kimi görər. Цlогьорасда жинед бикъраб жо цо кlебекl гlадин бехьна, боцlул бекьергьанасда гъуруш кlараб гlадин риана.
Ö
redaktə- Öküz ölsə ət, araba sınsa, odun olar. Гlарба хlалъи цlул бена, калдил хlалъи гьан бена.
- Öküz yedikcə, insan zaman keçdikcə güclənər. Дана кунид къарт|лъна, адам замануд.
- Ölənlə ölmək olmaz. Хlарасда цадахъ хlуну ренуру.
- Ördək balası yumurtadaykən suyu tanıyır.
- Öz torpağın doğma ana, yad torpağı ögey anadır.
- Özgə atına minmə, tez düşərsən.
- Özgə atından palçığa düşərlər. Чадал чодуа кьаса пилчихуну раштана.
- Özgə malını qarnı ilə yeyər, öz malını gözü ilə. Жинел боцlи чохьхьод, чадал боцlи бераз кана.
- Özgə oğlundan öz qızın yaxşıdır.
- Özü bilməyib özgədən də soruşmayan-ağılsızdır. Жинеа лъанураб жо цlухнурав чи вуго гlадалав, лъанаб жо цlухнав чиги – гадалав.
P
redaktə- Padşaha o vaxt yaxşı deyərlər ki, qəbri üstə bir keçi balasının doyacağı qədər ot bitmiş olsun. Пачахlав лъикаб вуго бицну бена досул хlаба кьад цlедул кlенчl гlорцlзи гlеяб хер бижралъну.
- Paltarın təzəsi, dostun köhnəsi yaxşıdır.
- Pis insan pis insanla dostluq edir.
- Pul xanı nökər, nökəri də xan edər. Гlарцуд ханги нукарав, нукаравги хан гьувуна.
R
redaktə- Ruh canda, var-dövlət isə əldə olmalıdır. Рухl жандагуа, боцlи кудиб бези хьала.
S
redaktə- Sahibkar iş, fəhlə isə yemək barədə fikirləşər. Хlалтlул бекьергьанасул пикруйта хlалтlи, хlалтlухъансул пикруйта кен бо’на.
- Saxladığın qızıldırsa, söylədiyin – qara puldur. Бихьaраб месед буго, бицараб – гъарапул.
- Sevgi üçün gözəllik, yuxu üçün yastıq lazım deyil. Рокьи тlамзи гlолo-берцинлъи, макьу шинзи г|олoкъаналъру къураг|алуру.
- Səbr cənnətin açarıdır.
- Sən tülküsənsə, mən də quyruğuyam. Мун цер баталъи, дунги магъ буго.
- Siçanın balası kisəni deşər, canavar balası qoyunu boğar. Гонкlол кьинчlид мошокl багьана, бацlил кlинчlид гlи ганкъна.
- Söz atdan da qiymətlidir.
Ş
redaktə- Şir olmayan meşədən ayının səsi gələr. Гъалбацl гьеаб рохьоб, цид жинед жиб бехьзи богъна.
T
redaktə- Tarlada varlanıb, azadlıqda ölmək istərdim. Рукьуса бечелъзи вакь, х|инзи эркенав.
- Tənbəl canavar açından ölər.
- Tənbəl xəyalı ilə, işgüzar əməyi ilə varlanar. Хlалтухъан заlмат цlа бечелъна, хlалти бакьанурав-чlорогуял пикруяз.
Ü
redaktə- Üzdə tərif demə, arxada qaralama.
- Üzün gözəlliyi üçün qaş, nəslin gözəlliyi uçun oğul lazımdır. Гьумардул берцинлъуй гlолo кьусрал, насилул берцинлъуй г|оло вас къурагlала.
V
redaktə- Vaxtı gəlməmiş yarpaq ağacdan tökülməz. Мех шинчlугун кьамахl гъотlоаса бортануру
- Var-dövlət özgənin, can sağlığı mənim olsun. Бечелъи шайги чадай, дие шайги сагъаб черх.
- Varlıya yaxşılıq etmək daşı yağlamaq kimi bir şeydir. Бечеяси гlоло лъикlлъи гьубуй – кьеп нухlуд биинта рехьана.
- Vura bilməyən dəyənəyin böyüyündən yapışar. Банурас хlус кlудаб бокlна.
Y
redaktə- Yad adamın evi kəndin kənarındadır.
- Yaxşı döyüş pis duadan yaxşıdır.
- Yaxşı igid yaxşı sözdən yumşalar, pis igid pis sözdən bərkiyər. Лъикав цlакъав чи лъикаб хабар риарилъну тамахlна, гешав чи кьадиги гешса къадна.
- Yaxşı söz ilə dağ da əriyər. Лъикlаб хабаралъ меер бигlана.
- Yaşı qurutmaq üçün günəş, qurunu islatmaq üçün şeh. Хlерхьараб букъази гloлo бакъ, букъараб хlерхьзи гlолo – шоб (шуб) къурагlала.
- Yaşlı öləndə evdə, cavan öləndə qəlbdə boşluq yaranır. Кlудав чи хlаралъну рукъ, хизан хlаралъну ракl чlобогулъна.
- Yayda tarlada ol, qışda-evdə. Риидал чолнил хlалтlлузухъ, кьиндал рикъил хlун.
- Yazda əkməyən payızda biçməz. Ихдал хьинчас хаслухъ хъануру.
- Yeməyi sevən inəyə, əri sevən ata yaxşı qulluq edər. Кен хирай гlакдаа лъикlса балана, чи вакьанай чодуа лъикlса балана.
- Yeməyin içində nə olduğunu qaşıq bilər. Кинжота жаниб шеб буго бугьниа лъана.
- Yetkin bir qız suyu coxalan çaya bənzər. Гlурайяс, кlанцlлъудудцlурабгlуруарехьана.
- Yolda yoldaş, aulda dost. Нухl(нух) кlоласи гьалмагъ, росну хутlрасе гьудул къурагlала.
- Yükü ağır olsa, eşşəyin beli əyilər, eşşək cılız olsa, arabası aşar. Гьир бакlаб берлъи хlимил мугъ гьетlна, хlама кьадагьаб берлъи гlарба кучlи гьанкlна.
Mənbə
redaktə- İradə Məlikova. Azərbaycanda yaşayan xalqların atalar sözləri və deyimləri. Bakı, 2016.