Böyüklər

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Az danışmağı, susmağı, soruşanda cavab verməyi, böyüklərə qulaq asmağı öyrətmək, nalayiq sözlər, söyüşlər, yersiz kəlmələr işlətdikdə utandırmaq, gözəl, zərif, xoş kəlamlardan istifadə etdikdə tərifləmək, buna adət etməyə hüsn-rəğbət oyatmaq lazımdır. O, müəlliminə, yaşca özündən böyük olanlara hörmət və xidmət etməyi bilməlidir. Böyük adamların övladları belə davranış qaydalarına daha çox möhtacdır. Onun müəllimi ağıllı, vicdanlı, əxlaq normalarına, uşaq ruhiyyəsinə bələd, şirin danışmaqda, insaflı rəftarda, vüqarlı, zəhmli davranışda, pak və təmizlikdə məşhur, şahların xasiyyətindən, adət və ənənələrindən, eyş-işrətlərindən, məclis və söhbətlərindən bixəbər, camaatın hər təbəqəsi ilə danışmağı bacaran, rəzil və alçaq adamlardan qaçmalıdır. Böyük adamların yaxşı tərbiyə görmüş, gözəl adətlər qazanmış uşaqları ilə bir məktəbdə oxumalıdır ki, darıxmasın, onlardan öyrənsin, başqa şagidlərə qibtə hissi ilə yanaşsın, onlarla bəhs-bəhsə girsin, elmə həvəsi artsın. Nəsirəddin Tusi

B

• Biz böyüklər uşaqları başa düşmürük, çünki artıq öz uşaqlığımızı anlamırıq. Ziqmund Freyd
• Böyüklər başlar, kiçiklər işlər. Türkmən atalar sözləri
• Böyüklər məclisinin ayağında oturunca, kiçiklər məclisinin başında otur. Kumık atalar sözləri
• Böyüklər və uşaqlar arasındakı fərq oyuncaqlarının qiymətidir. Robert Li Frost

Ç

• Çox danışmamalı, başqasının sözünü yarımçıq kəsməməli, başqasının nağıl etdiyi hekayət və rəvayəti bilirsə, bunu üzə vurmamalı və onun danışıb qurtarmasına imkan yaratmalıdır. Başqasından soruşulana cavab verməməli, ümumidən edilən sualda camaatı qabaqlayıb hövləki irəli düşməməlidir. Biri cavab verməklə məşğul isə, daha qabil cavab verməyə qadir olsa da, səbr etməli, o, sözünü qurtardıqdan sonra öz cavabını verməlidir, lakin əvvəlkinə tənə etməməlidir. Onun yanında iki adam söhbət edirsə qarışmamalı, ondan gizlidirsə gizlin qulaq asmamalıdır; özləri müraciət etməsələr söhbətə qoşulmamalıdır. Böyüklərlə danışarkən kinayə işlətməməli, nə bərkdən, nə yavaşdan, mülayim səslə sözünü deməlidir. Danışdığı məsələ qəlizdirsə, aydın misallarla izah etməyə çalışmalıdır, başqa hallarda qısa və yığcam danışmalıdır. Yabançı kəlmələr işlətməməli, qondarma ibarələr düzəltməməli, ona deyilənlərə axıra qədər qulaq asmamış cavab verməməli, deyəcəyi fikri beynində bişirməmiş dilinə gətirməməli, ehtiyac olmadan sözü təkrar etməməlidir; ehtiyac üzündən təkrar lazım olduqda tərəddüd göstərməməlidir. Nalayiq sözlər işlətməməli, dilini söyüşə öyrətməməli, zərurət üzündən ayıb kəlməyə ehtiyac yarandıqda onu obrazlı, məcazi ibarələrlə anlatmalı, şux və zərif ifadələrdən qaçmamalı, hər məclisə münasib danışmağı bacarmalıdır. Söz vaxtı əl-qolunu işə salmamalı, qaş-gözünü oynatmamalıdır. Belə hərəkətləri yalnız danışılan əhvalat tələb etdikdə nəzakətli və gözəl bir tərzdə göstərmək olar. Yalan, doğru üstündə məclisdə höcət etməməli; yalvar-yaxar təsir etməyən adama yalvarmamalı, münaqişə və mübahisədə rəqibin haqlı olduğunu gördükdə üstünlüyü ona verməlidir. Avam, uşaq, arvad, divanə və sərxoş adamların söhbətindən bacardıqca uzaq gəzməlidir. Başa düşməyən adama incə və üstüörtülü söz deməməli, danışıqda nəzakətli olmalı, heç kəsin işini, sözünü, hərəkətini pis şəkildə onabuna çatdırmamalı, qorxulu şayiələr yaymamalıdır. Nəsirəddin Tusi

E

• Elə bir dövrdə yaşayırıq ki, fikirlər şikəst, şəxsiyyətlər satılmış, vəfalılar tənha, əxlaqlılar guşənişin, cavanlar ya məyus, ya satılmış, ya da azğın, keçmişdəkilər, keçmiş böyüklər ya şəhid, ya da satılmışlar. Elə bir əsrdir ki, artıq kütlələr arasında heç bir avaz, heç bir səs yüksəlmir, qələmlər qırılıb, dillər kəsilib, dodaqlar tikilib və bütün həqiqət qalaları sadiq ardıcıllarının başına uçurulub. Əli Şəriəti

H

• Hər cahil və təhsilsiz insan bir mənada uşaqdır və uşaq kimi mifləri sevir. Yarı təhsilli bir insanı fərqləndirən budur, çünki zehni kifayət qədər inkişaf etməyənlər üstəlik uşaqlıqdan əldə etdiyi vərdişini qoruyub saxlayır. Ancaq miflərdəki möcüzəli ünsür nəinki zövq verir, hətta qorxu da aşılayır, onda həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün hər cür miflərdən istifadə edə bilərik. Strabon

Q

• Qocalar orucu çox asanlıqla tuturlar. Bu işdə böyüklər də əziyyət çəkmir, cavanlar isə çətinlik çəkirlər. Ən çətinlik çəkən isə uşaqlar olur. Uşaqların içində isə qarınqulu uşaqlar üçün bu daha çətin olur. Hippokrat

M

• Millətçilik, mənim fikrimcə, o qədər təbiidir ki, o, heç vaxt, heç bir sifarişlə, “beynəlmiləlçilərin” arzuladığı bir şey olmayacaq. Amma, birincisi, məncə, hər şeyin öz vaxtı olacaq və indi o, ifrat həddən kənarda deyil. Millətçilik; ikincisi, kiçik xalqların böyüklərlə həmişəlik razılaşması praktiki olaraq zəruridir, çünki gələcəkdə yalnız böyüklər və güclülər sabit olacaq; üçüncüsü, heç bir torpağı və dövlətçiliyi olmayan qaraçılar və yəhudilər kimi dağınıq xalqları saymaq belə mümkün deyil; dördüncüsü, millətçiliyə hər şeydən çox dözümlülüyün başlanğıcını qəbul etmək, yəni şər uçurumunun açıq-aşkar olduğu hər cür təkəbbürdən imtina etmək lazımdır və buna görə də bu tip məsələlərdə səbirlə yol gözləmək ən praktikdir. Dmitri Mendeleyev

V

• Vicdan əzabı həm böyüklər, həm də uşaqlar üçün ağırdır. Çarlz Dikkens

Y

• Yаlаn, dоğru üstündə məclisdə höcət еtməməli, хüsusilə böyüklər və səfеhlərlə; yаlvаr-yахаr təsir еtməyən adаmа yаlvаrmаmаlı, münаqişə və mübаhisədə rəqibin hаqlı оlduğunu gördükdə üstünlüyü оnа vеrməməli; Nəsirəddin Tusi
• Yuxuların uzun, çoxmənalı, ifrat və mübaliğəli olması onların uşaq fitrətinə malik olduğunu göstərir. Belə ki, uşaqların ən çox arzuladığı şey tez böyümək və böyüklər qədər pay almaqdır. Sözün düzü, uşaqları razı salmaq çətindir; çünki "bəsdir" sözünün qətiyyən başa düşmürlər. Ziqmund Freyd