Təcrübə

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Adətən, gənclər illər sonra öz ağılsızlıqlarına əmin olur və bir qayda olaraq, əldə etdikləri bu təcrübə onlar üçün baha başa gəlir. Daniel Defo
• Ağılla hərəkət etmək üçün insanın üç yolu var; birinci ən nəcib yol - düşüncə, ikinci ən asan yol - təqlid, üçüncü ən acı yol - təcrübədir. Konfutsi
• Amma, görünür ki, axmaqlıq etmək gənclərin, onların ağılsızlığını pisləmək isə həyatı bahasına əldə edilmiş təcrübəyə malik yetkin insanların qismətidir. Daniel Defo

B

• Bəşəriyyət tarixinə daha böyük bir qrupun üzvləri olduğumuzun yavaş-yavaş yaranan dərk edilməsi kimi baxmaq olar. Əvvəlcə özümüzə və yaxın ailəmizə, sonra sərgərdan ovçu-toplayıcı dəstələrinə, sonra tayfalara, kiçik qəsəbələrə, şəhər dövlətlərinə, millətlərə sədaqətimiz idi. Biz sevdiklərimizin dairəsini genişləndirmişik. İndi biz təvazökarlıqla fövqəlgüclər kimi təsvir edilən, hansısa mənada birlikdə işləyən fərqli etnik və mədəni mənşəli insanların qruplarını təşkil etdik - şübhəsiz ki, humanistləşdirici və xarakter formalaşdıran bir təcrübə. Əgər sağ qalmaq istəyiriksə, bütün insan cəmiyyətini, bütün Yer planetini əhatə etmək üçün sadiqliyimiz daha da genişlənməlidir. Millətləri idarə edənlərin çoxu bu ideyanı xoşagəlməz hesab edəcək. Onlar hakimiyyəti itirməkdən qorxacaqlar. Xəyanət və vəfasızlıq haqqında çox şey eşidəcəyik. Zəngin milli dövlətlər öz sərvətlərini kasıblarla bölüşməli olacaqlar. Ancaq seçim, Herbert Uellsin bir dəfə fərqli bir kontekstdə dediyi kimi, açıq şəkildə kainat və ya heç bir şey deyil. Karl Saqan
• Biliyə üç yol aparır: ən asanı – təqlid, ən çətini – təcrübə, ən şərəflisi – düşüncədir. Konfutsi
• Bir sözlə, təbiət, təcrübə və təfəkkür mənə dünya mallarının bizim ehtiyaclarımızı ödəyə biləcəyi dərəcədə dəyərli olduğunu və nə qədər sərvət toplamağımızdan asılı olmayaraq onlardan yalnız istifadə edə biləcəyimiz qədər zövq ala biləcəyimizi öyrətdi. Daniel Defo
• Bizim əsl müəllimlərimiz təcrübə və hisslərdir. Jan Jak Russo
• Biznes aləmində iki növ mənfəət anlayışı mövcuddur: nağd və təcrübə, ilk növbədə təcrübə toplayın, nağd isə sonra özü gələcək. Harold Qenin
• Bu dəyər miqyasını kim və necə əlaqələndirəcək? Bəşəriyyət üçün yaxşı və pis əməllər, dözülməz olanlar üçün bu gün fərqləndirilən bir şərh sistemini kim yaradacaq? Bəşəriyyətə nəyin həqiqətən ağır və dözülməz olduğunu və dərini yalnız yerli olaraq nəyin otardığını kim izah edəcək? Kim qəzəbi daha yaxın olana yox, ən dəhşətlisinə yönəldər? Kim belə bir anlayışı öz insan təcrübəsinin hüdudlarından kənara köçürməyə müvəffəq ola bilər? Başqalarının uzaq sevincini və kədərini, özünün heç vaxt yaşamadığı ölçüləri və aldatmaları dərk etməyi fanat, inadkar bir insan məxluquna təlqin etməyə kim müvəffəq ola bilər? Təbliğat, məhdudiyyət, elmi sübut - hamısı faydasızdır. Ancaq xoşbəxtlikdən dünyamızda belə bir vasitə var! Yəni sənətdir. Yəni ədəbiyyatdır. Onlar bir möcüzə göstərə bilərlər: insanın yalnız şəxsi təcrübədən öyrənmək kimi zərərli xüsusiyyətinə qalib gələ bilərlər ki, başqa insanların təcrübəsi ondan əbəs yerə keçsin. İnsandan insana, Yerdəki qısa sehrini başa vurduqca, sənət bütün yükləri, rəngləri, həyat şirəsi ilə tanış olmayan, ömürlük təcrübənin bütün ağırlığını köçürür; o, naməlum bir təcrübəni bədəndə canlandırır və ona özümüz kimi sahib olmağımıza imkan verir. Və daha çox, daha çox; həm ölkə, həm də bütün qitələr bir-birinin səhvlərini əsrlərlə davam edə biləcək vaxt fasilələri ilə təkrarlayır. Onda düşünmək olardı ki, hər şey çox aydın olacaq! Amma yox; bəzi xalqların artıq yaşadıqları, nəzərdən keçirdikləri və rədd etdikləri birdən-birə başqaları tərəfindən ən son söz olaraq kəşf edilir. Yenə də özümüzün heç vaxt yaşamadığımız təcrübənin yeganə əvəzedicisi incəsənət, ədəbiyyatdır. Onlar gözəl bir qabiliyyətə malikdirlər: dil, adət, sosial quruluş fərqlərindən kənarda, bir xalqın həyat təcrübəsini digərinə çatdıra bilirlər. Təcrübəsiz bir xalqa onilliklər boyu davam edən sərt milli sınaqları çatdıra bilər, ən yaxşı halda bütün bir xalqı lazımsız, ya səhv, hətta fəlakətli kursdan xilas edə, bununla da bəşər tarixinin döngələrini cilovlaya bilərlər. Aleksandr Soljenitsın
• Bu uzaq nöqtədən Yer xüsusi maraq doğurmaya bilər. Amma bizim üçün fərqlidir. Bu nöqtəni bir daha nəzərdən keçirin. Ora bura, o ev, o bizik. Onun üzərində sevdiyiniz hər kəs, tanıdığınız hər kəs, indiyə qədər eşitdiyiniz hər kəs, indiyə qədər olan hər bir insan öz həyatını yaşadı. Sevincimizin və iztirabımızın məcmusu, minlərlə inamlı dinlər, ideologiyalar və iqtisadi doktrinalar, hər ov və ovçu, hər qəhrəman və qorxaq, sivilizasiyanın hər yaradıcısı və məhvedicisi, hər bir kral və kəndli, hər sevgi dolu gənc cütlük, hər ana və ata, ümidli uşaq, ixtiraçı və kəşfiyyatçı, hər bir əxlaq müəllimi, hər korrupsioner siyasətçi, hər bir “super ulduz”, hər bir “ali lider”. Yer böyük bir kosmik arenada çox kiçik bir mərhələdir. Bütün o generallar və imperatorlar tərəfindən tökülən qan çaylarını düşünün ki, onlar şöhrət və zəfər içində bir nöqtənin bir hissəsinin ani ustası ola bilsinlər. Bu pikselin bir küncünün sakinlərinin başqa bir küncün çətin ki, fərqlənən sakinlərinə baş çəkdikləri sonsuz qəddarlıqları, onların nə qədər tez-tez anlaşılmazlıqlar etdiyini, bir-birlərini öldürməyə nə qədər həvəsli olduqlarını, nifrətlərinin necə qızğın olduğunu düşünün. Duruşlarımız, təsəvvür edilən öz əhəmiyyətimiz, Kainatda hansısa imtiyazlı mövqeyə malik olduğumuza dair aldanışımız bu solğun işıq nöqtəsi ilə mübahisə edir. Planetimiz böyük kosmik qaranlıqda tənha bir ləkədir. Bizim qaranlıqda, bütün bu genişlikdə bizi özümüzdən xilas etmək üçün başqa yerdən kömək gələcəyinə işarə yoxdur. Yer bu günə qədər həyatın yaşadığı yeganə dünyadır. Ən azından yaxın gələcəkdə növlərimizin köçə biləcəyi başqa heç bir yer yoxdur. Ziyarət, bəli. Razılaşın, hələ yox. İstəsək də, istəməsək də, bu an üçün Yer bizim dayandığımız yerdir. Astronomiyanın alçaldıcı və xarakter formalaşdıran bir təcrübə olduğu deyilir. Bəlkə də kiçik dünyamızın bu uzaq görüntüsündən daha yaxşı insan təkəbbürünün axmaqlığının nümayişi ola bilməz. Mənə görə, bu, bir-birimizlə daha mehriban davranmaq və indiyə qədər tanıdığımız yeganə ev olan solğun mavi nöqtəni qorumaq və əzizləmək bizim məsuliyyətimizi vurğulayır. Karl Saqan
• Bütün sahib olduğumuz məlumatın təcrübə ilə başladığına şübhə yoxdur. İmmanuel Kant

Ç

• Çox təəssüf ki, biri təcrübə qazandıqca gəncliyini itirir. Vinsent van Qoq

D

• Din - yaşadığımız duyğular dünyasının bəzi bioloji və psixoloji ehtiyaclarımıza görə daxilimizdə yaratdığımız arzular aləmi vasitəsilə nəzarət altına alınması yolunda göstərilən cəhddir. Ancaq din son məqsədinə heç vaxt çatmır. Dini təlimlərdə yarandıqları dövrlərə, insan irqinin hələ tamamilə cahil olduğu uşaqlıq günlərinə aid izlər vardır. Onun verdiyi təskinlik və təsəllilərə qəti surətdə inanmaq lazım deyil. Təcrübələrimiz bizə dünyanın uşaq bağçası olmadığını öyrədir. Dinin söykənməyə çalışdığı əxlaqi buyruqlar dindən başqa dayaqların mövcudluğunu zəruri edir. Çünki insan cəmiyyətləri bəzi əxlaq qaydaları olmadan yaşaya bilmir; itaətkarlığı dini inanc və əxlaq qaydaları ilə əlaqələndirmək təhlükəlidir. İnsanın təkamül prosesində dinin yerini müəyyənləşdirməyə çalışan şəxs görəcəkdir ki, din o qədər də qədim tarixə malik deyildir və bu tarix sivilizasiyaya yiyələnmiş fərdin uşaqlıqdan yetkinliyə keçid prosesində məruz qaldığı nevrozlara paraleldir. Ziqmund Freyd
• Düzgün qərar təcrübənin nəticəsidir. Təcrübə isə yalnış qərarların yekunudur. Uolter Riston

E

• Elm deyə, məntiq deyə, ağıl deyə bir şey var; təcrübə ilə təsdiqlənən düşüncə var. Bir də Kaliforniya deyə bir şey var. Edvard Abi
• Elm məbədində çoxlu malikanələr var və orada yaşayanlar və onları ora aparan motivlər müxtəlifdir. Bir çoxları elmə yüksək intellektual güc hissi ilə yanaşır; elm onların canlı təcrübə və ambisiyaların məmnuniyyətini axtardığı xüsusi idman növüdür; Məbəddə beyinlərinin məhsullarını bu qurbangahda sırf utilitar məqsədlər üçün təklif edən bir çox başqalarına rast gəlmək olar. Əgər Rəbbin mələyi gəlib bu iki kateqoriyaya aid olan bütün insanları məbəddən qovsaydı, camaat ciddi şəkildə tükənəcəkdi, lakin içəridə həm indiki, həm də keçmişdə olan bəzi adamlar qalacaqdı. Plankımız onlardan biridir və buna görə də onu sevirik. Mən yaxşı bilirəm ki, biz indicə elm məbədinin tikililərinə əsasən, bəlkə də, əsasən, məsul olan bir çox əla adamları təxəyyüldən qovmuşuq; və bir çox hallarda mələkimiz qərar verməyi olduqca çətin bir iş hesab edərdi. Ancaq bir şeyə əminəm: əgər indicə qovduğumuz növlər mövcud olan yeganə növlər olsaydı, məbəd heç vaxt yaranmazdı, ancaq sürünənlərdən ibarət meşə böyüyə bilər. Bu insanlar üçün insan fəaliyyətinin hər hansı bir sahəsi bir nöqtəyə gələrsə, edəcək; mühəndis, zabit, biznesmen və ya alim olmaları şəraitdən asılıdır. İndi gəlin mələyin lütfünü tapanlara bir daha nəzər salaq. Onların əksəriyyəti bir qədər qəribə, ünsiyyətsiz, tənha yoldaşlardır, bu ümumi xüsusiyyətlərə baxmayaraq, rədd edilənlərin ev sahiblərindən daha az bir-birinə bənzəyir. Onları məbədə nə gətirdi? Bu çətin sualdır və heç bir cavab onu əhatə etməyəcək. Albert Eynşteyn
• Elm sərkərdə, təcrübə isə onun əsgəridir. Leonardo da Vinçi
• Elmin köməyi ilə insan ağlı maddənin çox dərinliklərinə nüfuz edə bilir, onun mahiyyətini və məqsədini bilir. Elm və təcrübə, ağılın inkişafı üçün lazım olan materialları toplamağa kömək edən vasitələrdir. Mixail Lomonosov
• Evlilik xəyal gücünün ağıl üzərində qələbəsidir. İkinci evlilik isə ümidin təcrübə üzərində. Oskar Uayld
• Evlilik üçün “dava etməyi bacarmaq lazımdır” deyirlər. Məndən soruşsanız, bu tamamilə müdrikliklə bağlı şeydir. Bərabər yaşayan insanlar mübahisə edə bilərlər, bu tamamilə təbii bir şeydir. Gənc olanda bu mübahisələr alovlanar, tərəfləri birləşdirən bir nöqtə tapmaq qeyri-mümkün olur. Qısası, iş cığırından çıxmağa yaxınlaşır. Ancaq yaşlandıqca başa düşürsən ki, bu mübahisə də bitəcək. Bəli, bir-birinizi başa düşmürsünüz, amma bu dünyanın sonu demək deyil. Məhz burda təcrübə öz sözünü deyir. Vudi Allen

Ə

• Əgər bizim düzgün bir nəzəriyyəmiz varsa, ancaq onun haqqında yalvarırıqsa, onu ört-basdır edirik və praktikada tətbiq etmiriksə, bu nəzəriyyə nə qədər yaxşı olsa da, heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Bilik təcrübədən başlayır, nəzəri biliklər təcrübə ilə əldə edilir və sonra təcrübəyə qayıtmalıdır. Biliyin aktiv funksiyası təkcə qavrayışdan rasional biliyə aktiv sıçrayışda təzahür etmir, həm də - bu daha vacibdir - o, rasional bilikdən inqilabi təcrübəyə sıçrayışda özünü göstərməlidir. Dünya qanunlarını qavrayan biliklər dünyanı dəyişdirmək təcrübəsinə yönləndirilməli, istehsal praktikasında, inqilabi sinfi mübarizə və inqilabi milli mübarizə praktikasında və elmi təcrübə təcrübəsində yenidən tətbiq edilməlidir. Mao Tszedun
• Əgər vərdiş gözlüyün yoxdursa, təcrübə gözlüyündən istifadə et. Vərdiş gözlüyün varsa, onun üstündən təcrübə gözlüyünü də tax. Uilyam Orvil Duqlas

H

• Hakimiyyət yalnız o vaxt böyük nemət olur ki, onu əldə edən adama təbiət və tərbiyə alicənablıq, qüvvətli ruh, geniş ürək, dərin ağıl, böyük təcrübə vermişdir. Pol Anri Holbax
• Həyat təcrübələr bütünüdür. Nə qədər çox təcrübə etsəniz, sizin üçün o qədər yaxşıdır. Ralf Uold Emerson
• Həyata keçirilən bir təcrübə, elə fikir kimi qalan min nəzəriyyədən qat-qat qiymətlidir. Mixail Lomonosov

İ

• İdrak, elmin köməyi ilə maddənin sirlərinə nüfuz edir, həqiqətin harada olduğunu göstərir. Elm və təcrübə yalnız ağıl üçün materiallar toplayan vasitələrdir. Mixail Lomonosov
• İndi burada olmaq vacibdir. Keçmiş və gələcək yoxdur. Zaman çox aldadıcı bir şeydir. Artıq hər şey var. Keçmişdən təcrübə qazana bilərik, amma onu yenidən yaşaya bilmərik; və gələcəyə ümid edə bilərik, amma bunun olub olmayacağını bilmirik. Corc Harrison
• İnsan həqiqətən sevəndə necə də əfəlləşir! Özünə əminlik necə də tez yoxa çıxır! Adam necə tənha olur; bütün tərifli təcrübə tüstü kimi havaya sovrulur və adam özünü inamsız hiss edir. Erix Mariya Remark
• İstedad, əql və kamal iki növdür: 1.Fitri - yəni anadangəlmə. 2.Əməli - yəni təcrübə vasitəsilə əldə edilən. Kəlilə və Dimnə

K

• Kifayət qədər təlim və təcrübə rəhbərdə qətilik yaradır, bu, istənilən başçı üçün qaçılmaz olan toqquşma zamanı ona güc verir. Gücünə arxayın olmayan başçı tabeliyində olanlara və özünə bərabər rəislərə nümayiş etdirir ki, vəzifələrin ağırlığı onun gücündə deyil, odur ki, zəif başçı və faydasız rəhbər olur. Atilla

M

• Məlumat təcrübəylə başlar, amma təcrübədən doğulmaz. İmmanuel Kant
• Mən Allahı bütün şeylərn transsendent (transsendent- idealist fəlsəfədə: təcrübə xaricində olan, dərk edilə bilməyən) yox, immanent (immanent- fəlsəfədə: bir şeyin və ya hadisənin öz təbiətinə xas olan; daxili) səbəbi hesab edirəm. Mən Pavellə birlikdə, ola bilsin ki, bütün qədim filosoflarla birlikdə təsdiq edirəm ki, hər şey Allahın özündədir və Allahda hərəkət edir... Ancaq, əgər bəziləri “ Teoloji-siyasi traktakt” ın Allahın və təbiətin ( bu adlar altında müəyyən kütləni, yaxud maddi materiyanı başa düşürlər) mahiyyətcə eyni şey olmasına əsaslanmasını düşünürlərsə, onlar tamamilə səhv edirlər (“Oldenburqa məktub”-1675-ci il, noyabr-dekabr). Benedikt Spinoza
• Mən acı təcrübə ilə qəzəbimi qorumaq üçün ən yüksək dərsi öyrəndim və qorunan istilik enerjiyə çevrildiyi kimi, idarə olunan qəzəbimiz də dünyanı hərəkətə gətirə biləcək gücə çevrilə bilər. Mahatma Qandi
• Müstəqillik bir inqilab aktı idi; cümhuriyyətçilik günəş altında yeni bir şey idi; federal sistem nəhəng eksperimental laboratoriya idi. Fiziki cəhətdən amerikalılar qabaqcıl idilər; sosial və iqtisadi institutlar sahəsində də onların ənənələri qabaqcıllardan biri olmuşdur. Əvvəldən intellektual və mənəvi müxtəliflik Amerika üçün irq və dil kimi xarakterik olmuşdur. Ən fərqli Amerika fəlsəfələri transsendentalizm - Ali Qanunun fəlsəfəsi və təcrübə və plüralizm fəlsəfəsi olan praqmatizm olmuşdur. Bu iki prinsip amerikançılığın özəyini təşkil edir: Ali Qanun prinsipi və ya hökmdarların diktəsinə tabe olmaq, qanunlardan daha çox vicdan və praqmatizm prinsipi və ya tək yaxşılığın və bitmiş kainat anlayışının rədd edilməsi. Amerikalılar əvvəldən bilirdilər ki, fəth edilməli yeni dünyalar, kəşf edilməli yeni həqiqətlər var. Amerikaçılığı tək bir nümunə ilə məhdudlaşdırmaq, onu vahid bir düsturla məhdudlaşdırmaq üçün hər cür səy amerikanizmdə keçərli olan hər şeyə sədaqətsizlikdir. Henri Stil Kommager

O

• Obyektlərin köməyi ilə status qazanmağa çalışmaqdansa (hansı ki, müvəqqəti yüksəliş gətirir), onu təcrübə ilə artırın. Parisə getmək, yeni şkaf almaqdan daha yaxşı seçimdir. Araşdırmalar sübut edir ki, belə seçimlər həyatdan aldığımız məmnuniyyət səviyyəsini daha da qaldırır. Culian Smit
• Odunçuya gücdən əvvəl təcrübə lazımdır. Homer

S

• Səhv etmənin tənqid olunacaq bir tərəfi yoxdur. Səhvlər həyatın bir hissəsidir və inkişaf üçün lazımlıdır. Bu belə söyləməyə bənzəyir, xoşbəxtlik doğru qərarlarla, doğru qərarlar təcrübə ilə və təcrübə səhv qərarla gəlir. Ancaq eyni səhvləri təkrar təkrar hər gün etməyin qəbul edilə bilən bir tərəfi yoxdur. Robin Şarma

Ş

• Şəxsi təcrübə - həyatda ən xeyirli şeydir. Valter Skott

T

• Təcrübə bacarıqlara səbəb ola bilər. Çin atalar sözləri
• Təcrübə başa düşülən qavrayışdır. İmmanuel Kant
• Təcrübə başqa şeylərə baxarkən qazandığınız şeydir. Federiko Fellini
• Təcrübə bilikdən də üstündür. İbn Sina
• Təcrübə biliyin anasıdır. Azərbaycan atalar sözləri/T
• Təcrübə bir eynəkdir, onun sayəsində ikinci dəfə daha yaxşı ggörürük. Henrik İbsen
• Təcrübə, bir insanın başından keçənlər deyil, başından keçənlərin buraxdığı izlərdir. Oldos Haksli
• Təcrübə düşüncənin, düşüncə isə hərəkətlərimizin övladıdır. Ralf Uold Emerson
• Təcrübə elmin anasıdır. Portuqal atalar sözləri
• Təcrübə ən yaxşı müəllimmdir. Tacik atalar sözləri
• Təcrübə ən yaxşı müəllimlərin öyrətdiklərindən də qiymətlidir. Marsel Sesiro
• Təcrübə göstərdi ki həqiqi dost budur: Əsla gücənməz, dostunun düşmənləri onun da düşmənləridir və lazım olduğunda həyatını fəda edər. Teymurləng
• Təcrübə göstərir ki, xalq hökmdarlara nifrət etməyəndə, hökmdarlar da xalqa pislik etmir və xalq belə hökmdarlara münnətdar olur və sevməyə çalışır. İtaət edilən axmaq hökmdar cinayətləri cəzalandıra bilər, amma əsl dövlət xadimi bunların qarşısını necə almağı bilir. O, layiq olduğu hakimiyyəti əməllər üzərində yox, insanların iradəsi üzərində təsdiqləyir. Jan Jak Russo
• Təcrübə göstərir ki, sınaqdan keçirilməmiş, dəlillə müdafiə edilməmiş düşüncə, bütün qəbul etdiyimiz həqiqətlərin əsasını təşkil etsə də, həqiqətin təminatçısı deyil. Bertran Rassel
• Təcrübə həmişə yaxşı nəzəriyyə üzərində qurulmalıdır. Leonardo da Vinçi
• Təcrübə insanın başına gələn şey deyil, o insanın o başına gələnlə nə etdiyidir. Oldos Haksli
• Təcrübə insanın işinə həmişə yaraya bilməz. Çünki heç bir hadisə eyni formada iki dəfə təkrarlanmır. Uinston Çörçill
• Təcrübə insanların öz səhvlərinə verdiyi addır. Oskar Uayld
• Təcrübə işin yarısıdır. Uels atalar sözləri
• Təcrübə, keçəl olduğumuz zaman təbiətin bizə verdiyi bir daraqdır. Çin atalar sözləri
• Təcrübə qocalmaqla deyil, yaşamaqla əldə edilir; və zaman armud yetişdirir, kişiləri yox. Peyami Safa
• Təcrübə məktəbə bənzəyir: bu məktəbdə yetişənlərin qiyməti çox yüksəkdir. Bencamin Franklin
• Təcrübə məktəbində təhsil ödənişi yüksəkdir; amma ağılsızlara bir şeylər öyrədə bilən başqa məktəb də yoxdur Conatan Svift
• Təcrübə, məktəblərin ən inkişaf etmişidir, o məktəbdə axmaqlar belə bir şeylər öyrənər. Bencamin Franklin
• Təcrübə sadəcə bizim öz səhv lərimizə verdiyimiz addır. Oskar Uayld
• Təcrübə tələbkar müəllim kimidir: əvvəlcə imtahana, sınağa çəkir, sonra öyrətməyə başlayır. Uilyam Verner
• Təcrübə yüksəlişin qanadıdır. Cəfər Cabbarlı
• Təcrübədən fərqli olaraq, din sahəsindəki biliklər sınaq anlarında boş bir şey kimi görünür. Mahatma Qandi
• Təcrübədən irəli gəlməyən bilik nəticəsiz və səhvlərlə doludur. Leonardo da Vinçi
• Təcrübələrim mənə göstərdi ki, hüquqa bağlı olmayan bir hökumət uzun müddət ayaqda qala bilməz. Belə hökumətlər çılpaq olub, özünü görən hər kəsə qarşı gözlərini yerə dikən və kimsənin yanında hörmət və etibarı olmayan birinə bənzərlər. Hətta belə bir hökumət, tavanı, qapısı, həyət divarları olmayan və hər önünə gələnin içəriyə girdiyi bir evə də bənzədilə bilər. Teymurləng
• Tibet dilində bir söz var: “Əzablardan güc yığmaq üçün istifadə etmək lazımdır.” Nə çətinlik olursa olsun, təcrübə nə qədər əzablı olursa olsun, ən böyük fəlakət ümidini itiməkdir. Tenzin Gyatso

Y

• Yaxşı qərar təcrübənin nəticəsi, təcrübə isə pis qərarların bəhrəsidir. Uolter Riston
• Yaşanaraq deyil, yaşayaraq təcrübə qazanılır, zaman insanları yox armudları yetişdirir. Peyami Safa
• Yer kürəsinin yaşıllıq və həyatla necə və hansı proseslərlə büründüyünü, buludların, dumanların və yağışların necə əmələ gəldiyini, bu yer kürəsinin bütün dəyişikliklərinə nəyin səbəb olduğunu və hansı ilahi qanunların səbəb olduğunu bilmək, şübhəsiz ki, saf bir zövqdür. Nizam açıq-aşkar qarışıqlıq içərisində qorunur. Fırtınanın və vulkanın səbəbini araşdırmaq və onların əşyaların təsərrüfatda istifadəsinə işarə etmək — buludlardan şimşək çaxıb onu təcrübələrimizə tabe etmək — olduğu kimi istehsal etmək ülvi bir məşğuliyyətdir. İncəsənət laboratoriyasındakı mikrokosmos və hərəkətləri və İlahi Ağılın onlara verdiyi qanunlara uyğun olaraq dəyişən, şeylərin kainatını təşkil edən görünməz atomları ölçmək və çəkmək. Əsl kimya filosofu xarici dünyanın bütün müxtəlif formalarında yaxşılıq görür. O, sonsuz müdrikliyin rəhbər tutduğu sonsuz qüdrətin əməllərini araşdırarkən, bütün alçaq xurafatlar, bütün məntiqli xurafatlar onun zehnindən yox olur. O, insanı kosmosda bir nöqtəyə sabitlənmiş atomlar arasında bir atom görür və bununla belə ətrafdakı qanunları dərk edərək onları dəyişdirmək; zaman keçdikcə bir növ hökmranlıq və maddi məkanda bir imperiya əldə etmək və sonsuz kiçik miqyasda bir növ yaradıcı enerjinin kölgəsi və ya əksi kimi görünən və ona fərqlilik hüququ verən bir güc tətbiq etmək istəyir. Allahın surətində yaradılmış və ilahi ağılın qığılcımı ilə canlandırılmışdır. Kimyəvi axtarışlar idrakı ucaltsa da, təxəyyülü incitmir və həqiqi hissləri zəiflətmir. Onlar zehnə dəqiqlik vərdişləri bəxş etməklə bərabər, onu faktlara diqqət yetirməyə məcbur etməklə yanaşı, onun bənzətmələrini də genişləndirirlər və əşyaların xırda formaları ilə tanış olsalar da, onların son məqsədi təbiətin böyük və möhtəşəm obyektlərinə malikdirlər. Onlar kristalın əmələ gəlməsini, çınqılın quruluşunu, gil və ya torpağın təbiətini nəzərə alırlar və onlar bizim dağ silsilələrimizin müxtəlifliyinin səbəblərinə, küləklərin görünüşünə, ildırım fırtınalarına, meteoritlərə, zəlzələlərə, vulkanlara və şairə və rəssama ən heyrətamiz obrazlar təqdim edən bütün hadisələrə aiddir. Təbiətimizin ən böyük səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri olan biliyə olan o sönməz susuzluğu yaşadırlar — hər bir kəşf faktların tədqiqi üçün yeni sahə açır, nəzəriyyələrimizin qeyri-kamilliyini bizə göstərir. Ədalətli şəkildə deyilir ki, işığın dairəsi nə qədər böyükdürsə, onu əhatə edən qaranlığın sərhəddi də bir o qədər böyük olar. Hemfri Devi