Tatar atalar sözləri

Wikipedia logo
Wikipedia logo
Tatarlar haqqında Vikipediyada məqalə var.



A B C Ç D E Ə F G H X  İ   J  K Q L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z


A redaktə

  • Ac adamın acığı yaman olar.
  • Acı olsun, haqq olsun.
  • Acıxandan qınanan yamandır.
  • Acıq gəldi - ağıl qaçdı.
  • Acın gözü - çörəkdə, toxun gözü - hənəkdə.
  • Adamın çoxluğu işə yarar, məsləhətə yox.
  • Ad-san igidə yaraşıqdır.
  • Adı da yox, zatı da yox.
  • Axmaq özünə eş tapmaz, tənbəl özünə iş tapmaz.
  • Ağac budaqsız olmaz, şöhrət - ortaqsız.
  • Ağac nə qədər boy atsa da, kökü torpaqda olar.
  • Ağac - yarpağıyla gözəldir, insan - paltarıyla.
  • Ağcaqovaq çartıltıyla yanar, amma közü düşməz.
  • Ağıllının atı yorulub-üzülmür, Donu cırılıb-süzülmür.
  • Ağıllının əli işlər, ağılsızın dili işlər.
  • Ağlağan uşağın anası zirək olar.
  • Ağudan da dərman olur.
  • Ağzın açsa ciyəri görünər. (yoxsul, dilənçi haqqında)
  • Ala bilirsən, verə də bil.
  • Alim yanında dilini saxla, usta yanında - əlini.
  • Allaha ümid olan ac qalar.
  • Ana fikri bala yanında, bala fikri - biyabanda.
  • Ana südüylə gəlməyən vərdiş, mal südüylə gəlməz.
  • Aş versən, aş verərlər, daş versən - daş.
  • At ağnayan yerdə tük qalar.
  • At dartmasa, araba getməz.
  • At dişindən tanınar, igid işindən.
  • At olsa, yəhər tapılar.
  • Ata "vurmaz" demə, itə "qapmaz".
  • Atanla qürrələnmə, adınla qürrələn.
  • Atı allaha tapşır, amma cilovunu özün tut.
  • Atın şöhrəti igidin əlində, igidin şöhrəti öz əlində.
  • Atın var - qanadın var, inəyin var - qonağın var.
  • Atını qırmancla vurma, yulafla vur.
  • Ay keçməmiş atı tərifləmə, il keçməmiş - arvadı.
  • Ayaqqabın dar olsa, dünyanın genliyindən nə fayda.
  • Ayı gücünə inanar, insan - ağlına.
  • Ayırd eləməyən gözlüdən, ayırd eləyən kor yaxşıdır.
  • Az danışsan, çox eşidərsən.

B redaktə

  • Bacaranın ağzı aşlı, bacarmazın gözü yaşlı.
  • Bahar buzu yastıq qalınlığında da olsa, inanma.
  • Baxtı çağırsan da gəlməz, bəlanı qovlasan da getməz.
  • Baxtı gətirənin xoruzu da yumurtlayar.
  • Baxtı satın almaq olmaz.
  • Bal arını çəkər, şirin dil - insanı.
  • Bal - qurdlamaz, qız - qarımaz.
  • Bal şirindir deyib barmağını çeynəmə.
  • Bala böyüdürsən, təkcə boyu yox, ağlı da böyüsün.
  • Bala qədrini ana bilər, igid qədrini - el.
  • Bala üçün ananın ürəyi ağrıyar, atanın biləyi ağrıyar.
  • Balamın balası - ürəkparası.
  • Balıq dərin yer axtarar, insan - yaxşı yer.
  • Barmağı bildir əzilən bu il qışqırmaz.
  • Baş - börk üçün deyil, bilik üçündür.
  • Başına dartır - ayağına çatmır, ayağına dartır - başına çatmır.
  • Başını daşa vurma; vursan da baş yarılar, daş qalar.
  • Bay danışar varından, kasıb: dili-zarından.
  • Bay varından verməz, kasıb olanın verər.
  • Bayda görəndə "Mübarək olsun!", kasıbda görəndə "Kiminkidir?".
  • Bayın buxarısı əyri də olsa, tüstüsü düz çıxar.
  • Baylıq ayırar, yoxsulluq birləşdirər. (Bay - varlı, baylıq - varlılıq).
  • Baylıq - bir aylıq: gələr də, gedər də.
  • Bazara pulsuz getməkdən gora imansız getmək yaxşıdır.
  • Bəla ağac başında gəzmir, adam başında gəzir.
  • Bəla tək gəlmir.
  • Bildiyin doqquz olsa, bilmədiyin ondur.
  • Bilən bildiyin işlər, bilməyən barmağın dişlər.
  • Bilən bir söz deyər, düz deyər.
  • Bilənə bir de, bilməyənə min de.
  • Biləyi sınama, ürəyi sına.
  • Bilik qazanmaq, iynə ilə quyu qazmaq.
  • Bilməmək ayıb deyil, bilməyi diləməmək ayıbdır.
  • Bilsəydim hara yıxılacağam, ora saman döşərdim.
  • Bir ata iki boyunduruq salmırlar.
  • Bir çəllək balı bir qaşıq qətran acılar.
  • Bir dəfə qorxan it üç gün hürər.
  • Bir gözü yekşənbəyə (bazar gününə), o biri gözü çərşənbəyə baxır.
  • Biri doyur atılıb düşür, biri donur atılıb düşür.
  • Biri tüpürsə - bir olar, el tüpürsə - göl olar.
  • Bığ pişikdə də var.
  • Borc alarsan - qul olarsan.
  • Borcunu ver, sonra öl.
  • Boş sünbülün başı yuxarı olar.
  • Bu günün işini sabaha qoyma.
  • Buxarısı olanda suxarısı olmur, suxarısı olanda buxarısı olmur.

C redaktə

  • Can da çəkməsə, qan çəkər.
  • Cəhənnəm əzabına adət olunur.

Ç redaktə

  • Çağrılmamış qonaq rüsxətsiz gedə bilər.
  • Çay görməmiş çırmanmazlar.
  • Çəyirtgədən qorxan taxıl əkməz.
  • Çox bilən, tez qocalar.
  • Çölə qamış yaraşar, kişiyə namus yaraşar.
  • Çörək - duz, yaxşı üz.
  • Çubuğu vaxtında əyməsən, böyüyəndə əyilməz.

D redaktə

  • Dabandan girən azar başdan çıxar.
  • Dadlıdan dadlı - yaxşı söz.
  • Dağa çıxmaq çətindir, düşmək asan.
  • Dağın yaraşığı daşdır, adamın yaraşığı başdır.
  • Davalı söz baş yarar, doğru söz daş yarar.
  • Deyəcəksən - söz çıxacaq, döyəcəksən - göz çıxacaq.
  • Dəli ilə tapma da, bölüşmə də.
  • Dəlidən soruşma, özü deyər.
  • Dərd - var, dərman - yox.
  • Dərdin gizləyən ölər, borcun gizləyən müflis olar.
  • Dərdli dərdin danışanda dərdsizin başı ağrıyar.
  • Dəvə də bəxşişdir, düymə də.
  • Dil qılıncdan itidir.
  • Dilənçiyə xoş üz göstərsən, əvəzində sədəqə istəyəcək.
  • Dinim üçün deyiləm, günüm üçünəm.
  • Doğma eldən doyan yox.
  • Doğma ev-eşik - qızıl beşik.
  • Doğru danışan doğmalarına yaramır.
  • Donuzu qunduz eləmək olmaz.
  • Dost ağladar - öyrədər, düşmən güldürər - öldürər.
  • Dost ilə dost olmağa şadlan, düşmənlə dost olmaqdan saxlan.
  • Dostu çox olanın gücü çox olar.
  • Dostun dost olsun, özündən üstün olsun.
  • Dostun necədir - hörmətin də eləcədir.
  • Dovşan ölməmiş dərisini satmırlar.
  • Dövlətlinin malı - kasıbın qanı.
  • Dövlətlinin mal-qarası çox olar, kasıbın - bala-bulası.
  • Dövlətliyə gündə bayram, gündə toy; kasıba gündə həsrət, gündə vay.
  • Döyüşdən boş qayıdınca, yaralı qayıt.
  • Dözən dəmiri də üzər.
  • Durnabalığının özü də ölsə, sümüyü ölmür.
  • Duz çörək, düz çörək.

E redaktə

  • Ehtiyatlılıq - qorxaqlıq deyil.
  • El desə, yalan deməz.
  • Elin işi ər əlində, ərin işi el əlində.
  • Elm kitabın içində də var, çölündə də. (Yəni, həyatda).
  • Elsiz adam - gölsüz balıq.
  • Eşşəyin şakərini yiyəsi bilər.
  • Evə sığmayan - elə sığmaz.

Ə redaktə

  • Əgər təksən, börkünlə məsləhətləş. (Börk - papaq, baş geyimi)
  • Əkinçinin yarı ömrü çöldə keçər.
  • Əl yarası gedər, dil yarası getməz.
  • Əlləri oynamayanın gözləri oynar. (yəni işləməyən əllərə baxar)
  • Əmə bilən, iki ananı əmər.
  • Əvvəl görüş, sonra - soruş.
  • Əvvəli necə, axırı da elə.
  • Əyilən başı qılınc kəsməz.
  • Əyri iş qırx ildən də sonra bilinər.

F redaktə

  • Filin başı diri də olsa, ölü də olsa - min manatdır.
  • Filin dişi - ustanın işi.

G redaktə

  • Gövhər misqalla çəkilər.
  • Göydəki durnanı tutacağam deyib əlindəki sərçəni buraxma.
  • Gözəllik toy-düyündə gərək, ağıl-gündə gərək.
  • Gözü kora yoldaş ol, könlü kora yoldaş olma.

H redaktə

  • Haqq söz daş yarar.
  • Halal çörəyi küçədə də yemək olar.
  • Havadakı durnanı tutacağam deyib, əlindəki sərçəni uçurtma.
  • Heç sönməyən od olmaz.
  • Heyvan otdan, molla aşdan doymaz.
  • Heyvan ölsə qarğa sevinər, insan ölsə - molla.
  • Hər cür azar: yeməkdən-aşdan, hər cür qovğa: qohum-qardaşdan.
  • Hər hörmətin minnəti var.
  • Hər quş öz yuvasın təriflər.
  • Hər quş şahin olmaz.
  • Hər meyvənin öz mövsümü.
  • Hiylədə tülkü kimi dovşan da ustadır, amma neyləyəsən ki, quyruğu qısadır.

X redaktə

  • Xaşxaşın bir ləçəyi dərmandır, bir ləçəyi - ağu.
  • Xeyirsiz bulud dəryaya yağar.
  • Xəstəlik batmanla gələr, misqalla gedər.
  • Xoruz da öz hininin sahibidir.
  • Xoş niyyət - yarı dövlət.
  • Xörək çoxsa, "bismillah" nəyə lazım?
  • Xörək yiyəsi ilə dadlı olar.

İ redaktə

  • İki şahin dalaşanda bir balınclıq tük tozlanar.
  • İgid bir dəfə, qorxaq üç dəfə ölər.
  • İgid özü üçün doğular, başqaları üçün ölər.
  • İgidin sözü bir olar.
  • İgidlik üçün bilək də gərək, ürək də gərək.
  • İl qocaltmır, qayğı qocaldır.
  • İlan isti yerə öyrəşər.
  • İnanılmayan sözü düz olsa da söyləmə.
  • İnsan deyəsən - canı yox, heyvan deyəsən - yunu yox.
  • İnsan - dilindən tutular, heyvan - buynuzundan.
  • İsminə baxma - cisminə bax.
  • İş onda deyil ki, ayğır necə kişnəyir, iş ondadır ki, ilxını necə dolandırır.
  • İşə başlama, başladın boşlama.
  • İşə başlayanda qürrələnmə, işi qurtaranda qürrələn.
  • İşləyəni dövlət basar, işləməyəni - yuxu.
  • İt balasını mırıldaya-mırıldaya əzizlər.
  • İt boynuna inci-muncuq taxmazlar.
  • İt kimə hürər, pişik də ona mırıldar.
  • İtə sümük atsan ulamaz.
  • İtin içi təmiz, çölü kirdir, pişiyin çölü təmiz, içi məkrdir.

K redaktə

  • Karxanada nər olsa, yük yerdə qalmaz.
  • Kasıb işi güc-qüvvətlə görər, varlı - mal-dövlətlə.
  • Kasıblığın sifəti - tənbəllik.
  • Kimin arabasına minsən, onun da havasına züy tutarsan.
  • Kök nazilincə, arıq üzülər.
  • Köpək köpəkliyini etməsə köpər.
  • Kötük yanmaq bilməz, yansa sönmək bilməz.
  • Külək hansı tərəfdən gəlsə, yağış da o tərəfdən gələr.

Q redaktə

  • Qabaq təkər hara getsə, dal təkər də ora gedər.
  • Qabaqda - inamın, arxada - dayağın olsun.
  • Qara qoyunun dərisini sabunla da yusan ağarmaz.
  • Qaranquş günü tərifləyər, bülbül dünü tərifləyər. (Dün - gecə)
  • Qarışqa bir meydanı tutar, heç kəs də bilməz.
  • Qarğa ağzını açar, laçın alıb qaçar.
  • Qarğa bala alır, qırt toyuq çırpınıb qalır.
  • Qatarından ayrılan qaz bir topa qarğaya yem olar.
  • Qayğısız adam su içib də kökələr.
  • Qazana dəyərsən - qarası dəyər, Yamana dəyərsən - bəlası dəyər.
  • Qələm yazanı bıçaq poza bilməz.
  • Qənaət qarın doydurar.
  • Qərib it quyruğunu qısıb gəzər.
  • Qəssab çox olsa, mallar duasız kəsilər.
  • Qızıl-gümüş çıxan yerdən doğulduğun yer əziz.
  • Qızıl torpaqda da çürüməz.
  • Qoca sərçə samana aldanmaz.
  • Qonaq üzü görməyən çadlıq üzü görməz.
  • Qoyunun yıxılmağı da görünmür, dəvənin büdrəməyi də görünür.
  • Quduran it yiyəsini qapar.
  • Quşa lələk yaraşır, kişiyə əmək yaraşır.
  • Qurd balasını necə doyursan da gözü meşədə qalacaq.
  • Qurd - qoyunla, varlı - yoxsulla yoldaş olmaz.
  • Qurd qurdu yeməz.
  • Qurddan qorxan meşəyə getməz.
  • Ourdla yaşasan, qurd kimi ularsan.
  • Qurdu ayağı doydurar.
  • Qurdun gücü dişindədir.
  • Quru qaşıq ağız yırtar.
  • Qürbər eldə öz elinin itini də yaxın sayırsan.

L redaktə

  • Laçın da günəşdən yuxarı uça bilmir.

M redaktə

  • Məkkəyə getməklə eşşək hacı olmaz.
  • Mərəz gedər, adət getməz.
  • Məsləhətli don dar olmaz.
  • Min daş-qaşın olunca, bir ağıllı başın olsun.
  • Misdən gümüş olmaz, səsdən - iş.
  • Molla "ver" deyəndə eşitmir, "al" deyəndə eşidir.
  • Mollanın qarnı yeddi qoyunun dərisindən tikilib.

N redaktə

  • Nadan molla imandan eləyir, nadan təbib candan eləyir.
  • Nadanlıq - yamanlıq.
  • Namusunu cavanlığından qoru.

O redaktə

  • Od çox olan yerdə mal-qara, ölü çox olan yerdə molla kökələr.
  • Od tüstüsüz olmaz.
  • Oddan qorxan tüstüdən qorxar.
  • Odun tək yanmaz, yataq tək qızmaz.
  • Odunu doğrayan yaxsın (yandırsın), ata - qoşan baxsın.
  • Oxumuş ölməz, oxumamış gün görməz.
  • Oğurluq malın bərəkəti olmaz.
  • Otuz dişdən söz çıxsa, otuz aula faş olar.
  • Otuzunda ox atmayan, qırxında qılınc çalmaz.
  • Oynaya bilməyən ayıya meydan dar gələr.

Ö redaktə

  • Öküz elə bilir buynuzlu yuxarı başda durmalıdır.
  • Ömürlük dostuna könlünü ömürlük bulandıran söz demə.
  • Öz qayğın - ürəyində, özgə qayğısı köynəyində.
  • Öz qədrini bilməyən, özgə qədrini nə bilsin.
  • Öz ruzini özün tap.
  • Özü -üzsüz, sözü - duzsuz.

P redaktə

  • Papağı atmaqlan qurddan qurtarmaq olmaz.
  • Paylaşdıra bilməyən paysız qalar.
  • Pələng balası tutmaq üçün pələng yatağına girmək gərəkdir.
  • Pis adama borcun borcun olmasın - toyda da istər, yasda da.
  • Pisdən yaxşı doğulsa, tayı-bərabəri olmaz.
  • Piyada getsən, atlı ilə yoldaş olma.
  • Pulu yoldan da tapsan sayıb götür.

R redaktə

  • Riza-namaz toxluqda, iman qaçar yoxluqda.

S redaktə

  • Sadəlik - dahilikdir.
  • Saqqala inanma, ağla inan.
  • Sağlam bədəndə - sağlam ağıl.
  • Sağsağan "səkərəm" deyib öz yerişini də itirdi.
  • Sevdirən də dil, söydürən də dil.
  • Səbəbsiz nəticə olmaz.
  • Səbir edərsən - muradına yetərsən.
  • Səhər gəlir - zəhmət gəlir, axşam gəlir, rahət gəlir.
  • Sərxoşun könlündə nədir, dilində də odur.
  • Siçanın aləmində pişikdən güclü heyvan yoxdur.
  • "Sirrimi düşmən bilməsin" - deyirsənsə, dostuna da demə.
  • Söz qanadsızdır, amma uçur.
  • Söz yiyəsi ilə getməz.
  • Susmaq razılıq əlamətidir.
  • Sürüdən qalanı qurd aparar, eldən qalanı - kor.

Ş redaktə

  • Şahin-şonqar olmayanda, yapalaq meydan sular.

T redaktə

  • Taxılı - əkən bilər, arabanı - çəkən bilər.
  • Təbib xəstə olsa, özünə dərman tapa bilməz.
  • Tək odun yanmaz.
  • Tənbəl az işlər, çox dişlər.
  • Tənbələ gənəşsən, sənə bir dünya iş öyrədər.
  • Tox at yorulmaz.
  • Torağay yağış yağanda balasını qoruyur, dolu yağanda öz başını.
  • Toy gileysiz olmaz.
  • Toyuq yatanda yat, xoruz, duranda dur.
  • Tüpürmə quyuya, içməli olarsan.

U redaktə

  • Ustanın mərtəbəsi şagirdinə görədir.
  • Uşaq olsa - od olsun, od olmasa - yox olsun.
  • Uşaqlı evdə qeybət olmaz.
  • Uşaqlı evdə sirr qalmaz.

Ü redaktə

  • Ürəyi istəyən ilanın da ətini yeyər.
  • Üzəndən də üzüyuxarı üz.

V redaktə

  • Vaxtın itdi - Baxtın itdi.
  • Var - dövlətin başı sağlıqdır.
  • Var - sevindirər, yox - yandırar.
  • Vara sevinmə, yoxa yanıxma.
  • Varı olanı görmək istəməz, olmayana vermək istəməz.
  • Varlı borcuna mal verir, kasıb - tər.
  • Verərsən - alarsan, əkərsən - biçərsən.
  • Vədən iki olmasın.

Y redaktə

  • Yaxşı arvad ev qurar, yaman arvad uçurar.
  • Yaxşı aş qalınca, yaman qursaq dağılsın.
  • Yaxşı işin tezi-geci yoxdur.
  • Yaxşıya gün yox, yamana ölüm yox.
  • Yalandan əvvəlcə xeyir də tapsan, axırda ziyan taparsan.
  • Yamanların yaxşısı olmaqdansa, yaxşıların yamanı ol.
  • Yel əsməsə, budaq tərpənməz.
  • Yeyəndə qoy qulağın tərpənsin, işləyəndə qoy ürəyin atılsın.
  • Yeznə qovsa - eşiyə çıxarsan, oğul qovsa - beşiyə baxarsan.
  • Yıxılan ağacı mamır basar.
  • Yıxılan büdrəyənə gülər.
  • Yol əzabı - kor əzabı.
  • Yulafı bəyənməyən at, ota da həsrət qalar.

Z redaktə

  • Zəhmət yiyəsi - hörmət yiyəsi.
  • Zəhmətsiz iş - duzsuz aş.

Mənbə redaktə

  • Dünya xalqlarının atalar sözləri. Bakı, 2015.