Pravoslav

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

D

• Dialektik materializm uyğunsuzluğun absurd birləşməsidir və buna görə də istər dialektika , istərsə də materializm qaçılmaz olaraq yox olur . Lakin sovet fəlsəfəsindəki ümumi xətt mexanizm bidətliyi (dialektikanın yox olması) ilə idealist dialektikanın bidətliyi (materializmin yox olması) arasında özünü təsdiqləyir. Bu, Leninin daha da inkişaf etdirdiyi klassik, inqilabi dialektik materializmdir. Lenin idealizmdə həqiqətin şişirdilmiş hissəsini qəbul edirdi. Həqiqətin bu hissəsi dialektikadır. Pravoslav sovet fəlsəfəsi bir araya sığmayanları birləşdirməyə çalışmalıdır… O [Marksizm-Leninizm] daim dialektikadan vulqar materializmə, sonda nifrət etdiyi mexanizmə doğru sürüşür. Əks halda ola bilməz. Dialektik materializm qeyri-mümkündür və nəticədə dialektika ilə materializm arasında daimi qarşıdurma yaranır. Nikolay Berdyayev
  • Генеральная линия советской философии и воинствующий атеизм,1932

H

• Hər hansı bir pravoslav kilsəsinə güc verin və bu gün onlar bidətləri qamçı, zəncir və atəşlə cəzalandıracaqlar. Nə qədər ki, bir kilsə müəyyən bir inancı qurtuluş üçün vacib hesab edir, o qədər ki, gücü varsa, öldürəcək və yandıracaq. Robert Qrin İngersoll

K

• Katoliklər heç də xoşbəxt görünmürlər. Bayramlarımızda bütün kainat və hətta heyvanlar da sevinirlər. Oh, pravoslavlar nə qədər şanslıyıq və inancımız nə qədər gözəldir, digərlərindən daha gözəldir! Katoliklərin üzləri Pasxa günü tutqun qaldı və buna görə də ruhlarının həqiqətən sevindiyini düşünmürəm. Qriqori Rasputin

M

• Mən Məsihin ilahiliyinə inanmıram və pravoslav inancının bir çox başqa postulatları var ki, onlara qoşula bilmirəm. Vilyam Taft
• Mən pravoslav xristianlıqla eyniləşdirə bilmirəm. Sizə bütün təvazökarlıqla deməliyəm ki, hinduizm, bildiyim kimi, ruhumu tamamilə doyurur, bütün varlığımı doldurur və mən hətta Dağdakı Xütbədə də darıxdığım Bhaqavad Gita və Upanişadlarda təsəlli tapıram…. Sizə etiraf etməliyəm ki, şübhələr məni təqib edəndə, məyusluqlar üzümə baxanda və üfüqdə bir dənə də olsun işıq şüası görmədikdə, Bhaqavad Gitaya üz tuturam və mənə təsəlli verən bir misra tapıram və mən dərhal böyük kədərin ortasında gülümsəməyə başlayıram. Mənim həyatım xarici faciələrlə dolu olub və əgər onlar mənə görünən və silinməz təsir bağışlamayıbsa, bunu Bhaqavad Gitanın təlimlərinə borcluyam. Mahatma Qandi
• Mən tamamilə açıq olacağam, bunlar sadəcə şayiələr deyil. Dinə qayıdış kommunizmin hökm sürdüyü bütün sahələrdə demək olar ki, ümumi bir hadisədir. Əlli-yetmiş il dini vəhşicəsinə sıxışdırıldı. Bosniyada sizin dediyiniz kimi islamlaşma var, amma eyni dərəcədə xristianlaşma da var, yəni Bosniya katolikləri və pravoslavları arasında dinə marağın qayıdışı. Amma xristian Avropa xristianlaşmanı qeydə almır, bu fenomenə həssas yanaşmır, mən bunu başa düşürəm və incimirəm. Sadəcə, sizi düzəltməliyəm, mənim tolerantlığım avropalı deyil, müsəlman mənşəlidir. Əgər dözümlüyəmsə, əvvəlcə müsəlman, sonra isə avropalıyam. Avropanın bəzi yanlış təsəvvürləri var ki, aşkar faktlara rəğmən ondan qurtula bilmir. Bosniyada, məsələn, bu müharibədə yüzlərlə kilsə və məscid dağıdılıb. Onların hamısını "avropalılar", heç birini bosniyalılar dağıdıb. Türkiyə hökuməti heç də "ipək kimi" deyildi, lakin bütün xristian xalqları və onların ən mühüm orta əsr abidələri beş yüz illik türk hökmranlığından sağ çıxdı. Bu bir faktdır. Belqradın yaxınlığında yerləşən məşhur Fruškogorsk monastırları 300 illik türk hökmranlığından sağ çıxsalar da, üç illik Avropa hökmranlığından da sağ çıxa bilməyiblər. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı yandırıldılar. Faşizm və kommunizm Asiya deyil, Avropa məhsullarıdır. İndi də Avropa Balkanlarda faşizmin görünməsinə böyük həssaslıq göstərməyib. Mən Avropanı yüksək qiymətləndirirəm, lakin onun özü haqqında çox yüksək fikirdə olduğunu düşünürəm. Aliya İzzetbeqoviç

S

• Sən mənim dinimin nə olduğunu bilirsən. Mən pravoslav deyiləm və Roma Kilsəsinə inanmıram. Düşünürəm ki, əgər bizim tipimizə layiq bir sxem varsa, bu, insanın naməlum zonalara doğru irəliləməsinə səbəb olan insan dəyişiklikləridir. Bu, bizdən aşağı olan yaradılış qanunudur; bu, üstün yaradılışların qanunu olmalıdır. Qədim ideyaların xristian mənasında yalnız təkrarı olan İsveçborqçuluq mənim dinimdir və ona əlavə olaraq Allahın anlaşılmazlığını əlavə etmək istəyirəm. (arvadı Evelina Hańskaya məktubundan (31 may 1837). Onore de Balzak

T

• Tarix yazmağı insanlara məsləhət — etməyin. Əxlaq elmlərində ön mühakimə nadürüstlükdür. Tarixçi öz həyat tərzinə xas olan vəsvəsələrə, ölkədən, sinifdən, kilsədən, kollecdən, partiyadan, istedadların nüfuzundan, dostların çağırışından gələn vəsvəsələrə qarşı mübarizə aparmalıdır. Bu təsirlərdən ən hörmətlisi ən təhlükəlidir. Onları kökündən çıxarmağa etinasız yanaşan tarixçi tam olaraq şəxsi bəyəndiyi və ya bəyənmədiyinə görə səs verən münsif kimidir. Kişiləri və şeyləri mühakimə edərkən Etika dogmadan, siyasətdən və ya millətdən əvvəl gedir. Tarixin etikası məzhəbli ola bilməz. Dini, fəlsəfi, siyasi sistemin pravoslav standartlarına görə deyil, vicdanın incəliyini, dürüstlüyünü və nüfuzunu təşviq edən və ya inkişaf etdirməyən şeylərə görə mühakimə edin. Vicdanı həm sistemdən, həm də uğurdan üstün tutun. Tarix nə əzabın əvəzini verir, nə də səhvin cəzasını. Lord Con Akton