Beynəlmiləlçilik

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

B

• Beynəlmiləlçiliyə nifrət etmək, milli gücü bilməmək və hiss etməmək deməkdir. Aleksandr Blok
• Bu gün dünyanın hər bir ölkəsində xoşməramlı və həqiqi dərrakəli insanlar tapılır... Birlik, əmin-amanlıq və bərəkətin nəticəsi olan həqiqi rifah necə bərqərar ola bilər? Yalnız bir şəkildə. Hər ölkədə və hər millətdə xoşməramlı və anlayışlı kişi və qadınların birgə fəaliyyəti ilə. Sabit və sakit, tələsmədən, üç şeyi etməlidirlər: Birincisi, bir-birlərini kəşf etməli və bir-birləri ilə əlaqə saxlamalıdırlar. Beləliklə, zəiflik və faydasızlıq hissi aradan qaldırılacaqdır. Bu, Yeni Dünya Serverlər Qrupunun ilk vəzifəsi və vəzifəsidir. İkincisi, onlar bu gün bütün düzgün düşünən insanlar tərəfindən tanınan, lakin təmin olunmayan düzgün yaşamağın, xoş niyyətin və harmoniyanın əsas prinsiplərini aydınlaşdırmalı və aydınlaşdırmalıdırlar. Bu prinsiplər ən sadə formada tərtib edilməli və praktiki fəaliyyətə keçməlidir. Üçüncüsü, geniş ictimaiyyət bu prinsiplər üzrə maarifləndirilməlidir. Onlara davamlı, müntəzəm və sistemli şəkildə qardaşlıq, bütün insanların xoş niyyətinə və sevgisinə əsaslanan beynəlmiləlçilik, dini birlik və qarşılıqlı əməkdaşlıq prinsipləri öyrədilməlidir. Hər bir millətdə və qrupda olan fərdə öz mühüm rolunu xoş niyyət və anlayışla oynamağı öyrətmək lazımdır; qrup digər qruplar qarşısında öz məsuliyyətini daşımalıdır; millətin millət qarşısında, bütün millətlərin isə millətlər dünyası qarşısındakı məsuliyyəti izah edilməli və vurğulanmalıdır. Alisa Beyli

E

• Elm beynəlmiləldir, lakin onun uğuru millətlərə məxsus olan institutlara əsaslanır. Ona görə də mədəniyyəti təbliğ etmək istəyiriksə, öz gücümüz və imkanlarımızla qurumları birləşdirməli, təşkil etməliyik. Albert Eynşteyn

Ə

• Əsl vətənpərvərlik və proletar beynəlmiləlçiliyi ayrılmaz birlikdir. Moriz Torez

H

• Heç bir xalq demokratiyası ölkəsində bu ölkədəki qədər çox millət yoxdur. Yalnız Çexoslovakiyada iki qohum millət var, bəzi digər ölkələrdə isə yalnız azlıqlar var. Ona görə də bu xalq demokratiyası ölkələrində bizim burada məskunlaşmalı olduğumuz kimi ciddi problemlərin həllinə ehtiyac yox idi. Onlarda sosializmə gedən yol burada olduğundan daha az mürəkkəbdir. Onlarda əsas amil sinif məsələsidir, bizdə isə həm millət, həm də sinif məsələsidir. Millət məsələsini bu qədər dərindən həll edə bilməyimizin səbəbini ölkədəki bütün millətlərin iştirak etdiyi Qurtuluş Müharibəsi zamanı inqilabi yolla həll olunmağa başlamasında axtarmaq lazımdır ki, hər bir milli qrup öz imkanlarına uyğun olaraq işğalçıdan azad olmaq üçün ümumi səylərə öz töhfəsini verirdi. Nə makedoniyalılar, nə də o vaxta qədər zülmə məruz qalan hər hansı digər milli qrup fərmanla öz milli azadlığını əldə etmədi. Əllərində tüfənglə milli azadlıqları uğrunda vuruşurdular. Kommunist Partiyasının rolu ilk növbədə, həmin mübarizəyə rəhbərlik etməsi idi, bu da müharibədən sonra milli məsələnin kommunistlərin müharibədən xeyli əvvəl və müharibə zamanı düşündüyü kimi qəti şəkildə həll olunacağına zəmanət idi. Kommunist Partiyasının bu baxımdan bu gün sosializm quruculuğu mərhələsində rolu müsbət milli amillərin ölkəmizdə sosializmin inkişafına əngəl deyil, stimul olmasından ibarətdir. Bu gün Kommunist Partiyasının rolu ondan ibarətdir ki, milli şovinizmin heç bir millətdə meydana çıxmaması və inkişaf etməməsi üçün diqqətli olmaq lazımdır. Kommunist partiyası həmişə çalışmalıdır və çalışır ki, millətçiliyin bütün mənfi hallarının aradan qalxması, insanların beynəlmiləlçilik ruhunda tərbiyə olunmasını təmin etsin. Millətçilik fenomenləri hansılardır? Onlardan bəziləri bunlardır: 1) Millətçiliyin bir çox digər mənfi xüsusiyyətlərindən qaynaqlanan milli eqoizm, məsələn: yadelli işğalı arzusu, başqa millətləri sıxışdırmaq istəyi, başqa millətlərə iqtisadi istismar etmək istəyi və s.; 2) milli nifrət, başqa xalqları aşağılamaq, onların tarixini, mədəniyyətini, elmi fəaliyyətini, elmi nailiyyətlərini aşağılamaq və s. kimi millətçiliyin bir çox digər mənfi xüsusiyyətlərinin mənbəyi olan milli-şovinizm; öz tarixlərində mənfi olan və marksist nöqteyi-nəzərimizdən mənfi hesab edilən hadisələrin tərənnümü. Və bu neqativ hallar nədir? İstila müharibələri, başqa xalqların tabe və zülmü, iqtisadi istismar, müstəmləkə əsarətinə çevrilmə və s. Bütün bunlar marksizm tərəfindən mənfi hesab edilir və pislənir. Keçmişin bütün bu hadisələri, doğrudur, izah oluna bilər, lakin bizim nöqteyi-nəzərimizdən onlara heç vaxt haqq qazandırmaq olmaz. Sosialist cəmiyyətində belə hadisələr yox olmalıdır və yox olacaq. Köhnə Yuqoslaviyada böyük serb kapitalist qruplaşmasının milli zülmü məzlum xalqların iqtisadi istismarını gücləndirmək demək idi. Bu, milli zülmdən əziyyət çəkən hər kəsin qaçılmaz taleyidir. Yeni, sosialist Yuqoslaviyada mövcud hüquq bərabərliyi bütün millətlər bir milli qrupun digərinə iqtisadi istismar tətbiq etməsini qeyri-mümkün etmişdir. Çünki bu ölkədə bir milli qrupun digəri üzərində hegemonluğu artıq mövcud deyil. İstənilən belə hegemonluq istər-istəməz özü ilə bu və ya digər dərəcədə bu və ya digər formada iqtisadi istismarı da gətirməlidir; və bu, sosializmin söykəndiyi prinsiplərə zidd olardı. Yalnız iqtisadi, siyasi, mədəni və ümumbəşəri hüquq bərabərliyi cəmiyyətimizin bu böyük səylərində gücümüzü artırmağımıza imkan verə bilər. İosip Broz Tito
  • Sloveniya İncəsənət və Elmlər Akademiyasında milli məsələ və sosial vətənpərvərlik nitqi ilə bağlı, 26 noyabr 1948-ci il, Lyublyana.
• Hər bir millət azadə yaşayıb da tərəqqi edə bilmək üçün üç əsasa istinad etmək məcburiyyətindədir: Dil, din və zaman. Dilcə biz türküz, türklük milliyyətimizdir. Binaənileyh müstəqil türk ədəbiyyatı, türk sənəti, türk tarixi və türk mədniyyətinə malikiyyətimiz məqsədimizdir. Parlaq bir türk mədəniyyəti isə ən müqəddəs qayeyi-amalımız, işıqlı yıldızımızdır. Dincə-müsəlmanız. Hər bir din öz mütədəyyinləri (inananları) arasında məxsusi bir təməddün (mədəniyyət) vücuda gətirmişdir ki, bu təməddün də bir beynəlmiləliyyət səbəbi təşkil edər. Müsəlman olduğumuz üçün biz türklər beynəlmiləliyyəti-islamiyyəyə daxiliz. Bütün islam millətlərilə şərikli bir əxlaqa, dini bir tarixə, müştərək bir yazıya, xülasə ortaq bir təməddünə malikiz. Qəlblər bir Allaha mütəvəcce və dilimiz müəyyən virdlər (zikrlər) və dualarla mütəzəkkir olduğundan bütün müsəlmanlarla şərik bir ruha sahibiz. Bu şəriklik islamiyyətə daxil olan zərərli təsirlərdən bizi mütəzərrər etdigi kibi, bu yolda olacaq islahat feyzlərindən (nemətlərindən) də bizi nəsibsiz qoymaz. Zamanca da biz texnikanın elm və fənnin möcüzələr yaradan bir dövründəyiz. Türk və müsəlman qalaraq müstəqilən yaşamaq istərsək, mütləqa əsrimizdəki elmlər, fənnlər, hikmət və fəlsəfələrlə silahlanmalı, sözün bütün mənasıyla zəmanə adamı olmalıyız. Demək ki, sağlam, mətin və oyanıq məfkurəli bir milliyyət vücuduna çalışmaq istərsək ki, zaman bunu iqtiza ediyor – mütləqa üç əsasa sarılmalıyız: Türkləşmək, İslamlaşmaq və müasirləşmək. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə

M

• Milliyyətçilik hissi məndə o qədər təbiidir ki, heç bir beynəlmiləlçi onu məndən heç vaxt uzaqlaşdıra bilməz. Dmitri Mendeleyev
• Millətçilik, mənim fikrimcə, o qədər təbiidir ki, o, heç vaxt, heç bir sifarişlə, “beynəlmiləlçilərin” arzuladığı bir şey olmayacaq. Amma, birincisi, məncə, hər şeyin öz vaxtı olacaq və indi o, ifrat həddən kənarda deyil. Millətçilik; ikincisi, kiçik xalqların böyüklərlə həmişəlik razılaşması praktiki olaraq zəruridir, çünki gələcəkdə yalnız böyüklər və güclülər sabit olacaq; üçüncüsü, heç bir torpağı və dövlətçiliyi olmayan qaraçılar və yəhudilər kimi dağınıq xalqları saymaq belə mümkün deyil; dördüncüsü, millətçiliyə hər şeydən çox dözümlülüyün başlanğıcını qəbul etmək, yəni şər uçurumunun açıq-aşkar olduğu hər cür təkəbbürdən imtina etmək lazımdır və buna görə də bu tip məsələlərdə səbirlə yol gözləmək ən praktikdir. Dmitri Mendeleyev