Xristian Hüygens

Xrisitian Hüygens (1629–1695) — holland riyaziyatçısı, fiziki, mexaniki və astronomudur.

Xristian Hüygens
Doğum tarixi	14 aprel 1629
Doğum yeri	Haaqa
Vəfat tarixi	8 iyul 1695
Vəfat yeri	Haaqa
Dəfn yeri	Grote of Sint-Jacobskerk
Vikipediya məqaləsi

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Amma həqiqətən də, Kometalar və Planetlər və Dünyanın Yaradılması haqqında bütün hekayələr o qədər yoxsul və əhəmiyyətsiz əsaslarla qurulub ki, mən tez-tez fikirləşirdim ki, bir dahiyanə insan bu cür xəyalları bir araya gətirmək üçün bütün əziyyətləri necə sərf edə bilər?

B

• Biz bu Dünyanın Böyük adlandırdığı şeylərə heyran olmağa daha az meyilli olacağıq, İnsanların ümumiliyi öz ehtiraslarını təyin etdiyi xırda-xırda şeylərə xor baxacağıq, o zaman ki, bizdə olduğu kimi çoxlu sayda belə Yer kürəsi də yaşayır və bəzədilib.
• Bizim Kainatın möhtəşəm Genişliyinin necə də gözəl və heyrətamiz sxemi var! O qədər Günəş, o qədər Yer…
• Bu göy cisimləri nə qədər böyük olmalıdır ki, Yer kürəsi onlara nəzərən gözə çarpmır — bütün qüdrətli planların, dəniz səyahətlərinin və müharibələrin meydana gəldiyi bir səhnə. Bir çox insanın həyatının qurban verildiyi müharibələrlə bu kiçik planetin bədbəxt bir küncünə sahib olmaq niyyətində olan kralların və şahzadələrin düşünməli olduğu bir məsələdir.

C

• Cazibə qüvvəsinin bu müntəzəm azalması, yəni məsafənin tərs kvadratı olduğunu düşünməmişdim; bu cazibə qüvvəsinin yeni və olduqca diqqətəlayiq xüsusiyyətidir.

D

• Dünya vətənim; elm dinimdir.

E

• Ehtimalın bir çox dərəcələri var, bəziləri həqiqətə digərlərindən daha yaxındır, onların müəyyən edilməsində bizim hökmümüzün əsas icrası dayanır.

Ə

• Əgər topdan çıxan bir güllənin Günəşdən bizə çatması üçün son dərəcə çevikliyi ilə 25 il tələb olunarsa… belə bir güllə bizimlə sabit Ulduzlar arasındakı Səyahətində təxminən yeddi yüz min il sərf edərdi. Ancaq aydın bir gecədə onlara baxdığımızda, başımızın üstündən bir neçə mil yuxarıda düşünə bilmərik.

H

• Həndəsənin maddəyə tətbiq edildiyi bütün elmlərdə olduğu kimi, optika ilə bağlı nümayişlər də təcrübədən alınan həqiqətlərə əsaslanır.

İ

• İşığın sferik dalğalarla ardıcıl olaraq yayılmasını təsəvvür etmək olar.

K

Kainatın möhtəşəm genişliyi haqqında necə gözəl və heyrətamiz bir sxemimiz var!

• Kainatın möhtəşəm genişliyi haqqında necə gözəl və heyrətamiz bir sxemimiz var! O qədər çox günəş, o qədər çox torpaq və hər biri bu qədər bitki, ağac və heyvanla təmin edilmiş, bu qədər dəniz və dağlarla bəzədilmişdir! Ulduzların möhtəşəm məsafəsini və çoxluğunu nəzərə alsaq, təəccübümüz və heyranlığımız niyə artmasın?
• Kopernikin Yer kürəmizin Günəş ətrafında yerləşən bir planet olduğu və bütün digərləri kimi Günəşlə işıqlandırıldığı qənaətini qəbul edən bir insan üçün, digər planetlərin də Yer kürəmiz kimi bəzədildiyi və mövcud olduğu təəssüratına qarşı çıxmaq çətindir. Amma biz həmişə belə bir axtarışın sona çatacağına ümid etməyin mənasız olduğunu görərək, təbiətin orada nə edəcəyini araşdırmağın əbəs olduğunu düşünməyə meyilli olmuşuq. Lakin bu yaxınlarda bu mövzuda dərindən düşündükcə (özümü keçmişin böyük adamlarından daha ağıllı hesab etmədim, amma əksəriyyətindən sonra sağ olduğum üçün şanslı idim), zehni axtarışımın o qədər də praktik olmadığı qənaətinə gəldim, çünki ehtimal olunan təxminlər üçün kifayət qədər yer olmadığından hədəfə gedən yol çətinliklərlə qapanır.

Q

• Qeyri-müəyyən və təsadüfi görünən şeyləri əsaslandıraraq müəyyən etmək vəzifəsi nə qədər çətin olsa, bu nəticəni əldə edən elm bir o qədər heyrətamiz görünür.

Y

• Yerin və Yupiterin su və buludlara malik olduğuna əmin olmaqla, digər Planetlərin onlarsız olması üçün heç bir səbəb yoxdur. Onların bizim Su ilə eyni təbiətə malik olduqlarını deyə bilmərəm; lakin onların mayeləri olmalıdır. onların gözəlliyi belə aydındır ki, bizim bu su, Yupiter və ya Saturnda, Günəşdən çox uzaq olduğu üçün dərhal donmuş olacaq.