Stiven Hokinq

Stiven Uilyam Hokinq (ing. Stephen William Hawking; 8 yanvar 1942, Oksford – 14 mart 2018, Kembric) — müasir dövrün ən məşhur və ən nüfuzlu fizik-nəzəriyyəçilərindən biridir.

Stiven Hokinq
Doğum tarixi	8 yanvar 1942
Doğum yeri	Oksford
Vəfat tarixi	14 mart 2018
Vəfat yeri	Kembric
Dəfn yeri	Vestminster abbatlığı
Şəxsi veb-saytı Vikipediya məqaləsi

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

B

Bir çox insanlar sərhəd şərtlərinin fizikanın bir hissəsi olmadığını, metafizikaya və ya dinə aid olduğunu iddia edərdi. Onlar iddia edərdilər ki, təbiət kainatı istədiyi şəkildə işə salmaq üçün tam azadlığa malikdir. Bu belə ola bilər, lakin bu, həm də onu tamamilə ixtiyari və təsadüfi bir şəkildə inkişaf etdirə bilərdi. Ancaq bütün dəlillər onun müəyyən qanunlara uyğun olaraq nizamlı şəkildə təkamül etməsidir. Buna görə də sərhəd şərtlərini tənzimləyən qanunların olduğunu güman etmək ağlabatan görünür.

• Başa düşdüm ki, hər şeyin bir sonu olduğunu və bu barədə heç nə edə bilməyəcəyini iddia edənlər də yola çıxmazdan əvvəl ətrafa baxır.
• Bəlkə də Allaha inanıram, Allah dedikdə siz kainatı idarə edən güclərin təcəssümünü nəzərdə tutursunuz.
• Bəşəriyyətin qarşısında duran ən çətin problem bizim təcavüzkar instinktlərimizdir. İbtidai icma dövründə sağ qalmaq üçün bu instinktlərin yaranması zərurət idi və Darvinin təbii seçimi ilə irəli sürülən genetik kod səviyyəsində başımıza damğalanmışdı. İndi sahib olduğumuz bütün nüvə silahları ilə birlikdə təkamülün bizi instinktlərdən xilas etməsini gözləyə bilmərik.
• Biliyin əsas düşməni — avamlıq deyil, biliyin illüziyasıdır.
• Bir çox insanlar sərhəd şərtlərinin fizikanın bir hissəsi olmadığını, metafizikaya və ya dinə aid olduğunu iddia edərdi. Onlar iddia edərdilər ki, təbiət kainatı istədiyi şəkildə işə salmaq üçün tam azadlığa malikdir. Bu belə ola bilər, lakin bu, həm də onu tamamilə ixtiyari və təsadüfi bir şəkildə inkişaf etdirə bilərdi. Ancaq bütün dəlillər onun müəyyən qanunlara uyğun olaraq nizamlı şəkildə təkamül etməsidir. Buna görə də sərhəd şərtlərini tənzimləyən qanunların olduğunu güman etmək ağlabatan görünür.
• Birincisi, ayağınızın altına deyil, ulduzlara baxmağı unutmayın. İkincisi, heç vaxt işdən vaz keçməyin. İş sizə məna və məqsəd verir və onsuz həyat boşdur. Üçüncüsü, əgər sevgini tapmaq şansınız varsa, onun orada olduğunu xatırlayın və onu atmayın.
• Biz dünyanın yaradılışını Rəbbin adı ilə bağlaya bilərik, lakin o şəxsi olmayan Rəbb olacaq. Fizika qanunlarında heç bir şəxsi xüsusiyyət yoxdur.
• Bu kiçik planetdə biz meymunların yalnız inkişaf etdirilmiş nəsilləriyik. Amma bizim Kainatı dərk etmək şansımız var. Və bu, bizi xüsusi edir.

E

• Elmi fantastika faydalı ola bilər — bu, təxəyyülü stimullaşdırır və gələcək qorxusunu aradan qaldırır. Ancaq elmi həqiqətlər daha gözəl ola bilər. Elmi fantastika, hətta qara dəlik kimi şeylərin olduğunu düşünmürdü.
• Eynşteyn kvant mexanikasını heç vaxt qəbul etməyib. O deyirdi: "Rəbb zər oynamır". O, iki dəfə səhv edirdi. Qara dəliklərin olması yalnız onu göstərmir ki, Allah zər oynayır, eləcə də onları heç kimin görmədiyi yerlərə atdığını sübut edir.

Ə

• Əgər əlilsinizsə, bu, yəqin ki, sizin günahınız deyil, amma dünyanı günahlandırmaq və ya onun sizə yazığı gəlməsini gözləmək yaxşı deyil. İnsan pozitiv münasibətdə olmalı və düşdüyü vəziyyətdən ən yaxşı şəkildə istifadə etməlidir; düşünməsin ki, fiziki cəhətdən qüsurlu olarsa, psixoloji olaraq özünü ödəyə bilməz. Fikrimcə, insanın fiziki qüsurunun ciddi maneə törətməyəcəyi fəaliyyətlərə diqqəti yönəltmək lazımdır. Qorxuram ki, əlillər üçün Olimpiya Oyunları məni cəlb etmir, amma bunu demək mənim üçün asandır, çünki onsuz da atletikanı heç vaxt sevmirdim. Digər tərəfdən, elm əlillər üçün çox yaxşı bir sahədir, çünki o, əsasən şüurda gedir. Əlbəttə ki, əksər eksperimental iş növləri yəqin ki, belə insanların əksəriyyəti üçün istisna edilir, lakin nəzəri iş demək olar ki, idealdır. Əlilliyim nəzəri fizika sahəsimdə ciddi bir maneə olmadı. Doğrudan da, onlar məni mühazirə oxumaqdan və başqa cür məşğul ola biləcəyim inzibati işlərdən qoruyaraq mənə kömək etdilər. Bununla belə, həyat yoldaşımdan, uşaqlar, həmkarlar və tələbələrdən aldığım böyük yardım sayəsində bacardım. Hesab edirəm ki, insanlar ümumiyyətlə kömək etməyə çox hazırdırlar, lakin siz onları bacardığınız qədər yaxşı işlər görərək sizə kömək etmək səylərinin dəyərli olduğunu hiss etməyə təşviq etməlisiniz.
• Əgər kosmosa qaçmaq üçün bir fürsət tapmazsa, insan irqinin ən az min il daha yaşayacağından əmin deyiləm. Kiçik bir planetdəki bütün həyatın necə məhv olmasının bir çox ssenarisi var. Amma mən optimistəm. Biz mütləq ulduzlara çatacağıq.
• Ən böyük arzum odur ki, hava limanında satılacaq kitab yazım. Lakin bunun üçün nəşriyyat evinin kitabın üzərinə çılpaq qadın şəkli qoyması lazımdır.

G

• Güvənlə deyə bilərəm ki, indiyə qədər gələcəkdən gələn turistlər bizi ziyarət etməyib.

H

• Heç kim riyazi teoremlə mübahisə edə bilməz.
• Hədəfim çox sadədir. Kainatı anlamaq istəyirəm ki, niyə o belə təşkil edilib və biz niyə buradayıq?
• Həyat gülməli olmasaydı, çox qəribə olardı.

İ

• İbtidai həyat çox yayılıb, dərkedilmiş və səmərəli həyat isə çox nadirdir.
• İnanıram ki, elm və tədqiqat fəaliyyətləri pul qazanmaqdan çox zövq verir.
• İnsanın ən böyük uğursuzluğu aqressiyadır. Aqressiya, mağara zəmanəsində insanın sağ qalmaq üçün daha çox ərzaq əldə etməsinə, ərazi və ya partnyor ələ keçirməsinə imkan yaradırdısa, bu gün aqressiya bizim hamımızı məhv edə bilər… Böyük nüvə müharibəsi bəşəriyyətin və bəlkə də insan nəslinin axırına çıxa bilər. (London Elm Muzeyindəki nitqində, 2015-ci il.)
• İnternetdə vaxt keçirmək televiziya kanallarının daimi keçid kimi çox beyinsiz fikirdir.

K

• Kainatın quruluşunun yaşayış üçün əlverişli olduğuna təəccüblənməməliyik, çünki bu, onu göstərmir ki, kainat həyat üçün düşünülüb.

Q

• Qorxuram ki, genetik mühəndisliyi istifadə etmək məcburiyyətində qalacağıq.

M

• Mənə elə gəlir ki, kompüter virusları həyat tərzi olaraq qəbul edilməlidir. Bu, insanın təbiəti haqqında çox şey danışır: hazırkı ana qədər yaradılan həyatın forması yalnız məhvə daşıyır. Biz həyatı öz obrazımız üzrə yaradırıq.
• Milyonlarla il insanlar heyvan kimi yaşayıb. Amma sonra bütün xəyal gücümüzü ortaya qoyan bir hadisə oldu. Biz danışmağı və dinləməyi öyrəndik. Danışmaq ideyaların ünsiyyətini və bəşəriyyətin birlikdə işləyib mümkün olmayan şeylərə nail olmasını da təmin etdi. İnsanlar ən böyük nailiyyətlərini danışımaq bacarığı sayəsində qazandı və ən böyük səhvləri danışa bilməməkdən irəli gəldi. Bu, belə olmamalıdır. Ən böyük ümidlərimiz gələcəklə gerçəkləşir. Texnologiyanın istifadəsi ilə imkanlar sonsuzdur. Biz yalnız danışdığımıza əmin olmalıyıq.

N

• Nəfəs varsa, ümid var.

Ş

• Şərq təsəvvüfünün Kainatı bir xəyaldır. Özü ilə öz işi arasında əlaqə qurmağa çalışan fizikdən kənara çıxıb.

T

• Tənliklər — riyaziyyatın ən darıxdırıcı hissəsidir. Mən əşyalara həndəsi tərəfdən baxmağa çalışıram.
• Təslim olmamaq çox vacibdir.