Almaniya ilə Rusiya arasında müharibə böyük axmaqlıqdır. Məhz buna görə, o, mütləq baş verəcək. Otto fon Bismark
Aramızdakı müharibə necə izah olunsun? Onun ürəyi Fələstindi, mənsə oraya yerləşməyə çalışan qərbli. Camal Sürəya
Avropalılar arasında hər hansı bir müharibə vətəndaş müharibəsidir. Viktor Hüqo
Azadlıq ali dəyərdir; o olmadan şəxsiyyət mümkün deyildir. Həyat və bilik bu gün o qədər mürəkkəbdir ki, biz öz yolumuzu yalnız azad diskussiya vasitəsilə seçə, səhvlər və xurafatlar içərisindən keçərək həqiqət perspektivinə nail ola bilərik. Qoy insanlar, hətta müəllimlər belə fərqli rəy söyləsinlər və müzakirələr aparsınlar; belə müxtəlif fikirlər inamın nisbi olduğunu üzə çıxaracaq, belə halda silaha əl atmaq o qədər də vacib olmayacaqdır; nifrət və müharibə kənardan güclə boynuna qoyulan ideyalardan və doqmatik inamdan irəli gəlir. Təfəkkür və nitq azadlığı "müasir" ruhun nadanlığını və xurafatını yuyub təmizləyəcəkdir. Biz düşündüyümüz qədər təhsilli deyilik; biz ümumi təhsilin böyük eksperimentinin başlanğıcındayıq və onun elə bir vaxtı olmayıb ki, bizim təfəkkür üslubumuza və ictimai həyatımıza təsir göstərə bilsin. Biz müəyyən təchizat yaradırıq, amma bu metodlarda və texniki qaydalarda çox primitivik; biz təhsil haqqında belə düşünürük ki, bu, müəyyən biliklərin ötürülməsidir, əslində isə o, zəkanın elmi vərdişlərinin inkişafı olmalıdır. Nadan insanın fərqli əlaməti ondadır ki, onun fikirləri tələsikdir və şərtsizdir. Bertran Rassel
Azadlıq uğrunda hər cür müharibə müqəddəsdir, işğalçılıq isə lənətə layiqdir. Jan Batist Anri Lakorder
Başqaları üzərində güc siyasidir və başqaları üzərində güc sahibi olmaqla maraqlanan insanlar, dərin bir dəyərsizlik kompleksi olan insanlardır. Özlərini davamlı olaraq başqaları ilə müqayisə edir və özlərini dəyərsiz hiss edirlər. Dünyaya və özlərinə bunun belə olmadığını, üstün varlıqlar olduqlarını sübut etmək istəyirlər. Bütün siyasətçilər, dəyərsizlik kompleksindən əziyyət çəkirlər. Bütün siyasətçilərin psixoloji müalicə almaqları gərəkdir. Bunlar xəstə insanlardır və bu xəstə insanların əlindən bütün dünya çox böyük iztirab içindədir. Üç min ildə beş min müharibə! Oşo
Belə fikir var ki, xristian dininə bağlı olmasaq, hamımız üçün pis olar. Mənə elə gəlir ki, buna sadiq qalan insanlar çox pis insanlar olublar. Siz bu maraqlı həqiqəti görürsünüz ki, hər hansı bir dövrdə din nə qədər güclü və doqmatik inanc nə qədər dərin olsa, qəddarlıq da bir o qədər çox olmuş, vəziyyət də bir o qədər pis olmuşdur. İnsanlar həqiqətən xristian dininə bütün tamlığı ilə inandıqları zaman, bütün işgəncələri ilə birlikdə inkvizisiya var idi; cadugər kimi yandırılan milyonlarla bədbəxt qadın var idi; din adı altında hər cür insana qarşı hər cür qəddarlıq edilirdi. Siz dünyaya nəzər saldıqda görürsünüz ki, insani hisslərdə hər bir irəliləyiş, cinayət qanununda hər bir təkmilləşmə, müharibənin azaldılması istiqamətində atılan hər addım, rəngli irqlərə qarşı daha yaxşı rəftar istiqamətində atılan hər addım və ya köləliyin yumşaldılması, dünyada mövcud olan mənəvi tərəqqi, dünyanın mütəşəkkil kilsələri tərəfindən davamlı olaraq qarşı çıxdı. Mən tamamilə qəsdən deyirəm ki, öz kilsələrində təşkil olunmuş xristian dini dünyada mənəvi tərəqqinin əsas düşməni olub və indi də belədir. Bir fakt götür. Bu, xoşagəlməz fakt deyil, lakin kilsələr insanı xoşagəlməz faktları qeyd etməyə məcbur edir. Fərz edək ki, bu gün yaşadığımız dünyada təcrübəsiz bir qız sifilisli kişi ilə evlidir; bu halda Katolik Kilsəsi deyir: “Bu, ayrılmaz bir müqəddəslikdir. Bekarlığa dözməli və ya birlikdə qalmalısınız. Birlikdə qalsanız, sifilitik uşaqların doğulmasının qarşısını almaq üçün kontraseptivlərdən istifadə etməməlisiniz." Bu yalnız bir nümunədir. Hazırda kilsənin əxlaq adlandırmaq üçün seçdiyi şeydə israrla hər cür insanlara layiq olmayan və lazımsız əzablar verməsinin bir çox yolu var. Bildiyimiz kimi, o, böyük ölçüdə dünyada əzab-əziyyəti azaldan bütün istiqamətlərdə hələ də irəliləyiş və təkmilləşmənin əleyhdarıdır, çünki o, əxlaq kimi müəyyən dar davranış qaydalarını qeyd etməyi seçmişdir. insan xoşbəxtliyi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur; və siz deyəndə ki, bu və ya digər şeylər etmək lazımdır, çünki bu, insan xoşbəxtliyinə səbəb olacaq, bunun heç bir əlaqəsi olmadığını düşünürlər. “İnsan xoşbəxtliyinin əxlaqla nə əlaqəsi var? Əxlaqın məqsədi insanları xoşbəxt etmək deyil". Bertran Rassel
Bir qarış torpağı hasarlayıb “bu torpaq mənə məxsusdur” deyən və sadəlövh insanları tapıb buna inandıran adam vətəndaş cəmiyyətinin əsl qurucusudur. Dirəkləri aşıran, sərhəd kimi xidmət edən xəndəkləri dolduraraq “bu yalançıya qulaq asmaqdan ehtiyatlanın!, hər şeyin sizə, torpağın isə heç kimə mənsub olmadığını unutsanız, məhv olacaqsınız!” deyərək insanlara müraciət edən adam nə qədər cinayətlərin, müharibələrin, fəlakətlərin, dəhşətlərin qarşısını almış olur. Jan Jak Russo
Biz asudə vaxta malik olmaq üçün asudə vaxtdan məhrum oluruq, sülh içində yaşamaq üçün isə müharibə edirik. Aristotel
Böyük gücə sahib suveren dövlətlər olduğu müddətcə müharibə qaçınılmazdır. Albert Eynşteyn
Çinin uzun sürən müharibəsi Çin xalqından böyük fədakarlıqlar tələb etdi və tələb edəcək, lakin eyni zamanda bu müharibə onları sakitləşdirdi. O, Çin xalqını son yüz ildəki bütün böyük mübarizələrindən daha böyük dərəcədə oyatdı və birləşdirdi. Çin xalqı təkcə nəhəng milli düşmənlə deyil, həm də əslində düşmənə kömək edən güclü daxili mürtəce qüvvələrlə qarşılaşır; bu şəklin bir tərəfidir. Lakin digər tərəfi odur ki, Çin xalqı nəinki əvvəlkindən daha çox siyasi şüurludur, həm də güclü Azad edilmiş ərazilər və gündən-günə böyüyən ümummilli demokratik hərəkat qurdu. Bunlar əlverişli daxili şərait yaradır. Əgər Çin xalqındakı məğlubiyyətlər və uğursuzluqlar nin son yüz ildəki mübarizələri müəyyən zəruri beynəlxalq və daxili şəraitin olmaması ilə bağlı idisə, bu gün vəziyyət başqadır - bütün lazımi şərait mövcuddur. Məğlubiyyətdən qaçmaq və qələbə qazanmaq üçün hər cür imkan var. Əgər biz bütün xalqı qətiyyətli mübarizədə birləşdirə bilsək, ona lazımi rəhbərlik verə bilsək, qalib gələcəyik. Mao Tszedun
Çox müharibə var ki, faydası sülhdən daha çoxdur. Əli
Dənizçinin cəsarəti fırtınada, əsgərin cəsarəti müharibədə, xalqın cəsarəti isə ağır sınaq günlərində bəlli olur. Tomas Vilson
Dinc həyat sürən qadın ömrü boyu müharibə görməmiş ölkə kimidir. Corc Eliot
Döyüş bir parad kimi görünən bir hücum deyil, çırpınan plakatlarla döyüş deyil, qəzəbləndikləri və qışqırdıqları bir əl-əl döyüşü deyil; Müharibə dəhşətli dərəcədə fövqəladə bir yorğunluq, bel, dərin su və kir, bit və iyrənc bir şeydir. Bunlar cəsədlərin və cəsədlərin parçalanmış, qarışıq üzləri üzərində üzən və artıq cəsədlərə bənzəməyən küflü üzlərdir. Bəli, müharibə, heyrətamiz dramlarla kəsilən, sonsuz çətinliklərin monotoniyasıdır və süngü deyil, gümüş kimi parıldayan, xoruzun günəşdəki bir buynuz mahnısı deyil. Yanğın (Anri Barbüs)
Düşməndən sülhü satın almaq, onu yeni müharibə üçün vasitələrlə təmin etmək deməkdir. Jan Jak Russo
Fransa, sən bizlə müharibə mi etmək istəyirsən? Sənə müharibə edən bizik! Gəl savaş bizimlə! Müəmmər əl-Qəzzafi
Futbol da müharibə kimi bir şeydir. Müxtəlif cəbhələrdə müxtəlif adamlar vuruşur. Əvvəlcə artileriya atəş açır, sonra piyadalar irəli gedir. Uzaq məsafədən zərbələr vurmaq bir milli komandanın keyfiyyətini göstərir. Futbolda toplar bu yandadır, piyadalar o yanda... Böyükağa Hacıyev
Heç vaxt müharibə zamanı, ovdan sonra və seçkidən əvvəlki qədər yalan danışmırlar. Otto fon Bismark
Həmişə sülh tərəfdarı ol, lakin müharibəyə də hazır ol. Napoleon Bonapart
Hər cür elmi irəliləmənin tərəfdarıyam, amma irəliləmə, yaradıcı insanların əlində olmalıdır… irəliləmə, müharibə deyə bağıranların əlində olmamalıdır. Oşo
Hərəkət etmədikcə, yerə enmədikcə, Hitlerlə vuruşmadıqca və onun qüvvələrini yerdə döymədikcə, bu müharibədə heç vaxt qalib gələ bilməyəcəyik. Uinston Çörçill
Hətta qalib müharibə pisdir və xalqların müdrikliyi ilə onun qarşısı alınmalıdır. Otto fon Bismark
Hitler beyninə qəhrəmanlıqla uduzmaq üçün müharibə törətmək ideyasını soxmuş bənzəri olmayan mazoxistdir. Salvador Dali
Hökümətin yeni üzvləri ilə bağlı eyni sözləri Hörmətli Məclisə deyirəm: qan, zəhmət, göz yaşı və tərdən başqa heç nə vəd edə bilmərəm. Bizi ən ciddi məhkəmə gözləyir. Biz bir neçə aylıq mübarizə və əziyyətlə üzləşirik. Məndən soruşurlar ki, biz nə edəcəyik? Mən buna cavab verirəm: Biz quruda, dənizdə və havada bacardığımız qədər və Allahın bizə verə biləcəyi bütün güclə döyüşürük. Biz dəhşətli tirana qarşı müharibə aparırıq, onun cinayətləri bəşəriyyətin günah tarixində heç də qaranlıq deyil. Bizim edəcəyimiz budur. Məndən soruşurlar ki, məqsədimiz nədir? Mən bir sözlə cavab verirəm: qələbə. Nəyin bahasına olursa olsun qələbə, bütün dəhşətlərə rəğmən qələbə, qələbə, ona aparan yol nə qədər uzun və çətin olursa olsun, çünki qələbə olmadan yaşamaq mümkün deyil.
İki ordunun bir-birini bir saniyədə məhv edə biləcəyi gün bütün sivil millətlər müharibədən əl çəkib, ordularını tərxis edəcəklər. Alfred Nobel
İqtisadi, sosial və mədəni müharibələr qanlı müharibələrdən daha təhlükəlidir. Qustav Lebon
İnsanlar müharibə aparmaq əvəzinə böyük bir ruh yüksəkliyi ilə döyüşmək qərarı verirlər və hərbi xoşbəxtliyin dəyişilməsi ilə öz əhval-ruhiyyələrini də dəyişirlər. Fukidid
İnsanlar müharibəyə başlayarkən, gözlənilməsi daha münasib olduğu halda, dərhal hərəkətə keçirlər və uğursuzluğa düçar olandan sonra mülahizələrə müraciət edirlər. Fukidid
İnsanların sülh istəyi müharibə qorxusundan doğur. Uinston Çörçill
Kimsə heç olmasa bir dəfə döyüş meydanında ölmüş bir əsgərin şüşəyə dönmüş gözlərinə baxsaydı, müharibəyə başlamazdan əvvəl yaxşı düşünərdi. Otto fon Bismark
Kommunistlər hakimiyyətin bütün təsisatlarını, bütün hökumətləri, dünyanın bütün dövlətlərini məhv etmək üçün sivilizasiyaya qarşı sonsuz bir müharibə aparırlar. Onlar bütün dünyanı əhatə etməli olan dilənçilərin, cinayətkarların, fərsizlərin, üsyançıların, xəstələrin, gicbəsər və axmaqların beynəlxalq ittifaqını yaratmağa çalışırlar. Uinston Çörçill
Mən iki müharibə, iki arvad və Hitleri görmüşəm. Albert Eynşteyn
Mən müharibənin amansızlığını və qəddarlığını bir çox insandan daha yaxşı bilirəm. İndi mən sülh üçün işləmək istəyirəm. Lakin bəşəriyyət davamlı sülhü necə əldə edə bilər. Ürəyin, düşüncənin və canın həqiqi sülhü yalnız İsa Məsih vasitəsilə gələ bilər. Mitsuo Fuçida
Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar… O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram. I Təhmasib
Musiqi sədaları altında cərgədə addımlayanlara nifrət edirəm. Belələrinə əsas beyin səhvən verilib və onlar üçün onurğa beyni kifayət edərdi. Sivilizasiyanın bu cür rüsvayçılığına son qoyulmalıdır. Vətənpərvərlik adlanan və komanda ilə edilən qəhrəmanlığa, mənasız qəddarlığa və iyrənc mənasızlığa, müharibənin amansızlığına, mənasızlığına nifrət edirəm. Müharibə nə qədər amansız və mənasızdır. Mən tikə-tikə olmağı bu çirkin hərəkətin bir hissəsi olmaqdan üstün tuturam. Mən möhkəm əminəm ki, müharibə adı altında törədilən qətl elə qətl olaraq qalır. Albert Eynşteyn
Müharibə analar üçün ən dəhşətli lənətdir. Horatsi
Müharibə azad olmağa layiq olanları azadlığa çıxarır, kölə olmağa layiq olanları isə kölə edir. Müharibə hər şeyin ağası, hər şeyin şahıdır. Heraklit
Müharibə bəşər övladına ləkə gətirən pislikdir. Fransua Fenelon
Müharibə bəşər övladının potensial məhvedicisi kimi yalnız xristianlıq dövrünün iyirminci əsrinin əvvəllərində özünü göstərməyə başladı. Bəşəriyyətin böyük dövlətlərə, imperiyalara birləşməsi, xalqlar arasında kollektiv mənlik şüurunun oyanması qan tökülməsini onların indiyədək ağlına belə gətirmədiyi qədər miqyasda, əzmkarlıqla planlaşdırıb həyata keçirməyə imkan verdi. Kütlənin dağıdıcı gücünü artırmaq üçün fərdlərin bütün ən nəcib keyfiyyətləri bir araya gətirildi. Təhlükəsiz maliyyə, dünya miqyasında kredit və ticarətin verdiyi imkanlar, böyük kapital ehtiyatlarının toplanması - bütün bunlar uzun müddət bütöv xalqların enerjisini məhv olmaq işinə yönəltməyə imkan verdi. Uinston Çörçill
Müharibə bəşəriyyət üçün ən möhtəşəm yarışdır! Döyüşdə güclü qalib gəlir, zəif isə ölür. Corc Patton
Müharibə - bu, başqalarının maraqları naminə tamamilə günahsız insanların məhv olmasıdır. Uinston Çörçill
Müharibə də təbii bir hadisə kimi qəbul edilməlidir. Otto Diks
Müharibə dəhşətdir, qorxunc bir cinayətdir. Mən elə bir dağıdıcı gücə malik maddə və ya maşın icad etmək istərdim ki, onların köməyi ilə istənilən müharibə qeyri-mümkün olsun. Alfred Nobel
Müharibə, düşməni iradəmizi yerinə yetirməyə məcbur etmək məqsədi daşıyan bir şiddət hərəkətidir. Karl fon Klauzevits
Müharibə etmək lazım olanda pul tapılır, kasıbları doyurmaq lazım olanda isə tapılmır. Tupak Şakur
Müharibə etməyə onun özünün həvəsi yox idi.Çünki, xüsusi bir fərdiliyi ilə seçilən bir insan üçün müharibə etmək boş, mənasız bir məşğulyyətdir. Teodor Drayzer
Müharibə, ən güclü dövlətlərin bədənini yeyən siyasi xərçəngdir. Pyer Büast
Müharibə əsiri əvvəlcə səni öldürməyə cəhd edən və uğursuzluğa düçar olan, sonra səndən onu öldürməməyi xahiş edən şəxsdir. Uinston Çörçill
Müharibə əvvəlcədən nəzərə alınan hallardan ibarət olmur. Napoleon Bonapart
Müharibə generalların etibar edə bilməyəcəyi qədər ciddi bir məsələdir.Uinston Çörçill
Müharibə heç bir problemi həll etmir; qalibiyyət elə məğlubiyyət kimi dağıdıcı təsir göstərir. Aqata Kristi
Müharibə həyatın qaçılmaz qanunudur. Sülh isə iki müharibə arasında qurulan xoşbəxtlik körpüsüdür. Fridrix Nitsşe
Müharibə humanizmin və həqiqətin inkarıdır. Məsələ təkcə insanların öldürülməsində deyil, zatən insan əvvəl-axır ölür. Məsələ, şüurlu şəkildə nifrətin və yalanın insanlara aşılanmasındadır. Cəvahirləl Nehru
Müharibə igidi, qəzəb müdriki, ehtiyac isə dostu sınağa çəkir (Atalar sözü)
Müharibə insan birlikləri arasındakı qarşıdurmanın ən azğın formasıdır; eyni zamanda ən faciəvi.Albert Eynşteyn
Müharibə insan münasibətlərinin bir hissəsidir. Müharibənin Elm və Sənət aləminə deyil, sosial həyat sahəsinə aid olduğunu söyləyirik. Bu, böyük maraqlar toqquşmasıdır və onu digər münaqişələrdən fərqləndirən tək şey qanla həll edilməsidir. Karl fon Klauzevits
Müharibə insan sivilizasiyasının ən yüksək nailiyyətidir. Corc Patton
Müharibə qadınlara və kişilərə eyni dərəcədə təsir göstərir. Lakin bəzilərinin qanını, bəzilərinin isə göz yaşlarını alır… Uilyam Tekkerey
Müharibə qəddar və qanlıdır, amma döyüş müdriklik və cazibədarlıqla doludur. Karl fon Klauzevits
Müharibə millətlər və xalqlar arasında elə bir dəhşətli mühakimə üsuludur ki, həm mühakimə edəni, həm də mühakimə ediləni məhv edir. Pablo Pikasso
Müharibə, minlərlə insanı öldürənlərə insanlar təəccüb edənə və kömək edənə qədər davam edəcəkdir. Pyer Büast
Müharibə o vaxt qurtarır ki, heç kəs sağ qalmır. Platon
Müharibə onu qazananları müflis edən bir prosesdir. Pyer Büast
Müharibə sadə və amansızdır, ona görə də onu sona çatdırmaq üçün sadə və amansız bir insana ehtiyac var. Corc Patton
Müharibə siyasətçilərin dili ilə aça bilmədikləri düyünü dişi ilə açmaq cəhdidir. Brus Alberts
Müharibə, ümumiyyətlə kobud səhvlərin kataloqudur. Uinston Çörçill
Müharibə vaxtı Çörçill həmişə saat 9-dan yatmağa gedərmiş. Biri dəfə də ondan: “Cənab Çörçill, ölkədə müharibə var, siz niyə yatırsınız?” – soruşurlar. Çörçill də: “İngiltərənin sabah sağlam və dinc Çörçillə ehtiyacı var”, — deyə cavab verib.Uinston Çörçill
Müharibə zamanı həqiqət o qədər qiymətli olur ki, onu yalanın keşikçiləri qorumalıdır. Uinston Çörçill
Müharibə zamanı mən siqaret çəkməyə başladım. Bu sağlamlığımı qorudu. Marlen Ditrix
Müharibə, zəngin insanların orta və kasıb təbəqələrinin uşaqlarını ölümünə göndərməklə öz maraqlarını qorumaq yoludur. Corc Karlin
Nadir şah möminlərlə cənnət barədə söhbət edirdi. Mömin şəxs cənnətin möcüzələri və zövqləri barədə danışandan sonra şah soruşdu ki, "cənnətdə müharibə və düşmən üzərində qələbə kimi şeylər varmı?" Möminin mənfi cavabında Nadir dilləndi: "Bəs onda hansı zövq-səfadan söhbət gedə bilər". Nadir şah
Nə qədər ki, böyük gücə sahib suveren dövlətlər var, müharibə qaçılmazdır.Albert Eynşteyn
Nə qədər ki, həyat rahatlığı çoxalır, incəsənət mükəmməlləşir, dəbdəbə , cah-calal yayılır, əsl cəsarət sönür, hərbi şücaətlər yox olur; və bütün bunlar kabinetlərin kölgəsində inkişaf edən elmin və incəsənətin işidir. Müharibə və fəth bir tərəfdən, dərin despotizmin digər tərəfdən bir-birinə qarşılıqlı kömək etdiyini başa düşmək çətin deyil. Başqa millətləri fəth etmək üçün qullardan ibarət bir xalqdan istənilən qədər pul və insan almaq olar. Müharibə, eyni zamanda pul toplamaq və xalqı qorxuda saxlamaq üçün çox saylı ordunu daim saxlamaq kimi bir bəhanədir. Jan Jak Russo
Üçüncü dünya müharibəsində hansı silahdan istifadə ediləcəyini bilmirəm, amma dördüncü dünya müharibəsində dəyənək və daşlardan istifadə ediləcək. Albert Eynşteyn
Vaxtilə Fransız hökumətindən biri Napoleon Bonapartı bir müharibə əsnasında tənqid edib barmağını xəritə üzərində gəzdirərək: Əvvəl buranı almalı idiniz, sonra burdan keçərək kənarını zəbt etməli idiniz, kimi fikirlər icra edincə, Napoleon :"Bəli, onlar barmaqla alına bilsəydi, dediyin kimi edərdim". Napoleon Bonapart
Vay o dövlət xadiminə ki, müharibə üçün elə bir əsas tapa bilmir ki, onun müharibədən sonra da əhəmiyyəti olsun. Otto fon Bismark
Yaşamaq istəyən mübarizə aparmağa məcburdur, kim əbədi mübarizə olan bu dünyada müqavimət göstərmək istəmirsə o, yaşamaq haqqına malik deyil. Adolf Hitler
Zülmkarlar, müharibələr, sui-qəsdçilər olmasaydı, tarixlə nə baş verərdi? .. Doğrudanmı biz həqiqətin gizləndiyi quyunun kənarında zəncirlənərək ölmək üçün yaradılmışıq? Təkcə bu düşüncə, fəlsəfəni öyrənərək maariflənməyə ciddi şəkildə can atan hər kəsi elə ilk andan qorxutmalı idi. Jan Jak Russo
