Beynəlmiləl

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı Q. Qarayevin musiqisi sovetlər ölkəsinin çoxmillətli mədəniyyətində ən parlaq hadisələrdən biridir. Onun təkrarolunmaz fərdi dəsti-xəttinin fərqləndirici xüsusiyyəti əsərlərində milli və beynəlmiləl keyfiyyətləri üzvi şəkildə birləşdirməsindədir.Tixon Xrennikov

C

• Cənablar, Türkiyə Cümhuriyyətini quran türk xalqı mədənidir. Tarixdə sivil, reallıqda sivildir. Amma mən də sənin öz qardaşın, dostun, atan kimi, sivil olduğunu deyən Türkiyə Cümhuriyyətinin xalqına da məlumat verməyə borcluyam; O, öz düşüncəsi və ağlı ilə mədəni olduğunu sübut etməli və göstərməlidir. Mədəni olduğunu deyən Türkiyə Cümhuriyyəti xalqı öz ailə həyatı və yaşayış tərzi ilə mədəni olduğunu göstərməlidir. Bir sözlə, sivil olduğunu deyən Türkiyənin əsl mədəni xalqı, onun göstərişləri istisna olmaqla belə, əslində sivil və kamil insanlar olduqlarını göstərmək məcburiyyətindədirlər. Mən bu son sözləri aydın ifadə etməliyəm ki, bütün ölkə və dünya nə demək istədiyimi aydın başa düşsün. Mən sizin şuraya, ümumi şuraya sual verməklə bu izahatı vermək istərdim. Geyimimiz millidir? Bizim geyimimiz sivil və beynəlmiləldirmi? Sizinlə razıyam. Yox yox. Altı borulu şiş kimi təsvir edilə bilən bir paltar nə milli, nə də beynəlxalq deyil. Yəni paltarsız millət? Bu yaxşıdır uşaqlar? Sizi belə təsvir etməyə hazırsınız, dostlar? Çox qiymətli bir cövhəri palçıqla birgə dünyaya göstərməyin bir mənası varmı? Və bu palçıqda filiz gizlənir. Bəs başa düşmədiyini söyləmək düzgündürmü? Cövhəri göstərmək üçün palçığı çölə atmaq vacib və təbiidir. Əgər filizin saxlanması üçün gövdə hazırlamaq lazımdırsa, onu qızıldan və ya platindən hazırlamaq lazım deyilmi? Belə aydın həqiqət qarşısında tərəddüd etmək olarmı? Tərəddüd edənlər olsa, biz yenə də onların sevincini mühakimə etməkdən çəkinəcəyikmi? Dostlar, Turan geyimini araşdırıb canlandırmağa yer yoxdur. Mülki və beynəlmiləl geyim bizim üçün çox qiymətlidir, millətimiz üçün isə layiqli geyimdir. Biz ticarət edəcəyik. Ayaqqabı və şalvar, gödəkçələr, köynəklər, qalstuklar, yaxalar, gödəkçələr və əlbəttə ki, onların tamamlayıcısı, xüsusən də çətirli günlük (şlyapa). Bunu çox açıq şəkildə bildirmək istərdim: Bu səpilmənin adı papaq adlanır. Redinqot kimi, bonjur kimi, smokin kimi, don kimi… Budur papağımız. Bunun caiz olmadığını deyənlər də var. Onlara deyim ki, siz çox qəflət və çox nadansınız. Onlardan soruşmaq istərdim: Yunan baş geyimləri ilə fəs geyinmək icazəli olduğu halda, niyə papaq taxmasınlar və bütün xalqa xatırlatmaq istərdim ki, onlar nə vaxt, niyə və necə geyiniblər. Bizans kahinlərinin və yəhudi ravvinlərinin xüsusi maskalanması hansı cübbədir?(1925) Mustafa Kamal Atatürk

M

• Militarizm! Budur xalqın qanını və ən yaxşı enerjisini udmaqda davam edən dəhşətli zəli! Hücumlarımızın hədəfi budur! Biz barbarlığa son qoymalı, ordunun indi yüksək mütəşəkkil cinayətkarlıq məktəbi olduğunu və onun yalnız burjua kapitalını və mənfəətini qorumaq üçün mövcud olduğunu bəyan etməliyik. Biz özümüzü beynəlmiləl sosialist elan etməkdən çəkinməməliyik. Biz heç bir sərhəd və bayraq tanımırıq, insanları öldürmək, enerji sərf etmək, işçilərin irəliləməsini boğmaq üçün mövcud olan hər bir quruma nifrət edirik. Benito Mussolini
• Müxtəlif millətlərin arasında bir-birini qanmaq və qandırmaq üzrə ümumi olaraq türk dili işlənir. Türk dili burada (Urmiyada) beynəlmiləl bir dildir. Onu hər kəs biliyor. Erməni, kürd, rus, fransız, ingilis, fars, aysor, alman hamısı türkcə danışar. Bu. qədər müxtəlifül-cins bir heyətin hamısı ilə danışa bilirəm. Türkəm, bu cəhətdən özümü xoşbəxt hiss ediyoram. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə

U

• Uzun illər mən özüm də esperanto ilə maraqlanıram. Bu beynəlmiləl yardımçı dil, quruluşunun dahiyanə sadəliyi və məntiqi ilə əksər xalqlar tərəfindən qəbul edilməsivə əsas aparıcı dillərlə təbii əlaqədə mövcudluğunu davam etdirməsi üçün əsas şərtləri yerinə yetirir. Mən bu dillə, səyi enerjiyə qənaət etməyə yönəlmiş bir mühəndis nöqteyi-nəzərindən məşğul oluram … Esperantonun məqsədi vaxta, enerjiyə, işə, pula qənaət etmək, beynəlxalq əlaqələri sürətləndirmək və sadələşdirməkdir. O baxımdan, bəşəriyyət üçün bu qədər faydalı bir şeyin təqdim edilməsinə qarşı hələ də ortaya çıxan etirazları başa düşmək çətindir. Esperanto dilinin tətbiqini sülh və mədəniyyət üçün zəruri ehtiyac hesab edirəm. Rudolf Dizel