Şeyx Şəms Təbrizi (1185 – 1248) — mənşəcə Azərbaycan türklərindən olan dünyaca məşhur sufi alim və şair. Ustad Şəms Təbrizi həm də Mövlana Cəlaləddin Ruminin mürşidi (təsəvvüf yolunda rəhbəri) hesab olunur.
Axirət istəyənlərə ölməkdən əvvəl ibadət edərək, İslam dininə xidmət edib səylə çalışmaqdan başqa çarə yoxdur.
Axirəti qazanmaq üçün çalışmaq lazımdır. Bu, insanı Cənnətə aparıb, onu Allah-təalanın camalını görməklə şərəflənməsinə səbəb olar.
Axirəti tərk edib, dünyapərəstlərə mal qazanıb zəngin olmaqdan başqa çarə yoxdur.
Alim olanda müdrik idin, amma aşiq olmağa hazırsanmı?
Alimlə cahilin arasındakı fərq bircə burasındadır ki, alim nəfsinin cilovunu çəkə bilər, cahil yox.
Allah bir insanı sənin əlinlə ayağa qaldıracaqsa, sən necə əlini uzatmazsan? Allah səni insanlara sevdirmək istəyir, Allah sənin dağılmış parçalarını yığır. Eşqə nankorluq etmə!!
Allah sənin qapından eşq sarayına bir insan gətirirsə, o insana sən necə mən səni sevmirəm deyə bilərsən?
Allah- təalanın istəklisi və Ona qovuşmaq arzusu içində olanlara, möhnət, məşəqqət, dərd və bəlalara dözməkdən başqa çarə yoxdur.
Aşiq odur ki, Allahdan aldığı eşqi əmanətini Allaha verər. Eşq məzhəbində hər şey uca Eşqə qurbandır.
Aşiq olmaqla sevmək arasındakı fərqi soruşmuşlar? Cavablandırmış Şəms: Sənin baxdığına hər kəs baxar, amma sənin onda görə bildiyini hər kəs görə bilməz. Hər kəs aşiq ola bilər, amma heç kəs sənin kimi sevə bilməz. Tək fərq sənsən.
"Ayrılıq dəmi gəldi"ni həqiqət kimi yox, bir söz olaraq söylədim. [1]
Az yeməyin hüdudsuz mənfəəti var. O, sağlamlığı qoruyan əsas vasitədir.
Bağışla Allahım .. Ruhumda Sən varkən, mən bu bədəndə qalmışam ..
Bəzən arxaya dönüb baxmalıdır insan; haradan gəldiyini unutmaması üçün.
Bəzən uzaqlaşmaq lazım gəlir, yaxınlaşmaq üçün; bəzən xatırlamaq lazım gəlir, xatırlanmaq üçün; bəzən ağlamaq lazım gəlir, açılmaq üçün; bəzən anmaq lazım gəlir, anılmaq üçün; bəzən də susmaq lazım gəlir, duymaq üçün.
Bir an gözlə, arxana dön və unutduqlarını xatırla.. İtirdinsə axtar, qırdınsa üzr istə, qırıldınsa bağışla...Çünki həyat çox qısa.
Bir könül ki, Allah-təalanın söhbətiylə yanıb, onunla həyat tapırsa, bu mərifətdir. Mərifəti yalnız bədəni tərk edərək əldə etmək olar. Çünki, Allah-təala ilə qul arasındakı pərdə, insanın bədənidir.
Bir insan Allahdan başqa kimsəyə ehtiyacı olmadığına inanırsa, Allah da onu başqasına möhtac etməz.
Birinə elə bir söz söylə ki, ya yaşat, ya da öldür; amma əsla yaralı buraxma.
Cəhənnəm kimi olmalı, cəhənnəmi belə yandırıb yandıracaq bir könül istəməli. Ki o könülün önünə iki yüz dəniz çıxsa, hamısını da yandırsın. Onun tək bir dalğası bilindik dənizlərə daş çıxartsın.
Dostluq gül olmaqdır; yarpağı ilə də, tikanı ilə də.
Dörd müxtəlif comərtlik vardır: Mal comərdliyi; zahidlərə, yəni dünyaya qiymət verməyənlərə məxsusdur. Onlar malı verərlər, mərifəti qazanarlar. Bədən comərdliyi; müctəhid olan alimlərə məxsusdur. Onlar da Allah-təalanın yolunda bədənlərini xərcləyərlər və hidayəti qazanarlar. Can comərdliyi; şəhidlərə məxsusdur. Onlar da canlarını verərək Cənnəti qazanarlar. Ürək comərdliyi; ariflərə məxsusdur. Onlar da könül verərək söhbəti qazanarlar.
Dörd şəxsin qiyməti, Allah-təala qatında yüksəkdir: Şükr edən zəngin, Qənaətli və səbr edən kasıb, Etdiyi günahlara peşman olub, Allah-təalanın əzabından qorxan, Təqva və zöhd sahibi, yəni, haramlardan çəkinib, şübhəli qorxusuyla mübahların çoxunu tərk edərək dünyaya zərrə qədər meyl etməyən alimdir. Bu qiymətli insanların içində ən üstünü elm və helm sahibi olan alimlərdir.
Dünya, insanı həva və həvəsinə qapdırar, nəfsin arzularına uydurar, nəticədə Cəhənnəmə aparar.
Düzənim pozular, həyatımın altı üstünə gələr deyə əndişə etmə. Haradan bilə bilərsən, həyatın altının üstündən daha yaxşı olmayacağını?
Elm tələb edənlərə, yəni alim olmaq istəyənlərə, hər kəsin gözündə alçaq olmaq və tək, kimsəsiz, qəribə qalmaqdan başqa çarə yoxdur. Çünki kim elm öyrənmək arzusunda olsa, onun hüznü çox olar. Onu təhqir edərlər. Dincliyə qovuşması üçün hər cür dərdə, bəlaya səbr etməsi lazımdır.
Elm üç şeydir: Zikr edən dil, şükr edən ürək, səbr edən bədən.
Elmi olmayan bir bədən suyu olmayan bir şəhərə bənzər.
Ey eşq! Sən elə bir hissən ki, dünya toxları, sənin aclarındır.
Ey Könül! İndi soruşuram səndən, hansı eşq daha böyükdür? Anlatılaraq dilə düşənmi, anlatmayıb ürək dələnmi?
Ey mənim yetim könlüm, burax qəmli düşünməyi .. Sus və səbr et.. Gözyaşının hesabını Rəbbim soruşsun; Sən haqqını halal et ...
Gəncliyimdə axtardığımı yaşlılığımda tapdım , neyləyərsən. Ya mən erkən gəldim ya sən gecikdin, neyləyərsən. Qədər!
Gəl baxaq odla necə oynanar göstərim.Gör baxaq atəşmi səni yandırar, sənmi atəşi?
Gözəl bir gülü, gözəl bir gecəni, gözəl bir dostu hər kəs istər. Əhəmiyyətli olan gülü tikanıyla, gecəni sirriylə, dostu bütün dərdiylə sevə bilməkdir.
Haqqın qarşına çıxardığı dəyişikliklərə müqavimət göstərmək yerinə, təslim ol. Burax həyat sənə baxmayaraq deyil, səninlə birlikdə axsın..
Hesabsız, sonunu düşünmədən malını sərf edənlər, kasıb olarlar.
Hər kəsin, özündə olan iki şeyin birini öldürüb, birini diriltməsi lazımdır. Öldürməsi lazım olan şey nəfsidir. Çünki nəfsi öldürmədikcə, rahatlığa çatmaq mümkün deyil. Diriltməsi lazım olan şey isə könüldür. Çünki, könülü ölü olanların məsud və bəxtiyar olması mümkün deyil.
Hər kim kasıblığa səbr edib, qənaətkar olsa, sonunda zənginliyə çatar.
Hər kim özünü üstün görsə, onun sonu zillətə düşməkdir.
Hər insan üçün bir aşiq olma zamanı vardır, bir də ölmək zamanı.
Hər şey insanoğluna fəda ikən insanoğlu isə özünə cəfa olmuşdur.
Hər şey çox olunca ucuzlaşar.. Ədəb bunun əksinədir, o çoxaldıqca dəyəri artar ..
Hər yolun bir ədəbi vardır. Allahı sevməyin də bir ədəbi vardır.Dərviş yalnız könlü geniş və ruhu səyyah bir sufi demək deyil ki.
Həyat bu, bir baxarsan hər şey bir anda sona çatar.. Həyat bu, son dediyin an hər şey yenidən can tapar..
Həyata yuxarıdan baxsan insanların yalnız təpəsini görərsən. Həyata daim insanlarla eyni məsafədən bax, o zaman insanların həm üzünü, həm ürəyini görərsən..
Həyatım alt – üst olar, düzənim pozular deyə narahat olma. Haradan bilirsən həyatının altının üstündən daha yaxşı olmayacağını?
Vəlilər, Allah-təalanı zikr etməkdən yorulmazlar və Onun söhbətindən doymazlar. Onların yanında dünyanın heç bir qiyməti yoxdur. Onlar, hər an Allah-təalanı zikr edərlər, şükr edərlər və ibadətə davam edərlər. Çünki, bir ürəkdən bütün arzu və istəklər çıxarsa, orada Allah-təalanın sevgisindən başqa bir sevgi qalmaz.
Yolun ucunun hara çatacağını düşünmək boş bir səydən ibarətdir. Sən yalnız atacağın ilk addımı düşünməklə hökümlüsən. Gerisi onsuz da özbaşına gələr ...
