Ağıllı adam həmişə sənət və hünər əldə edib yaxşı ad qoymağa çalışar.
Ağıllı adamlar kin və ədavəti alovlandırmır, onu boğub məhv etməyi üstün tuturlar.
Ağıllı adam odur ki, əcdadlarının həyatından ibrət dərsi götürüb onların təcrübəsindən istifadə edə.
Ağıllı adamların ən layiqli cəhəti - yersiz danışmamaqdır.
Ağızdan çıxan sözü, yaydan çıxan oxu, tüfəngdən çıxan gülləni geri qaytara bilməzsən.
Alicənablığın şərti yaxşılıq etməyə yol tapmaqdır.
Anlamayana yaxşılıq eləməkdən, qulaq asmayana nəsihət söyləməkdən, ağzı boşa sirr verməkdən daha böyük səhv ola bilməz.
Arx və çay suyu dənizə tökülənnə qədər şirin olur.
Arvadın hörməti ərinə görə, oğlun izzəti atasına görə, şagirdin biliyi müəlliminə görə, ordunun gücü sərgərdəsinə görə müəyyən edilir.
Bir dana minlərlə inək arasında necə gəlib anasını tapırsa, insanın etdiyi yaxşılıq və pisliklər də gec-tez gəlib onu tapır.
Bu sirri qəlbində elə gizlə ki, Qəlb özü axtarsa, tapa bilməsin.
Büdrəyib yıxılanda, bədbəxtlik üz verəndə əqldən başqa heç nə insana kömək edə bilməz.
Bütün bəlaların mənbəyi tamahkarlıq, bütün cəfaların səbəbi hərislikdir.
Bütün işlər yalnız çalışmaqla və səy göstərməklə yerinə yetirilə bilər.
Böyük rütbəyə çatmaq üçün üç şərt var. 1.Zəhmət çəkmək. 2.Dövlət sərf etmək. 3.Güzəştə getmək.
Dəf edilməsi mümkün olmayan dərdə dözməkdən başqa çarə yoxdur.
Dilini saxlasan, başın salamat olar.
Düşmənlə həmdəm olan ağıldan da kəm olar.
Düz və təmiz adamlar arasındakı dostluq möhkəm olur.
Düzgün fikirləşib doğru tədbir tökmək, ağıl və təmkinlə hərəkət etmək hər şeydən üstündür.
Düzgün rəy deyilmişləri nəzərdən keçirib, deyilməmişləri dərk etmək yolu ilə meydana çıxır.
Çox danışmaq əqlin azlığına, yalan danışmaq iradənin zəifliyinə dəlalət edir.
Çox zaman dostluq və düşmənçilik uzun sürüb əbədi olmur. Dostluq da, düşmənçilik də bahar buludu kimi gah yağar, gah da kəsər.
Ehtiyac ən böyük bədbəxtlik, əsl müsibətdir, insanı həyasızlaşdırır, insafı və mürvəti əlindən alır, qüvvət və iradəsini zəiflədir.
Ehtiyatlı adam həm özündən aşağı, həm də özündən yuxarı vəzifəli adamlarla məsləhətləşməlidir.
Elm o dünyaya aparılacaq ən böyük sovqatdır.
Əhdə vəfa, dərdə şəfa.
Əql xeyir qapılarının açarıı, səadət xəzinələrinin kilididir.
Əql ilə həya ən yaxın və ayrılmaz dostdur, bunlardan biri itdikdə o birisini tapmaq olmur.Əql və təcrübə sahibləri açıq günah üstündə gizlin cəza verməyi məsləhət görməzlər. [1]
Əqlinlə məsləhətləşməmiş danışma.
Ən kamil ağıl - ola biləcək və ola bilməyəcək şeyləri bir-birindən ayıra bilməkdir.
Fəthin, zəfərin, qələbənin, xoşbəxtliyin, səadətin açarı ehtiyatlı olmaqdır. Ehtiyatlılığın birinci şərti isə məşvərətdir.
Fikir və əqidədə tək qalan adam məhv olar, özünə köməkçi tapa bilməz.
Heç bir sübut olmadan, yalnız ehtimala əsasən yaxşı adamları məhv etmək, öz kökünə balta vurmaq kimi bir şeydir.
Hikmət sahibləri öz işlərini həmişə həyatın tələbinə görə qururlar.
Hikmət sahibləri yalnız o zaman yaşamağı arzu edirlər ki, ömür xoş və mənalı keçsin. Rüsvayçılıq və bədbəxtlik olan yerdə onlar ölümü üstün tuturlar.
Hiylə və xəyanət ağacının barı müsibət və fəlakət olar.
Hünər sahibinin olan yoldaşı,
Xain adamları əfv etmək sadiq adamları öldürmək deməkdir.
Xoşbəxtlik zəhmət və iradənin, əmək və səyin nəticəsində əldə edilir.
İnsan hər şeydən çox dilindən bəlaya düşür.
İnsan öz əqlilə məsləhətləşməmiş sözə başlamaz.
İnsan zəhərli ağac əkdiyini o zaman bilir ki, onun meyvəsini özünə yedirirlər.
İnsanı dünya sirlərinə vaqif edən dörd şeydir: Hikmət - yəni alimlik, savad və hər şeyi ətraflı düşünə bilmək. Əql - yəni tədbir, səbr, nəzakət, mərhəmət. Təmkin - yəni həya, alicənablıq, özünü ələ almaq və özünü dərk etmək. Ədalət - yəni doğruluq, vədi yerinə yetirmək, yaxşı işlər görmək, xoşxasiyyətlilik.
İstedad, əql və kamal iki növdür: 1.Fitri - yəni anadangəlmə. 2.Əməli - yəni təcrübə vasitəsilə əldə edilən.
İşlərini əql, təmkin, təcrübə, ehtiyat, iradə və mətanətlə qurmayan adam axırda peşmançılıq çəkər.
Kim sitəm qılıncı qaldırsa əgər,
Qarşılıqlı mehribançılıq nə qədər çox olsa, o qədər məhəbbət artar.
Qəşəng sözlər yalnız işlə möhkəmləndikdə gözəl nəticə verər.
Lal olmaq yalan danışmaqdan, pəltək olmaq söyüş söyməkdən, yoxsulluğa dözmək oğurluqla mal toplamaqdan yaxşıdır.
Malı gedənin hörməti də onunla gedər.
Nə qədər çalışsalar da, yenə hünər və istedadı gizli saxlamaq olmaz.
Nəfsə tabe olmaq əql və kamala nöqsan gətirir və düzgün qərar çıxarmağa mane olur.
Nəzəriyyə təcrübəsiz, forma məzmunsuz fayda verməz.
Padşahlar üçün kin saxlamaq və yalan danışmaqdan böyük eyib ola bilməz.
Pis adamlla qonşu olan kəs, dəniz səyyahı kimidir: batmaqdan yaxasını qurtarsa da, daima qorxu altında olar.
Sözü hə qədər ki, deməmisən, o sənin qulundur, dedinsə, oldu ağan.
Var olan yerdə xəsislik etmə.
Yaxşılıq elə yaxşılıq bilənə,
Yersiz danışmağın sonu peşmançılıqdır.
Zülm qılıncı işlədən elə həmin qılıncla da məhv olar.
Zülm örtüyü xeyirli işi dərk etməyə mane olduğu kimi, cəhalət pərdəsi də xoşbəxtliyi görməyə əngəl törədir.
↑ Hikmət xəzinəsindən incilər. Bakı, 2009
