A B C Ç D E Ə F G H X  İ   J  K Q L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z


  • Ah alman xalqı, sən öz rəhbərinin qələbəsindən daha çox qorxmalısan, nəinki məğlubiyyətindən. Tomas Mann
  • Bağbanı bar tanıdar, rəhbəri xalq. Qara Mustafayev
  • Başçı hökmən ruhən qələbəyə can atmalıdır. Heç də məcburi deyil ki, hər dəfə qalib gələsən, amma ən vacib döyüşləri udmaq lazımdır. Rəhbər başa düşməlidir ki, rəqabət həm bizim xalqın arasında, həm də ondan xaricdə çox qüvvətlidir, onu nəzərə almamaq olmaz. Məhz azğın rəqabət ruhu döyüş meydanında, danışıqlar masası arxasında və daxili nifaqlar dövründə qalib gələnləri hərəkətə gətirir. Rəqabət ruhu olmayan rəhbər zəifdir, xırda çətinliklər qarşısında geri çəkilir. Atilla
  • Bir rəhbərin qazana biləcəyi ən böyük sərvət, işçilərinin onun üçün çalışmaqdan həzz aldığını görməkdir. Cek Ma
  • Bütün insanlar şeylərin səbəblərindən xəbərsiz olaraq doğulurlar və hamısının özləri üçün faydalı olanı axtarmaq istəkləri var. Bunun birinci nəticəsi budur ki, insanlar öz istəklərindən xəbərdar olduqları üçün özlərini azad hesab edirlər və onları tanımadıqları üçün onları bu istək və arzuya sövq edən səbəbləri yuxuda belə görmürlər. İkinci nəticə odur ki, insanlar hər şeyi bir məqsəd naminə, məhz can atdıqları mənfəət naminə edirlər. Buradan belə nəticə çıxır ki, onlar həmişə baş verənlərin yalnız son səbəblərini (causae finales) tapmağa çalışırlar və onlara göstərilən zaman sakitləşirlər, əlbəttə ki, əlavə şübhələr üçün heç bir əsas olmadan. Onları başqasından öyrənməyə imkanları yoxdursa, özlərinə üz tutub görməkdən başqa çarələri yoxdur. Belə hallarda özləri, adətən, hansı məqsədləri rəhbər tuturlar; beləliklə, onlar mütləq digərini özləri mühakimə edirlər. Bundan əlavə, onlar öz daxilində və xaricində faydalarının həyata keçirilməsinə böyük töhfə verən bir çox vasitə tapdıqları üçün, məsələn: görmə üçün gözlər, çeynəmək üçün dişlər, yemək üçün bitki və heyvanlar, işıqlandırma üçün günəş, balıqları bəsləmək üçün dəniz və s., deməli, onlar bütün təbii şeylərə öz mənfəətləri üçün vasitə kimi baxırlar. Onlar bilirlər ki, bu vasitələri özləri hazırlamırlar, özləri tapırlar və bu, onlara inanmağa əsas verir ki, bu vasitələri onların istifadəsi üçün hazırlayan başqa biri var. Əslində, əşyalara vasitə kimi baxaraq, bu şeylərin özlərini belə etdiyini düşünə bilməzdilər. Ancaq özlərinin adətən özləri üçün hazırladıqları vasitələrə bənzətməklə, gərək belə bir nəticəyə gəliblər ki, insan azadlığı bəxş edilmiş hansısa təbiət hökmdarı və ya hökmdarları var ki, onlar üçün hər şeyin qayğısına qalıb, hər şeyi onların istifadəsi üçün yaradıb. Bu hökmdarların xarakteri, heç vaxt bu barədə heç nə eşitmədikləri üçün, özləri mühakimə etməli oldular. Nəticə etibarilə onlar belə hesab edirdilər ki, Tanrılar hər şeyi insanların xeyrinə təşkil edir ki, insanlar onlara bağlansınlar və onlara ən yüksək ehtiramları bəxş etsinlər. Benedikt Spinoza
  • Cəmiyyətimizə cavabdeh olanlar — siyasətçilər, korporativ rəhbərlər, mətbuat və televiziya sahibləri ideyalarımıza hakim ola bilsələr, onlar öz güclərində təhlükəsiz olacaqlar. Küçələrdə patrul edən əsgərlərə ehtiyac olmayacaq. Özümüzə nəzarət edəcəyik. Hovard Zinn
  • Düşünürəm ki, heç olmasa dövlət adamının başı olmalıdır. Dövlətlərarası münasibətləri qurmaq üçün isə emosiyaları deyil, ölkələrinin köklü maraqlarını rəhbər tutmaq lazımdır. Vladimir Putin
  • Elmi karyeranızın zirvəsini gözləmədən rəhbər rolunu götürün. Ceyms Uotson
  • Elmin məqsədi mürəkkəb faktların ən sadə izahatlarını axtarmaqdır. Biz faktların sadə olduğunu düşünmək səhvinə düşməyə meyilliyik, çünki sadəlik axtarışımızın məqsədidir. Hər bir təbiət filosofunun həyatında rəhbər şüar "Sadəlik axtar və ona etibar etmə" olmalıdır. Alfred Norz Vaythed
  • Etiraf etmək lazımdır ki, bütün dünya ixtişaşlarının, bəşəriyyəti məhv edən dünya müharibələrinin və planetimizdə geniş yayılmış səfalətlərin səbəbi, əsasən, əsrlər boyu kütlələri istismar edən, öz eqoist məqsədləri üçün bəşəriyyətin əməyindən istifadə edən, maddi məqsədlər güdən eqoist qrupa aid edilə bilər. Bu kapitalistlər qrupu dünya [[resurslarğğını və sivil yaşayış üçün tələb olunan əsas elementləri küncə sıxıb istismar etmişlər; bir-birinə bağlı idarələri vasitəsi ilə dünya sərvətlərinə sahib olduqları və onlara nəzarət etdikləri və öz əllərində saxladıqları üçün bunu edə bildilər. Onlar çox zəngin və çox kasıb arasında mövcud olan böyük fərqləri mümkün etdi; onlar pulu və pulun verdiyi gücü sevirlər; onlar hökumətlərin və siyasətçilərin arxasında dayanıblar; onlar seçicilərə nəzarət ediblər; eqoist siyasətin dar millətçi məqsədlərini mümkün etdilər; onlar dünya bizneslərini maliyyələşdirdilər və neft, kömür, enerji, işıq və nəqliyyata nəzarət etdilər; onlar aşkar və ya gizli şəkildə dünya bank hesablarına nəzarət edirlər. Bu gün dünyanın hər bir ölkəsində rast gəlinən geniş yayılmış bədbəxtliyin məsuliyyəti əsasən bir-biri ilə əlaqəli olan, korporativ və ya şəxsi mənfəət üçün işləyən iş adamlarının, bankirlərin, beynəlxalq kartellərin, monopoliyaların, trestlərin və təşkilatların rəhbərlərinin, nəhəng korporasiyaların direktorlarının qapısındadır. Alisa Beyli
  • Əgər xeyirxah insanlar öz müdrikliyini rəhbər tutaraq məni arxa planda saxlamağı lazım bilsələr, deməli, belə lazımdır. Mən bu barədə məyus olmaq üçün məyusluqla çox yaxşı tanışam. Avraam Linkoln
  • Əgər insanın bütün suallara cavabı varsa — bu, Allahın onunla olmadığının sübutudur. Bu o deməkdir ki, o, dini özü üçün istifadə edən yalançı peyğəmbərdir. Allah qövmünün böyük rəhbərləri, Musa kimi, həmişə şübhə üçün yer buraxmışlar. Siz bizim əminliklərimiz üçün deyil, Rəbb üçün yer buraxmalısınız; təvazökar olmalıyıq. Papa Fransisk
  • Əgər müqəddəs kitablar əlçatan deyilsə, yaxşı insanların davranışlarını rəhbər tutmalısınız. Çanakya
  • Əməksiz varlı olanın, kitabsız savadlı olanın, sərmayəsi din olanın rəhbəri şeytan olar. Yunus Əmrə
  • Ən yaxşı rəhbər istənilən işi yerinə yetirməyi bacaran və bu işi yerinə yetirərkən əl-ayağa dolaşmayan lazımi insanları seçmək üçün kifayət qədər hissiyyata malik olan rəhbərdir. Teodor Ruzvelt
  • Həqiqət bizə toxunur. Biz bu əlaqəni rəhbər tutmağa çalışırıq.XVI Benedikt
  • Həmişə sizə tabe olan rəhbərlərə lazımi hörmət göstərin, onlara hörmət göstərməsəniz, onların tabeliyində olanlar da sizdən nümunə götürəcəklər. Atilla
  • Hər hansı bir insana nəsihət edəndə Allah qorxusunu rəhbər tutmalısan. Əbu Bəkr
  • Hökmdarlar da, rəhbər də ədaləti üçün seçilməlidir. Zərdüşt
  • Hunlara rəhbərlik edən qorxu bilməməlidir. О, cəsarətə və güclü ruha malik olmalıdır ki, ona həvalə olunanı yerinə yetirsin, igidliyə malik olmalıdır ki, rəhbər olmaqdan qorxmasın. Atilla
  • İqtisadiyyatın əksər rəhbər vəzifələrini qadınların tutduğu yeganə sahə evlilikdir. Robert Lembke
  • İlk Azərbaycan Demokratik Respublikasının yaradıcıları, onun rəhbərləri Məmməd Əmin Rəsulzadə, Fətəli bəy xan Xoyski, Əlimərdan bəy Topçubaşov, Nəsib bəy Yusifbəyov və başqaları Azərbaycan xalqının tarixində böyük xidmətlər göstərmişlər və Azərbaycana ilk dəfə müstəqilliyin, müstəqil dövlətçiliyin, demokratiyanın əsaslarını qoymuşlar.[1] Heydər Əliyev
  • İnsanlar bir-birinə qarşı xəbərçiliyə başlamamışdan əvvəl, onların ürəklərində qanun yer alır. Rüşvət vermək gizli işdir. Əgər insanlar rüşvət alma və ya rüşvət təklif etmə zamanı bir-birinə qarşı xəbərçilik etməyə başlasalar, onda hər şey məhv olacaq. Buna görə qanun qarşısında keçilməz qorxu olmalıdır. İnsanlar rəhbərin qərarını yox, qanunu yerinə yetirməlidir. Bu prinsip ən ağır cəzaların köməyi ilə təyin olunub. Məsələn, taxt-tac varisi qanunlara əməl etmədiyinə görə, sarayda ən hörmətli adam olan müəlliminin burun və qulaqlarını kəsmişdir. Bundan sonra məmurlar və ölkənin əhalisi qanunları icra etməyə başlamışdır. Şan Yan
  • Kim bir işdə xalqa rəhbər olmaq istəyirsə, başqasına tərbiyə verməyə başlamazdan əvvəl özünü tərbiyə etməlidir. Tərbiyə yalnız dil ilə öyüd verməkdən deyil, hərəkətləri ilə nümunə göstərməkdən də ibarət olmalıdır. Nəfsinə müəllim olub özünü tərbiyə edən şəxs insanlara müəllimlik edib onları tərbiyə edəndən daha çox tərifə layiqdir. Kim bir işdə xalqa rəhbər olmaq istəyirsə, başqasına tərbiyə verməyə başlamazdan əvvəl özünü tərbiyə etməlidir. Tərbiyə yalnız dil ilə öyüd verməkdən deyil, hərəkətləri ilə nümunə göstərməkdən də ibarət olmalıdır. Nəfsinə müəllim olub özünü tərbiyə edən şəxs insanlara müəllimlik edib onları tərbiyə edəndən daha çox tərifə layiqdir. Həzrəti Əli
  • Kifayət qədər təlim və təcrübə rəhbərdə qətilik yaradır, bu, istənilən başçı üçün qaçılmaz olan toqquşma zamanı ona güc verir. Gücünə arxayın olmayan başçı tabeliyində olanlara və özünə bərabər rəislərə nümayiş etdirir ki, vəzifələrin ağırlığı onun gücündə deyil, odur ki, zəif başçı və faydasız rəhbər olur. Atilla
  • Qərar qəbul edə bilməmək rəhbər işçilərin uğursuzluğunun əsas səbəblərindən biridir. Rəhbərliyin uğursuzluğunun göstəricisi kimi qərarların qəbul edilməsində çatışmazlıq xüsusi bilik və ya texniki nou-haunun (Texniki yeniliklərin) olmamasından qat-qat yüksəkdir. Con Maksvell
  • Qərar qəbulu ilə bağlı müzakirələrin əksəriyyəti yalnız yüksək səviyyəli rəhbərlərin qərarlar qəbul etdiyini və ya yalnız yüksək səviyyəli rəhbərlərin qərarlarının əhəmiyyətli olduğunu güman edir. Bu təhlükəli səhvdir. Piter Druker
  • Qərarın nəticələrinin gözləntiləri ilə yoxlanılması rəhbər işçilərin güclü tərəflərinin nə olduğunu, harada təkmilləşdirməli olduqlarını və harada bilik və ya məlumat çatışmazlığı olduğunu göstərir. Piter Druker
  • Qorxmazlıq, fədakarlıq, qətiyyətlik və məqsəd aydınlığı rəhbərin ən vacib məziyyətidir. Ailə rəhbəri üçün də bu məntiq keçərlidir. Vaqif Abbasov
  • "Məlumatın ustası olmasan qulluqçusu olarsan." Yəni rəhbərlər məlumatı daha yaxşı başa düşməyi, analiz və idarə etməyi bilmək məcburiyyətindədir. Piter Druker
  • Mən səkkiz il Yeraltı Dəmiryolunda qatar rəhbəri olmuşam və deyə bilərəm ki, əksər qatar konduktorlarının deyə bilməyəcəyi şeylər var — mən heç vaxt qatarı relsdən çıxarmamışam və sərnişin itirməmişəm. (idarəetmə haqqında) Harriet Tabmen
  • Müvəffəqiyyət öz həqiqətinizi və öz şərtlərinizlə yaşamaq fürsətindən başqa bir şey deyil. Müvəffəqiyyət, cəmiyyətin təzyiqindən asılı olmayaraq, sizdə ən yaxşı cəhətləri üzə çıxaran dəyərlərə sadiq qalmaq bacarığıdır. Uğur başqası üçün ən vacib olanı deyil, sizin üçün ən vacib olanı yaradaraq yaşamaq fürsətidir. Ruhun titanları sizdən çox əvvəl yer üzündə yollarını keçərək belə yaşadılar. Mən də sizə eyni şeyi tövsiyə edirəm. İnan mənə. Təkcə bu həqiqət, əgər siz onu rəhbər tutsanız, sizə qeyri-adi bir həyat yaşamağa imkan verəcək. Robin Şarma
  • Ordulara olduğu kimi, xalqlara da yaxşı rəhbər lazımdır. Bu olarsa, qalan məsələlər düzələr. Şarl de Qoll
  • Öz ailəsinə başçılıq edə bilməyən adam nə qanunverici ola bilər, nə də rəhbər. Pifaqor
  • Peşə seçərkən bizə istiqamət verən başlıca rəhbər insanlığın səadətidir, özümüzün təkmilləşməyimizdir. Karl Marks
  • Pis rəhbər xalqın xor gördüyü adamdır. Yaxşı rəhbər xalqın hörmət etdiyi adamdır. Ulu öndər odur ki, xalq deyir ki, "biz bunu özümüz etdik". Lao-tszı
  • Rəhbər — iş zamanı diktatordur. Vladimir Lenin
  • Rəhbər öz qıpçaqlarına hər an nəzarət etməlidir ki, onlar məqsədsiz dolaşmasınılar.Atilla
  • Rəhbərin sənəti — verdiyi sözlə işi arasında dəqiqlik; Rəhbərin qisməti — sadəlik; Rəhbərin istedadı — millətinin böyüklüyünü subut etmək. Adolf Hitler
  • Rəhbər tabeliyində olan komandirlər arasında əxlaq, düzlük və ədaləti sözlə yox, əməli ilə yayır. Sözün əməldən fərqlənməsi yolverilməzdir. Atilla
  • Rəhbər tabeliyindəkilərin təhsil və təcrübə qazanmaq hesabına daim kamilləşməsinə nail olmalıdır. Atilla
  • Rəhbər uzaqda olanda tabeliyində olanlar rahat görünürlər. Hakka atalar sözləri
  • Rəhbər üçün əsas keyfiyyətlərdən biri — onun xırdalıqlar yükündən azad olmaq bacarığıdır. P. Kerjentyev
  • Rəhbər yolu bilən, gedən, yolu göstərəndir. Con Maksvell
  • Rəhbərə yol göstərmə. Azərbaycan atalar sözləri/R
  • Rəhbərin bacarığı onun tabeliyində olanların bacarıqlarını qiymətləndirmək bacarığı ilə ölçülür. Robert Lembke
  • Rəhbərin qulağı xalqın səsi ilə cingildəməlidir. Vudro Vilson
  • Rəhbərin yazı masası döyüşdəki hərbi gəminin göyərtəsini xatırlatmalı, orada artıq heç nə olmamalıdır. Otto fon Bismark
  • Rəhbərlərin inama ehtiyacı var ki, onun sözünə və işinə dost və düşmən inansın. İnam olmayan rəhbər kifayət qədər təsir əldə etməyəcək, beləsini təcili vəzifədən kənarlaşdırmaq lazımdır, çünki ona arxayın olmaz olmaz. Atilla
  • Rusiya üçün böyük xoşbəxtlik idi ki, ən çətin sınaq illərində ölkəyə dahi və sarsılmaz sərkərdə Stalin rəhbərlik edirdi. O, bütün həyatının keçdiyi dönəmdə bizim dəyişkən və çətin dövrümüzü heyran edən ən görkəmli şəxsiyyət idi. Stalin qeyri-adi enerjiyə və əyilməz iradəyə malik, kəskin, sərt, danışıqda amansız bir insan idi, hətta burada Britaniya parlamentində yetişdirilən mən də heç nəyə qarşı çıxa bilmədim. Stalin hər şeydən əvvəl böyük yumor və sarkazm hissi və düşüncələri dəqiq qavramaq qabiliyyətinə malik idi. Bu qüvvə Stalində o qədər böyük idi ki, o, bütün dövrlərin və xalqların dövlət rəhbərləri arasında unikal görünürdü. Stalin bizdə ən böyük təəssürat yaratdı. O, dərin, hər bir çaxnaşmadan məhrum, məntiqi mənalı bir müdrikliyə sahib idi. O, çətin anlarda ən ümidsiz vəziyyətdən çıxış yollarını tapmaqda yenilməz ustadı… O, qeyri-adi mürəkkəb şəxsiyyət idi. O, böyük bir imperiya yaratdı və özünə tabe etdi. Düşmənini öz düşməni ilə məhv edən adam idi. Stalin Rusiyanı şumla ələ keçirən və onu atom silahları ilə tərk edən dünyanın ən böyük, misilsiz diktatoru idi. Uinston Çörçill
  • Sizi bədbəxt eləmək istəyənlərə fikir verməməyə çalışın. Elələri çox olacaq – istər rəsmi vəzifədə olun, istər öz işinizi qurun. Əgər onlardan xilas ola bilmirsinizsə, dözün. Ancaq elə ki xilas oldunuz, dərhal onların varlıqlarını unudun. Ilk növbədə çalışın ki, onlardan gördüyünüz ədalətsiz münasibət haqqında əhvalatlar danışmayasınız; dinləyiciləriniz nə qədər canıyanan olur-olsun, buna yol verməyin. Bu tip nağıllar rəqiblərinizin mövcudluğunu daha da uzadır: çox güman ki, onlar sizin danışmağa meyilli olmağınıza, təcrübənizi başqaları ilə bölüşəcəyinizə ümid eləyirlər. Özü özlüyündə heç bir individuum ədalətsizliyi (hətta bəlkə ədaləti də) təcrübədən keçirməyə dəymir. Belə yanaşma, çəkdiyiniz səyləri qətiyyən doğrultmaycaq: burada yalnız əks-sədanın dəyəri var. Bu, istənilən zülmkarın əsas prinsipidir – o zülmkar istəyir dövlət tərəfindən maliyyələşsin, istəyir öz "mən"ini rəhbər tutsun. Buna görə də o əks-sədanı susdurun, səslənməsinə imkan verməyin. Hadisə nə qədər xoşagəlməz, ya da əhəmiyyətli olur-olsun, həyatınızda, baş verməsinə sərf olunan vaxtdan artıq yer tutmasına şərait yatarmayın. Düşmənlərinizin, sizi sevməyənlərin əməllərinin vaciblik dərəcəsi göstərdiyiniz reaksiyadan asılıdır. Odur ki, onlarln yanından, ya da ortasından elə keçin, sanki onlar qırmızı yox, sarı işıqdırlar. Onlar haqqında nə fikirləşin, nə də danışın; Onları unutduğunuza, ya da bağışladığınıza görə fəxr eləməyin- ən pis halda ilk işiniz unutmaq olsun. Beləcə beyin hüceyrələrinizi lazımsız həyəcandan xilas eləyəcəksiniz; hətta bəlkə o axmaqları da özlərindən xilas elədiniz, zira unudulmaq perspektivi bağışlanmaq perspektivindən daha qısadır. İosif Aleksandroviç Brodski
  • Şah Abbas məmləkəti abad etmək və rəiyyətin asayişinə baxmaq işlərində bütün dünyada məşhurdur. Qoymuş olduğu bir çox mülki və əsgəri qanunlar, İran şahları üçün rəhbər olmuşdur. Sultanların ləyaqətini onların xüsusi məziyyətlərinə görə təyin edən Avropa tarixçiləri belə, bu elmi sevən padişaha "Böyük" ləqəbi vermişlər. O, xalq arasında indi də adil sifətlə tanınmaqdadır. İctimai binalar və xeyriyyə müəssisələri tikdirməkdə islam dövründə, İranda bu padişahın misli və tayı olmamışdır. Bütün İranda, o cümlədən, Şirvan ölkəsində olan məscidlər, mədrəsələr, uzaq çöllərdəki kəhrizlər və çoxlu karvansaralar bu iddianın doğruluğuna aydın bir sübutdur. Bir çox fazil şəxslər, onun tərbiyəsi sayəsində, elm və fənndə öz dövrünün başçılarından olmuş və bütün dünyada böyük şöhrət qazanmışlar. İşinin çoxluğuna və bir çox müşkül işləri həll etməklə məşğul olmasına baxmayaraq o, kamil adamlarla müsahib olmağa mail olub, gözəl təbi-şerə də malik idi.[2][3] Abbasqulu ağa Bakıxanov
  • Ürəyinin səsini yox, ağlını rəhbər tutan qadın əsl ictimai infeksiyadır: o, ehtiraslı və sevən qadının üstünlüklərinə yox, çatışmazlıqlarına malikdir. Belə qadın rəhmsiz, sevgisiz, fəzilətsiz, cinssiz olur. Onore de Balzak
  • Vicdanı qara olan bu quldurlar unudulmaz iyirminci illərdə Cinayət Məcəlləsinin ciddi şəkildə müəyyən edilmiş maddələrinə əsaslanaraq deyil, "inqilabçı hüquqi şüuru rəhbər tutaraq" mühakimə etdikləri zaman yaxalansaydılar, ah, bu canavarlar yanlış tədbir görərdilər! Mixail Şoloxov
  • Yaxşı idarəetmə zamanında (dəniz quldurlarının idarəetməsinə bənzər) ali hakimiyyət yenə də bütün cəmiyyətə məxsusdur və o, istənilən rəhbəri istədiyi kimi təyin edə bilər, yaxud dəyişə bilər. Daniel Defo
  • Yaxşı rəhbər üçün dinləməyi bacarmaq danışmağı bacarmaq qədər vacibdir. Li Jakkoka
  • Yaradan Allah yoxdur, lakin günəşləri, planetləri və canlı varlıqları yaradan Kosmos var. Hər şeyə qadir olan Allah yoxdur, lakin bütün göy cisimlərinin və onların sakinlərinin taleyini idarə edən bir kainat var. Allahın oğulları yoxdur, lakin onlar yetkin və buna görə də kosmosun müdrik və kamil oğullarıdır. Şəxsi tanrılar yoxdur, lakin planetlərin, günəş sistemlərinin, ulduz qruplarının, Süd yolunun, Eter adalarının və bütün kosmosun seçilmiş rəhbərləri var. Məsih yoxdur, amma parlaq insan və bəşəriyyətin böyük müəllimi var. Konstantin Siolkovski

İstinadlar

redaktə
  1. Heydər Əliyev Fətəli xan Xoyskinin qəbirüstü abidəsinin açılışında VİDEO
  2. Gülüstani-İrəm, "AzSSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı", Bakı-1951, səh.143–144
  3. A. A/Bakıxanov. Gülüstani-İrəm (Tərcumə edəni M. Əskərli) — Bakı: Minarə, 2000. — səh.52