Jan Jak Russo

Jan Jak Russo

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

Jan- Jak Russo (fr. Jean-Jacques Rousseau; (28 İyun 1712 – 2 İyul 1778) –fransız filosofu, yazıçısı, Maarifçilik dövrünün mütəfəkkiri, eyni zamanda musiqişünas, bəstəkar və botanik. Sentimentalizmin ən görkəmli nümayəndəsi, Böyük Fransız inqilabının fəal iştirakçısı...

A

• Adi insan düz danışa bilər, amma o, katolik yepiskopu olan kimi yalan danışmağa məcburdur.
• Axmaqlar utancaq olmur, baxmayaraq ki, utancaqlıq axmaqlığın hər cür növünü qəbul edir.
• Ağıllı adam artıq olduğu yeri bir dəqiqə qabaq tərk edər.
• Ağılın dili ürəkdən keçərsə,eşidiləcəkdir.
• Aludə olduğum bütün həvəslərim artır və ehtirasa çevrilir və artıq mən həyatda başqa heç nə görmürəm.
• Azadlıq, istədiyinizi etmək deyil, istəmədiyinizi etməməkdir.
• Azadlıqdan imtina etmək insani ləyaqətdən imtina etmək deməkdir.

B

• Bədbəxtlik, şübhəsiz çox böyük bir müəllimdir, lakin bu müəllim; dərslərini bahalıya ödətdirər və faydası da puluna dəyməz.
• Bədən kimi ruhun da öz tələbatları var.
• Bəşəriyyət torpağa həyat verən təmiz su kimidir. O, öz parçaları ilə torpağa ziyan vuran, onu kölgəsi ilə örtən yararsız qayaları quru qoyur və özünü müəyyən bir səviyyədə saxlayır.
• Bəzi söhbətlər prinsiplər, bəziləri isə həyatda tətbiq üçündür. Onlar arasındakı ziddiyyət heç kimi hiddətləndirmir və ümumi bir fikrə görə, onlar bir-biri ilə uğunlaşmamalıdır. Hətta yazıçıdan, xüsusi ilə də moralist yazıçıdan kitablarında yazdığı kimi danışmağı, danışdığı kimi isə hərəkət etməyi tələb etmirlər.
• Bilməməzlik heç vaxt pislik törədə bilməz. Yalnız yanılma, səhv etmə öldürücüdür. İnsanlar bilmədiklərinə görə yox, özlərini bilikli göstərdiklərinə görə yanılırlar.
• Bir işlə məşğul olanda, deməyə bir şey olanda danışırlar. Avaralıqda isə fasiləsiz danışmaq tələbatı yaranır.
• Bir qarış torpağı hasarlayıb “bu torpaq mənə məxsusdur” deyən və sadəlövh insanları tapıb buna inandıran adam vətəndaş cəmiyyətinin əsl qurucusudur. Dirəkləri aşıran, sərhəd kimi xidmət edən xəndəkləri dolduraraq “bu yalançıya qulaq asmaqdan ehtiyatlanın!, hər şeyin sizə, torpağın isə heç kimə mənsub olmadığını unutsanız, məhv olacaqsınız!” deyərək insanlara müraciət edən adam nə qədər cinayətlərin, müharibələrin, fəlakətlərin, dəhşətlərin qarşısını almış olur.
• Bir saatlıq iş bir günlük izahdan daha çox öyrədir.
• Bir-birinizi sevib fərqlənməyinizdən, ümumi bir şeyə sahib olub bir-birinizi başa düşməyiniz yaxşıdır.
• Biri yüz il yaşayıb ölür, halbuki anadan elə ölü doğulub.
• Biz ətrafımızda demək olar ki, yalnız həyatlarından şikayət edən və canlarına qıyan çoxlu insan görürük. İlahi və insan qanunları birlikdə bu prosesi dayandırmaqda çətinlik çəkir. Siz heç azadlıqda olub vəhşi kimi həyat tərzi sürən insanın həyatdan şikayət edib intihar etməyi düşünməsini eşitmisinizmi? Həqiqi insan bədbəxtliyinə hansı tərəfdən yanaşmagımızı düşünün və mühakimə edin.
• Biz xəstəlikdən müalicə olunarkən xəstəliyi daşıdığımız vaxtdan daha çox əzab çəkmiş oluruq.
• Bizə məlum olan biliklərdən bəzisi yalan, digərləri səmərəsizdir, üçüncülər isə qüruru olanlar üçün qürur qidası kimi xidmət edir.
• Bizi qadınlara cəlb edən əxlaqsızlıq yox, onlarla yanaşı yaşamaqdan həzz almaqdır.
• Bizim əsl müəllimlərimiz təcrübə və hisslərdir.
• Bütün peşələrdə yararsız olmaq mənim taleyim idi.

C

• Cəmiyyətdə ən birinci qanun qanuna hörmət qanunu olmalıdır.
• Ciddi mənada desək, əsl demokratiya mövcud deyil və heç vaxt da olmayacaqdır. Çünki, çoxluğun azlığı idarə etməsi kimi bir şey ola bilməz.

D

• Daha sonra çox iş görmək üçün gücünüzdən ehtiyatla istifadə edin, amma nə vaxtsa az iş görməkdən də çəkinin.
• Darıxdırıcı dərslər yalnız onu öyrədənlərə və öyrədilən hər şeyə nifrət təlqin etmək üçün yararlıdır.
• Demək olar ki, bütün hallarda ən çətin şey başlanğıcdır.
• Demək olar ki, bütün işlərin ən çətini - onu başlamaqdır.
• Dərindən sevmək özünü unutmaq deməkdir.
• Digərlərinin sevgisini qazanmağın ən düzgün vasitəsi onlara öz sevgini hədiyyə etməkdir.
• Dodaqlarınızda həmişə gülüş, ruhumuzda bir sakitlik olduğu yaş barədə peşmançılıq çəkməyən varmı?
• Döyüşdə silah lazım olduğu kimi, həyatda da elm lazımdır.
• Dövlət böyüdükcə, azadlıq da o nisbətdə kiçilər.
• Dünyada bu qədər pislik haradandır? Axı, biz uşqalıqda möcüzəyə inanırdıq.
• Düşməndən sülhü satın almaq, onu yeni müharibə üçün vasitələrlə təmin etmək deməkdir.
• Düşüncə vəziyyəti, demək olar ki, qeyri-təbii bir haldır və düşünən insan şikəst edilmiş bir heyvandır.
• Dürüst insanın davranışı həmişə fırıldaqçıları narahat edir.
• Düzgün ürək - həqiqətin əsas silahıdır.

E

• Elm və incəsənət öz mənşələrinə görə bizim qüsurlarımıza borcludurlar. Əgər onlar öz mənşələri ilə bizim fəzilətlərə borclu olsaydılar, onların üstünlüklərinə az şübhə edərdik... Əgər insan ədalətsizliyi olmasaydı, hüquq bizə nə üçün lazım olardı?
• Ey uca könüllü yalan! Gerçək heç sənə seçim edilə biləcək qədər gözəl olmuşdurmu?

Ə

• Ədalətin ilk mükafatı, ədalətli hərəkət etməyinizi düşünməkdir.
• Əgər ər-arvad uzun illər bir-birini sevirlərsə, o zaman bu sevgi şirin bir vərdişə çevrilir və qızğın ehtiras zərif bir dostluqla əvəz olunur.
• Əgər xalqı zəhmətkeş və yaradıcı etmək istəyirsinizsə, ona bayram etmək imkanı verin.
• Əgər hamının mənafeyinin kəsişdiyi nöqtə olmasaydı, cəmiyyət haqqında danışmağa lüzum olmazdı.
• Əgər insanlar Tanrı olsaydı, özlərini demokratik olaraq idarə edə bilərdilər. İnsanlar Tanrı olmadıqlarına görə, mükəmməl bir dövlət insanlara görə deyil.
• Əgər diqqətlə yanaşsaq, görərik ki, insanları hərəkət etməyə məcbur edən əsas hərəkətverici qüvvə şəhvətpərəstlik və şöhrətpərəstlikdir. İkinciyə məxsus olanı birincidən alsanız, sonda hər şeyin şöhrətpərəstliyə gətirib çıxaracağını görəcəksiniz.
• Əgər mən emalatxanada uşağı işlədirəmsə, onun əlləri onun ağılının xeyrinə işləyir: o, özünü sənətkar hesab edərək filosof olur.
• Əgər siz uşaqlarda dəcəllik hissini öldürsəniz, heç vaxt müdrik insan yetişdirə bilməyəcəksiniz.
• Əgər şöhrətpərəstlik kimisə xoşbəxt etdisə, yəqin ki, bu kimsə axmaq olub.
• Əgər uşaqların dəcəlliyini öldürsəniz, onlardan müdrik insanlar yetişdirə bilməzsiniz.
• Əri üzərində hökmranlığı ələ almaq istəyən qadın bir zalıma, qul olan ağa isə gülünc və miskin bir varlığa çevrilir.
• Əsl nəzakət insanlara xoş münasibətdən irəli gəlir.
• Əsl tərbiyə qaydalardan çox çalışmalardan ibarətdir.
• Ət yeməyinin insanlar üçün xarakterik olmadığına bir çox sübutlar var. Bu sübutlardan ən dəqiqini uşaqların ət yeməklərinə biganə olması, meyvə- tərəvəzlərə, südlü yeməklərə, peçeniyə və s. bu kimi ərzaqlara üstünlük verməsi ilə izah etmək olar.
• Əzab-əziyyətə qatlaşa bilməyən daha çox əzablara məruz qalır.

F

• Fərdi eşqim üçün dünyanı verərəm, azadlığım üçün eşqimi də verərəm.

H

• Hakimiyyətdə hakimiyyəti sevməyən insanların olma ehtimalı, ürəyi yumşaq bir insanı plantasiyada qullar üzərində nəzarətçi qoymaqla eynidir.
• Haqsızlığı görüb susmağınız, bu haqsızlıqda iştirak etməyiniz deməkdir.
• Heç vaxt uşaqlarla yüksək məsələlər barədə danışmamalı, çürükçülük etməməli. Çürükçülük etdiyiniz məqamdan daha vulqar bir şey yoxdur. Ağıl bütün digər qabiliyyətlərdən sonra inkişaf edir və ondan başlamaq sondan başlamaq deməkdir. Əgər bir çox səbəblər uşaqlar üçün başa düşülən olsaydı, o zaman tərbiyəyə də ehtiyac olmazdı.
• Heyvanlar təbii qanunun bir hissəsidir və onların öz hüquqları vardır, çünki onlar ağıllıdırlar.
• Həddindən artıq sevinc gülüşdən çox göz yaşları törədir.
• Hər bir avara vətəndaş oğrudur.
• Hər cür qəzəb zəiflikdən irəli gəlir.
• Hər hansı bağlılığa tamamilə qadir ola bilməyəcək qədər alçaq ruh, vəhşi ürək yoxdur.
• Hərəkətsiz həyat yalnız letargiya yuxusudur.
• Həssas ürəklərin coşğunluğunu öz üzərində hiss etməyən hər kəs üçün bu coşqunluq bir fantaziya kimi görünür. Sevgiliyə olan sevgidən yüz dəfə qızğın, şirin olan vətən sevgisini də öz üzərinizdə hiss etməsiniz, onu dərk edə bilməzsiniz.
• Həyatın ilk anından ləyaqətlə yaşamağı öyrənmək lazımdır.
• Həzzi gücləndirmək məharəti ona qarşı xəsis olmaq bacarığından irəli gəıir.
• Hürriyyətdən əl çəkən insan insanlıq həsrətindən, bəşəri haqq və vəzifələrdən imtina etmiş sayılır.

G

• Gerçək demokratiya heç bir zaman var olmamışdır və olmayacaq da.
• Gənclik, müdrikliyə yiyələnmə vaxtıdır.
• Gənclikdə edilən alçaqlıq yetkinlik yaşındakı alçaqlıqdan daha çox cinayətdir. Zəiflik isə əksinə, daha çox bağışlanılandır.
• Gəzinti düşüncələrimi canlandırır və ruhlandırır. Sakit halda demək olar ki, düşünə bilmirəm.Bədənim hərəkət etdikcə, ağlım da hərəkət etməyə başlayır.
• Gizli xəyanət nəinki kimisə təhqir edə biləcəyinə görə yox, eyni zamanda öz vicdanınız üçün də mövcud deyil.
• Gözəl bir sevgi məktubu yazmaq üçün nə demək istədiyini bilmədən yazmağa başlamalı və nə yazdığını bilmədən başa çatdırmalısan.
• Gözəl olan, olmayan şeydir.
• Günahsızlıq və sirr heç vaxt uzun müddət birlikdə yaşamır.

X

• Xalqın özünün bilavasitə təsdiq etmədiyi hər cür qanun etibarsızdır.
• Xeyirxahlıqdan başqa hər şeyə qarşı durmaq olar.
• Xoşbəxtlik, yaxşı bir bank hesabı, yaxşı aşpaz və yaxşı həzmdir.

İ

• İlkin tərbiyə hər şeydən vacibdir və bu ilkin tərbiyə, şübhəsiz ki, qadınlara məxsusdur.
• İmkan verin ki, uşaqlıq elə uşaqlıqda da yetkinləşsin.
• İngilis xalqı çox səhv düşünərək özünü azad bir xalq hesab edir. O yalnız Parlament üzvlərinə seçkilər zamanı azaddır. Üzvlər seçildikdən sonra xalq kölə, heç nədir.
• İnsan ağlı ehtiraslara çox borcludur. Etiraf edək ki, biz də bir çox şeylərə görə ona borcluyuq.
• İnsan azad doğulur, amma hər yerdə buxovdadır.
• İnsan hürr olaraq doğulmuşdur, ancaq hər yerdə zəncirlənmişdir.
• İnsan 2 ilə danışmağı, bütün həyatı boyu isə susmağı öyrənir.
• İnsan nə qədər az bilərsə, o qədər çox bildiyini sanar.
• İnsanı insan etməzdən əvvəl filosof etmək heç də lazım deyil.
• İnsanın azadlığı onun istədiyi hər şeyi edə bilməsində deyil, istəmədiyi heç bir şeyi etmək məcburiyyətində olmamasındadır.
• İnsanın bütün qabiliyyətlərini özündə birləşdirən ağıl, ən çətin və daha sonra inkişaf edir.
• İnsanın tərbiyəsi onun doğuluşundan başlanır. O hələ danışmır, qulaq asmır, amma öyrənir. Təcrübə öyrənmədən əvvəl gəlir.
• İnsanın varlığını təmin edə biləcək bütün çalışmaların ən təbiisi insanın öz əməyidir. Taledən və insanlardan asılı olmayan ən yaxşı sosial vəziyyət isə sənətkarın vəziyyətidir.
• İnsanlar həmişə onları qadın onları etdiyi kimi olacaqlar; odur ki, əgər böyük və xeyirxah insan olmaq istəyirsinizsə, qadınlara inandırın ki, böyüklük və xeyirxahlıq nədir.
• İnsanlar, insan olun! Bu, sizin birinci borcunuzdur. Bütün vəziyyətlərdə, bütün yaşlarda, insana yad olmayan hər şeydə insan olun.
• İnsanlar korlanıb.Amma bədbəxtçilikdən, onlar alim kimi doğulmayıblar: bu daha pis olardı.
• İnsanlar qəzəbli, insan isə xeyirxahdır.
• İnsanlar nə qədər az bilsələr, onların bilikləri onlara daha geniş görünür.
• İnsanlar təbiətcə tənbəldirlər. Ancaq işləməyə can atmaq, gözəl bir cəmiyyətin ilk bəhrəsidir. Əgər xalq yenidən tənbəllik və laqeydlik vəziyyətinə düşsələr, bu, əməyə layiq olduğu qiyməti verməyən cəmiyyətin haqsızlığı ilə əlaqədardır.
• İnsanlar ömür qısadır deyərlər amma, yenə də onu qısaltmaq üçün əllərindən gələni edərlər.
• İstedad yüksəlmək üçündür, alçalmaq üçün deyil.

K

• Kədər, həsrət, peşmanlıq, ümidsizlik - bunlar keçib gedən, ruhda köklənməyən çətinliklərdir; və təcrübə bizi öyrədir ki, bu nə qədər aldadıcı bir acı hissdir və bu aldadıcı hissin təsiri altında bədbəxtliklərimizin əbədi olduğunu düşünürük.
• Kədər, həsrət, peşmanlıq, ümidsizlik - bunlar nəfsə köklənməyən keçici bəlalardır; və təcrübə bizə təsiri altında dərdlərimizin əbədi olduğunu düşündüyümüz acı hissin necə aldadıcı olduğunu öyrədir.
• Kədərlər tənhalıqda daha da böyüyür: bir milçək sanki bir canavar olur.
• Kiməsə bağlanma hissi qarşılıqlı olmaya bilər, amma dostluqda - əsla.
• Kişi bildiklərini, qadın xoşuna gələni deyir; birinci, danışmaq üçün biliklərə ehtiyac hiss edir, ikinci – zövqə; birinci, faydalı şeyləri nəzərdə tutmalı, ikinci xoş olanları.
• Kişi dərəcəyə görə özündən aşağı qadın ilə evləndikdə özünü alçaltmır, amma, öz xanımını yüksəldir; əksinə, daha böyük dərəcəli xanım ilə evləndikdə o, alçaldır və özü də yüksəlmir.
• Kitablar insanları yalnız başa düşmədikləri şeylərdən danışmağı öyrədir.
• Köləlikdə doğulmuş hər kəs köləlik üçün doğulur; bundan daha doğru bir şey ola bilməz. Qolları qandallı qul hər şeyi, hətta azad olmaq istəyini belə itirir.
• Kömürçünün arvadı hökmdarın məşuqəsindən daha hörmətlidir.

Q

• Qadın səltənəti həssaslıq, incəlik və dözümlülük səltənətidir…
• Qadının hökmranlığı incəliyin, zərifliyin və səbrliliyin hökmranlığıdır.
• Qanunvericilik hakimiyyəti-ürək, icra hakimiyyəti onun beynidir.
• Qəlbinizdəki yaxşılığa olan sevgini silib atsanız, həyatın bütün gözəlliyini silib atmış olacaqsınız.
• Qənaət etmək işləmək qədər əhəmiyyətlidir.

M

• Malik olduğun pullar azadlıq, təqib etdiyin pullar isə köləlik alətidir.
• Maraqların üst-üstə düşmədiyi yerdə heç bir cəmiyyətdən söhbət gedə bilməz.
• Mən dəyişkən və fövqəladə fəsadlarla dolu, çox vaxt sığınacaqsız və bir parça çörəksiz həyatımda həmişə zənginliyə də, yoxsulluğa da eyni gözlə baxmışam.
• Mən “Xristian Respublikası” ifadəsini işlətməklə səhv etmişəm. Bu iki söz bir-birinə ziddir. Xristianlıq yalnız köləlik və asılılığı təbliğ edir. Onun ruhu zülmü üstün tutur və həmişə də bundan faydalanır. Həqiqi məsihçilər kölə olmaq üçün yaradılıblar və onlar bunu bilir, amma buna qarşı etiraz etmirlər; bu qısa həyat onların gözündə heç bir şey demək deyil.
• Mən təbii düşüncəmə uyğun olaraq həqiqətin tərəfini qəbul etdim və nəyə nail olsam da, bir mükafat məndən uzaqlaşmayacaq — mən onu ürəyimin dərinliklərində tapacağam.
• Mən təkəm. Öz ürəyimə və insanlara bələdəm. Mən gördüklərimdən fərqli şəkildə yaradıldım; cəsarətlə deyə bilərəm ki, mən dünyada heç kimə bənzəmirəm. Əgər mən başqalarından yaxşı olmasam da, heç olmasa onlar kimi deyiləm.
• ... Mən yer üzündə gəzirəm və ah-zar edirəm: mən niyə insanam?
• Məncə, insanlar arasında avaralıqdan irəli gələn pis şeylər yalqızlıqdan gələn pisliklərdən heç də az deyil. Onun qədər ağıla əzab verən, xırdaçılığa, dedi-qoduya, narahatçılığa, dörd divar arasında üz-üzə gəldiyiniz dostunuzla boş-boş söhbətlər etməyə səbəb ola biləcək başqa heç nə ola bilməz.
• Mənə qohum varlıqlara zərər verməməyi özümə borc bilirəm. Bu, onların ağılsız olmaları ilə yox, hiss edən varlıqlar olması ilə əlaqədardır.
• Mənim üstünlük təşkil edən meyllərimdən heç biri satılmır.Mənim yalnız təmiz zövqlərə ehtiyacım var, pul isə hər şeyi zəhərləyir.
• Minlərlə yol səhvə, bir yol isə həqiqətə aparır.
• Minnətdarlıq - verilməli borcdur, lakin onu heç kimi digərindən gözləməməlidir.
• Minnətdarlıq, heç kimin gözləmək hüququ olmayan və ödənilməli olan borcdur.
• Müdrik insan var-dövlət dalınca qaçmır, amma şöhrətə də biganə deyil. Onun nə qədər pis paylandığını görəndə, onun rəqabət ruhunun canlandıracağı və cəmiyyət üçün faydalı olacağı fəziləti əzab çəkməyə başlayır və tədricən yoxsulluq və naməlumluq içində yox olur.
• Müdrik qanunverici qanunların təsisindən yox, bu qanunların cəmiyyət üçün yararlı olduğunu öyrənməkdən başlamalıdır.
• Mülkiyyət, yarandığı ilk gündən təsiri altında olanlar üçün istismar aləti və vasitəsi olmuşdur.

N

• Nə qədər yaşadığınızı yox, niyə yaşadığınızı söyləyin.

O

• O yeri necə xatırlamaya bilərəm! O vaxtdan bəri mən o yer üçün göz yaşları axıtmış, onu öpüşlərə qərq etmişəm! O xoşbəxt yeri qızıl sürahı ilə niyə də bəzəyə, bütün dünyanı ona itaət etməyə cəzb edə bilmirəm. İnsan xilasının abidələrini yad etməyə adət etmiş hər kəs ona başqa cür yox, məhz dizi üstə yaxınlaşmalı idi.

Ö

• Öhdəliklərimizi maraqlarımızla toqquşduran, xoşbəxtliyimizi başqasının bədbəxtliyində görməyə məcbur edən vəziyyətlərdən uzaq olmaq üçün tətbiq edə biləcəyim yeganə vasitə böyük mənəvi qayda ola bilər.
• Öz əsrinin, ölkəsinin və cəmiyyətinin baxışlarına tabe olmağa can atan insanlar hər zaman olacaq. Bu gün biri özünü azad düşüncəli və filosof hesab edir. Məhz bu səbəbdən o, mütləq Liqa dövründə fanatik ola bilərdi.
• Öz hörmətindən istifadə etməyən adam xoşbəxt ola bilməz.
• Öz xeyriniz üçün özünüzü aldatmaq, başqasının xeyrinə yalan danışmaq saxtakarlıq, zərər vermək üçün yalan danışmaq böhtandır və bu, yalanın ən pis zərəridir.
• Öz-özünə hörmət etməyən adam heç vaxt xoşbəxt ola bilməz.
• Özü-özlüyündə həyat bir şey deyil. Onun qiyməti ondan necə istifadə etməkdən asılıdır.

P

• Pəhriz və əmək insanın iki həqiqi həkimidir. Əmək onun iştahını artırır, pəhriz isə ondan sui-istifadə hallarının qarşısını alır.
• Pisliyin səbəbini axtarırsan. O ancaq sənin özündədir.

S

• Saxta insanların dost olması düşmən olmalarından daha təhlükəlidir.
• Sevgim üçün dünyaları verərəm, azadlığım üçünsə sevgimi.
• Sevginin verdiyi xoşbəxtliyi evlilikdən sonrada yaşaya bilsəydik o zaman dünya cənnət olardı.
• Səbr etmək acı, meyvəsi isə şirindir.
• Siyasi orqanizm insan orqanizmi kimi dağılmağa elə qurulduğu vaxtdan başlayır və mövcudluğu dövründə özünün ölüm səbəbini özündə daşıyır.
• Siyasət və əxlaqı fərqli ələ alanlar, hər ikisini də əsla anlaya bilməzlər.
• Sizi udana mane ola bilmirsinizsə, heç olmasa, çalışın sizi həzm edə bilməsin.
• Sırtıqlıq və kobudluğu cəsarətlə qarışdırmaq lazım deyil: nə mənbəyinə, nə də nəticəsinə görə bu qədər bir-birinə bənzəyən heç nə yoxdur.
• Sosial vəziyyəti aşağı olan qadınla evlənən kişi özünü alçaltmır, əksinə, həyat yoldaşını ucaldır. Bunun əksi baş verərsə, yəni kişi özündən yüksək səviyyədə olan qadınla nigaha girirsə, o, qadını alçaldır, özünü isə ucaltmır.
• Söyüş çox rahat bir şeydir: bir sözlə hücum edirlər, müdafiə olunmaq üçün isə bütöv səhifələr lazımdır.
• Söyüş - haqsızların əlamətidir.

Ş

• Şagirdinizin zehnini tərbiyə etmək istəyirsinizsə, onun idarə etməsi lazım olan gücü tərbiyə edin. Bədənini daima çalışdırın, onu sağlam və güclü edin. Qoy o işləsin, hərəkət etsin, qaçsın,qışqırsın, daima hərəkətdə olsun, güclü insan olsun ki, ağlı başına gəlsin. Əgər biz bu qaydanı təhrif etsək, tələsik qərar vermiş olarıq. O zaman onun korlanmasına mane ola bilməyən nə yetkinliyi, nə zövqü olacaq, əvəzində gənc alimlər və qocalmış uşaqlar olacaq.
• Şairin nəzərində qızıl və gümüş, filosofun nəzərində isə dəmir və çörək sisvilizasiyaya gətirən, eyni zamanda bəşər övladını məhv edən səbəblərdir.
• Şərəfini itirdikdən sonra yaşamaqdan daha faciəli ölüm ola bilərmi?

T

• Tarix-oxuyana öz gözünün görmə dərəcəsinə görə yol göstərən bir rəhbərdir.
• Təbiət istəyir ki, uşaqlar böyük olmazdan qabaq elə uşaq olsunlar. Əgər biz qaydanı pozmaq istəsək, yetişməmiş, dadı olmayan və tez xarab olan meyvələr əldə etmiş olacağıq. Uşağın xüsusi görmə, fikirləşmə və hiss etmə bacarığı vardır. Onun bu bacarığını dəyişməyə cəhd etməkdən axmaq şey ola bilməz. Uşaqlığın uşaqlarla yetişməsinə imkan verin.
• Təhqirlər haqsız olanların adi dəlilləridir.
• Təklik, insanlara sevgi, maraq oyadır.
• Tərbiyədə ən böyük səhv həddindən artıq tələskənlikdir.
• Tərbiyənin böyük sirri- cismani və zehni çalışmlalrın həmişə başqaları üçün bir istirahət olduğunu təmin etmək qabiliyyətidir.
• Tərbiyənin nəticəsi doqmatik inamdır.
• Təriflər yalnız onları bəyənən insanları korlayır.
• Torpaq sahəsini çəpərləmiş ilk şəxs "bu mənimdir" deyə qışqırıb ona inanan sadəlövh adamları cəmləyə bilmişsə, vətəndaş cəmiyyətinin əsl banisi də odur.

U

• Uşağın tərbiyəsinə onu tanımaqla başlamalıyıq.
• Uşaqların sağlamlığına görə olmasa da, heç olmasa xarakterlərinə görə təbii daddan mərhum etmək və ət yeyən yırtıcılar kimi yetişdirmək lazım deyil. Çünki bunun nə ilə izah olunmasından asılı olmayaraq, dəqiq məlumdur ki, böyük ovçular ətə qədər ümumiyyətlə, qəddar olurlar.

Ü

• Ümumiyyətlə, az bilən insanlar çox bilənlərdən daha çox danışırlar.

V

• Vaxtdan səmərəli istifadə etmək onu daha da qiymətli edir.
• Varlanmanın bütün üsullarından azadlığa ən uyğunu ticarətdir.
• Vədlərində ehtiyatlı olan adam onları daha dəqiq yerinə yetirir.
• Vətən azadlıq olmadan, azadlıq fəzilətsiz, fəzilət isə vətəndaşsız mövcud ola bilməz. Əgər siz vətəndaş yetişdirsəniz, tərbiyə etsəniz, o zaman sizin hər şeyiniz olacaq, əks təqdirdə hamı, hətta dövlət başçısı belə miskin bir kölə olacaq.
• Vətəndaş o qədər varlı olmamalıdır ki, kimisə satın alsın, yaxud o qədər kasıb olmamalıdır ki, özünü satmağa məcbur olsun.
• Vətəndaşlara “xeyirxah olun!” demək kifayət deyil, onlara belə olmağı öyrətmək lazımdır və bu əsasda ilk dərs kimi hesab olunan nümunə belə zəruri olan yeganə vasitə deyil. Vətənə sevgi həmişə təsirli olur. Çünki, hər bir insanın şəxsi iradəsi ümumi iradəyə uyğun gələndə, o fəzilətli bir insan olur və o, sevdiyi nsanların arzuladıqlarını arzulayır.

Y

• Yaxşı şey bilmək, çox şey bilməkdən daha əhəmiyyətlidir.
• Yaxşı tərbiyənin keyfiyyətləri haqqında çox danışırlar. Mənim isə yeganə tələb edəcəyim şey bir çox başqa şeylərə də səbəb olan satqın adam olmamaq tələbidir.
• Yalanın min, həqiqətin isə bir sifəti vardır.
• Yalnız böyük hadisələr dahi insanları yaradır.
• Yalnız güclü dövlət öz vətəndaşlarının azadlığını təmin edə bilər.
• Yalnız o şeydən həqiqi həzz ala bilərsən ki, onu itirməkdən qorxmayasan.
• Yanılmaya min yol aparır, həqiqətin yolu isə birdir.
• Yaşamaq təkcə nəfəs almaqdan ibarət deyil. Yaşamaq, hərəkət etmək deməkdir. İnsanın uzunömürlülüyü yaşadığı illərin sayına görə yox, həyatı ən çox hiss etdiyi illərə görə ölçülür.

Z

• Zaman-hərəkətsiz əbədiyyətin hərəkətverici obrazıdır.
• Zəif bədəndə ağıl da düşgünləşir.
• Zövq almaq istəyirsənsə,çalış.
• Zülmkarlar, müharibələr, sui-qəsdçilər olmasaydı, tarixlə nə baş verərdi? .. Doğrudanmı biz həqiqətin gizləndiyi quyunun kənarında zəncirlənərək ölmək üçün yaradılmışıq? Təkcə bu düşüncə, fəlsəfəni öyrənərək maariflənməyə ciddi şəkildə can atan hər kəsi elə ilk andan qorxutmalı idi.

Mənbə

• Aforizmlər və hikmətli sözlər. Bakı, 2005.