Lev Tolstoy

Lev Nikolayeviç Tolstoy (9 sentyabr, 1828 – 20 noyabr, 1910) — rus yazıçı, publisist və filosof. Dünya ədəbiyyatının ən böyük yazıçılarından biridir. Lev Tolstoyun yazdığı "Hərb və Sülh", "Anna Karenina", "İnsanı yaşadan nədir" əsərləri realist roman janrının ən yaxşı nümunələrini hesab olunur.

Lev Tolstoy
Doğum tarixi	28 avqust 1828
Doğum yeri	Yasnaya Polyana
Vəfat tarixi	7 noyabr 1910
Vəfat yeri	Astapovo
Dəfn yeri	Yasnaya Polyana
Şəxsi veb-saytı Vikipediya məqaləsi

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Adamlar qarşısında həyalı olmaq yaxşı hissdir - öz-özünün qarşısında həyalı olmaq daha yaxşıdır.
• Adətən belə düşünürlər ki, oğru, qatil, casus, fahişə öz peşəsini pis qəbul edərək, bundan utanmalıdır. Əksinə, tam əksi baş verir. Qədər və günahlarını və ya səhvlərini müəyyən bir vəziyyətə salan insanlar, nə qədər səhv olsa da, bu vəziyyətin onlara yaxşı və hörmətli görünə biləcəyi işığında ümumiyyətlə həyata baxış yaradır.
• Aforizmlər, fəlsəfi fikirləri ifadə etməyin ən yaxşı formasıdır.
• Ailə kişi üçün bir malikanə, qadın üçün isə bir istehkamdır.
• Ağıla mümkün qədər çox qida verməyə çalışın.
• Ağıllı insan hər şeyi yalnız özündən tələb edər, əhəmiyyətsiz insan isə başqalarından hər şeyi tələb edər.
• Ağıllı və əxlaqi şeylər həmişə bir-birinə uyğun gəlir.
• Axı, tamamilə aydındır ki, əgər biz indiki kimi yaşamağa davam etsək, həm şəxsi həyatımızda, həm də ayrı-ayrı dövlətlərin həyatında özümüzə və dövlətimizə xeyirxahlıq üçün vahid bir arzunu rəhbər tutsaq və indi olduğu kimi, biz bu yaxşılığı zorakılıqla təmin esək, sonra istər-istəməz bir-birimizə və dövlətə qarşı zorakılıq vasitələrini artırsaq, biz, birincisi, məhsuldarlığımızın böyük hissəsini silahlanmaya keçirərək, getdikcə daha da müflisləşəcəyik; ikincisi, müharibələrdə fiziki cəhətdən daha yaxşı insanları bir-birimizə qarşı öldürməklə biz getdikcə daha çox degenerasiyaya uğrayacağıq, mənəvi cəhətdən çökəcəyik və korlanacağıq.
• Axmaqların fikrinə qiymət verilməlidir, çünki onlar çoxluq təşkil edirlər.
• Axşam yeməyinin məqsədi qidalanma, evliliyin məqsədi isə ailədir. Əgər şam yeməyinin məqsədi bədəni qidalandırmaqdırsa, birdən iki şam yeməyi yeyən şəxs böyük həzz ala bilər, amma məqsədinə çatmaz, çünki hər iki axşam yeməyi mədə tərəfindən həzm olunmaz. Əgər evlənməkdə məqsəd ailədirsə, o zaman çoxlu arvad və ər sahibi olmaq istəyən çox ləzzət ala bilər, amma heç bir halda ailəsi olmaz.
• Alimliyə bir tac kimi baxma, onunla öyünəsən, bir inək kimi baxma, onu sağasan.
• Arzuda həqiqətdən yaxşı, həqiqətdə isə arzudan yaxşı tərəf var. Tam xoşbəxtlik hər ikisinin birləşməsindən ola bilərdi.
• Ata, Oğul, Müqəddəs Ruh üçlüyünə inanlara onların olmadığını sübut etmək olmaz, amma bu təsdiqin biliksizlik yox, inam olduğunu onlara göstərmək olar və onlar Allahların üç olduğunu təsdiqləyirlərsə, o zaman mən də eyni hüquqla təsdiq edirəm ki, onların sayı 17 ½-dir.
• Aydın düşüncəli insanın səhvləri və diqqətsizliyi qeyri-müəyyənlikdə qalmağı üstün tutan insanların yarım həqiqətlərindən faydalıdır.
• Aydındır ki, əbədilik natamamdır və şübhəsiz ki, nəsildə həyata keçirilir.

B

• Başqa adamlardan xidmətlər qəbul etməyi yox, əksinə başqalarına qulluq etməyi və həyatını insanlara həsr etməyi dərindən başa düşən insan xoşbəxtdir. Bu cür hərəkət edən insan öz mülkünə layiq olacaq və heç vaxt uğursuzluğa düçar olmayacaq.
• Başqa hər şey də olduğu kimi riyazi bir nəzəriyyə üçün də elədir; gözəllik qəbul edilə bilər lakin açıqlana bilməz.
• Başqaları üçün özünüzü unudun o zaman sizi də xatırlayacaqlar.
• Başqalarına çox verib özünə az tələb edən insan, başqalarına az verib özünə çox tələb edən insandan daha yaxşıdır.
• Başqalarının qüsurlarına dinməmək, göz yummaq, görməmək mənəvi pozğunluqdur.
• Başların sayı qədər düşüncə növü olduğu kimi, qəlblərin sayı qədər də sevgi növü vardır.
• Bəd əməllərin kökü bəd fikirlərdədir.
• Bədbinlik həmişə mənə sofizm, eyni zamanda axmaqlıq və əlavə olaraq pis maneranın axmaqlığı kimi görünürdü... Mən həmişə bədbinə demək istəyirəm: “Əgər dünya sənin ürəyincə deyilsə, o zaman öz narazılığınla lovğalanma, dünyadan əl çək və başqalarına mane olma”.
• Bədbinlik, pis maneranın axmaqlığıdır. Mən həmişə bədbinə demək istəyirəm: əgər dünya sənin ürəyincə deyilsə, o zaman öz narazılığınla lovğalanma, dünyadan əl çək və başqalarına mane olma.
• Bədən gözəlliyi, həyat enerjisinin fəaliyyəti, sağlam güc haqqında anlayışa həmişə uyğun gəlir.
• Bədəninizin sizdən istədiyini edin: şöhrət, şərəf, sərvət əldə edin - və həyatınız cəhənnəm olacaq. İçinizdə yaşayan ruhun səndən istədiyini edin: təvazökarlıq, mərhəmət, sevgi axtarın, cənnətə ehtiyacınız olmayacaq. Cənnət sənin ruhunda olacaq.
• Bədxahlıq bizim içimizdədir, yəni o yerdədir ki, ordan onu çıxarıb ata bilərik.
• Bəlağətli danışmaq, parıldayan mirvari kimidir. Həqiqi müdriklik müxtəsərdir.
• Bəşəriyyəti ləkələyən on cinayətdən doqquzu şərabın təsiri altında baş verir.
• Bil ki, yaşadıqlarınla deyil, yaşatdıqlarınla xatırlanarsan. Və unutma; nə yaşatdınsa, əlbət bir gün onu yaşayarsan.
• Bilik böyük insanı ram edir, adi insanı təəccübləndirir, kiçik insanı isə şişirdir.
• Bilik məqsəd yox, silahdır.
• Bilik o vaxt bilikdir ki, o hafizə gücünə deyil, əql gücünə qazanılmışdır.
• Biliklərin çoxluğu yox, keyfiyyəti əhəmiyyətlidir. Çox şey bilən, ən lazımlı şeyləri bilməyə bilər.
• Biliksizlikdən yox, yalançı bilikdən qorx. Dünyadakı bütün pisliklər ondan törəyir.
• Biliyin fəzilət olduğunu düşünmək səhvdir. Önəmli olan kəmiyyət deyil, biliyin keyfiyyətidir.
• Biliyin miqdarı yox, keyfiyyəti əsas şərtdir. Ən lazımlı şeyi bilmədən çox şeyi bilmək olar.
• Bilməmək nə ayıb, nə də ziyanlı deyil. Heç kim hər şeyi bilə bilməz. Amma bilmədiyini bilmiş kimi göstərmək həm ayıbdı, həm də ziyanlı.
• Bilməməkdən qorxma, səhv bilməkdən qorx! Çünki bütün fəlakətlər ondan baş verir.
• Bir insanı olduğu mövqe ilə deyil, göz qoyduğu mövqe ilə ölçmək lazımdır.
• Bir nəfərdən soruşdular: ən başlıca adam kimdir, ən əsas zaman hansıdır və ən zəruri iş nədir? O cavab verdi ki, ən başlıca adam bu anda ünsiyyətdə olduğun şəxsdir, ən mühüm zaman hazırda yaşadığın zamandır və ən zəruri iş - bu məqamda ünsiyyətda olduğun adama yaxşılıq etməkdir.
• Birini tərk etməyə qərar verdiyində; O qərarın altında yatan tək gerçək, əslində sənin çoxdan tərk edilmiş olduğundur...
• Birinin digəri üzərində hakimiyyəti ilk növbədə hökmranlıq edəni məhv edir.
• Biz ancaq heç nə bilmədiyimizi bilə bilərik və bu insan ağlının ən yüksək dərəcəsidir.
• Biz bilirik ki, doldurulmuş silahla ehtiyatlı davranmaq lazımdır. Sözlə də eyni cür davranmanı isə bilmək istəmirik. Söz öldürə də bilər, ölümdən də pis fəlakət törədə bilər.
• Biz həm qurdların doymasını, həm də qoyunların sağ qalmasını istəyirik.
• Biz insanları onlara etdiyimiz yaxşılıqlara görə sevirik, etdiyimiz pisliyə görə isə sevmirik.
• Biz nə qədər çox seviriksə, bizim həyatımız bir o qədər geniş, dolu və sevincli olur.
• Biz ölümə məhkum edildiyimiz kimi, evlənməyə də məcburuq, yəni başqa cür mümkün deyil.
• Biz tez-tez təkrar edirik ki, insan öz əməlinə görə mühakimə olunur, amma bəzən sözün həm də əməl olduğunu unuduruq. İnsanın danışığı özünün güzgüsüdür.
• Biz yalnız başqaları üçün yaşayan zaman özümüz üçün yaşayırıq.
• Bizim hamımızın həyatdakı tək məqsədi sadəcə olaraq sevgini böyütməkdir.
• Boş-boş söhbətlər qədər avaralığı həvəsləndirən heç nə yoxdur.
• Böyük həqiqətlər ən sadə olanlardır.
• Böyük izlər qoyan böyük fikirlər həmişə sadədir.
• Böyük nəticələrə sahib olmuş bütün fikirlər öz sadəliyi ilə seçilib.
• Buddizm, onun təlimi haqqında oxumuşam. Qeyri-adi. Əbədilik haqqında sual verməyin faydasız olduğu təlimi gözəldir.
• Buğda torpaqda cücərənə qədər görünmür, sonra üzə çıxır və nəhayət sünbül olur. Fikir də bu cürdür. Əvvəl nəzərə çarpmayan fikirdən insan həyatında böyük hadisələr yaranır.
• Bütün bədbəxtliklər yoxluqdan deyil, çoxluqda gəlir.
• Bütün dünya bilir ki, fəzilət insanın ehtiraslarına tabe olmaqdan və ya özündən imtina etməkdən ibarətdir. Bunu təkcə Nitsşenin əleyhinə fəryad etdiyi xristian dünyası deyil, həm də bütün bəşəriyyətin, o cümlədən brahmanizm, buddizm, konfusiçilik və qədim fars dinini inkişaf etdirdiyi əbədi ali qanundur. Və birdən bir adam peyda olur ki, özündən imtinanın, həlimliyin, itaətkarlığın və məhəbbətin bütün insanlığı məhv edən pisliklər olduğuna əmin olduğunu bəyan edir (bütün başqa dinlərə məhəl qoymadan xristianlığı nəzərdə tutur). Belə bir bəyanatın əvvəlcə insanları niyə çaşdırdığını başa düşmək olar. Ancaq bir az fikirləşdikdən və qəribə müddəaların sübutunu tapa bilmədikdən sonra, hər hansı bir ağıllı adam kitabları bir kənara atıb, bu gün nəşriyyat tapa bilməyəcək bir zibilin olub-olmadığını düşünməlidir. Ancaq Nitsşenin kitablarında bu baş vermədi. Yalançı maarifçilərin əksəriyyəti Fövqəlinsan nəzəriyyəsinə ciddi yanaşır və onun müəllifinin böyük filosof, Dekart, Leybnits və Kant nəslindən olduğunu qəbul edir. Və bütün bunlar ona görə baş verdi ki, günümüzün psevdo-maarifçilərinin əksəriyyəti fəzilət haqqında hər hansı bir xatırlatma və ya onun əsas müddəasına etiraz edirlər: özündən imtina və məhəbbət - onların həyatının heyvani tərəfini məhdudlaşdıran və pisləyən fəzilətlər. Onlar şəxsi xoşbəxtlik və yaşadıqları başqalarının həyatından üstünlük ideyasını təsdiqləyən eqoizm və qəddarlıq doktrinasını, nə qədər ardıcıl və ayrı-ayrılıqda ifadə olunsa da, məmnuniyyətlə alqışlayırlar.
• Bütün həqiqətlər paradoksdur. İdrakın birbaşa nəticələri səhv, təcrübənin mənasız nəticələri isə düzgündür.
• Bütün xoşbəxt ailələr bir-birlərinə bənzəyirlər, hər bədbəxt ailənin isə özünə xas bir bədbəxtliyi vardır.
• Bütün insanlar qismən öz, qismən də başqalarının fikirləri ilə hərəkət edirlər. İnsanların bir-birindən fərqlənməsinin əsasını onların özlərinin və başqalarının fikirləri ilə nə dərəcədə yaşamaları təşkil edir.

Ç

• Çox qəribə yanılmalardan biri də budur ki, insanın məsudluğu heç nə etmədən mümkün ola bilər.
• Çox tez-tez hallarda təvazökarlıq zəiflik və qərarsızlıq kimi qəbul edilir. Amma təcrübə insanların səhv etdiyini sübut edəndə, təvazökarlıq xarakterə yeni gözəllik, güc və hörmət verir.

D

• Dahilərin əməyi xəlbirlənmiş, yuyulub təmizlənmiş, çox çətinliklə əldə edilmiş qızıla bərabərdir.
• Darıxmamaq üçün nəyin darıxdırıcı ola bilməsi haqda fikirləşmək lazım deyil.
• Dəlilər həmişə öz məqsədlərinə sağlam adamlardan daha yaxşı çatırlar. Çünki, dəlilər üçün heç bir əxlaqi maneə, ayıb, haqsızlıq, nə də qorxu yoxdur.
• Dil mədəniyyətlə birgə boy atır.
• Dil millətin ruhudur. Dil ideyanın, hissin, təfəkkürün canıdır.
• Dilinizə əllərinizdən çox istirahət verin.
• Doğruçuluq olmayan yerdə xeyirxahlıq da olmaz.
• Doğrudanmı bu gözəl dünyada, saysız-hesabsız ulduzlu səma altında yaşamaq insanlara dar gəlir? Doğrudanmı bu gözəl təbiətin qoynunda yaşayan insan ruhunda qəzəb, qisas hissi və özü kimilərini məhv etmək ehtirası qala bilər?
• Dövlət nizamının şərindən azad olmağın bircə yolu var: dövlətin kökündə duran zorakılıqda iştirak etməmək.
• Dünya bu yolda cəfa çəkənlərin sayəsində irəli gedir.
• Dünyada heç bir şey insanı zəhmət qədər nəcibləşdirmir. İş gərməyən insan öz insanlıq ləyaqətini qoruyub saxlaya bilməz.
• Dünyadakı bütün insanlar dünyanın təbii nemətlərindən istifadə etmək və hörmət edilmək kimi eyni hüquqa malikdirlər.
• Dünyanın ən müdrik insanları ilə gündəlik ünsiyyətdən qiymətli nə ola bilər?
• Düşünməyi öyrənən insana inanmaq çətindir.
• Düzgün yaşamaq üçün özünü oda-közə vurmalı, çaşmalı, səhv etməli, başlamalı və tullamalısan və daima mübarizə aparmalı və məhrum olmalısan. Sakitlik, ruhi alçaqlıqdır.
• Düzgün yol bu cürdür: sələflərinin etdiklərini öyrən və yoluna davam et.
• Düzgünlük hər yerdə, xüsusən də tərbiyədə başlıca şərtdir.

E

• Elə bir yaramaz yoxdur ki, müəyyən münasibətdə özündən də pis yaramazları axtarıb tapmasın və fəxr etmək, özündən razı qalmaq üçün dəlil tapmasın.
• Elə xoruzlar var ki, banladıqları üçün səhərin açıldığını düşünürlər.
• Elə dəqiqələr olur ki, kişi qadına onun haqqında bildiklərindən də çox sözlər deyir. Kişi dedi və unutdu, qadın isə xatırlayır.
• Elə şərait yoxdur ki, insan alışa bilməsin, bütün ətrafdakıların o şəraitdə yaşadığını bilən adam üçünsə alışmaq daha asandır.
• Elə zamanlar olar ki, hara getdiyin əhəmiyyətini itirər, çünki əsl əhəmiyyətli olan, yanında kiminlə getdiyindir.
• Elmin vəzifəsi adamlara xidmət etməkdir.
• Evliliyə müqəddəslik verən, eşqdir.
• Eyni bir şeyə faciə ilə baxıb əzab çəkmək, eyni zamanda adi, hətta şən baxmaq olar.

Ə

• Əbədilik ideyası ruhun xəstəliyidir.
• Əxlaqi əsası olmayan bilik heç nə deyil.
• Əxlaqi mükəmməllik insanın düzgünlük göstəricisidir.
• Əxlaqlı insanda ailə münasibətləri mürəkkəb, əxlaqsız insanda hər şey rəvan olur.
• Əgər ağıl sənə dünyadakı yerini və təyinatını göstərmirsə, buna səbəb dünyanın axmaq quruluşu, sənin ağlın yox, sənin ona verdiyin istiqamətin yanlış olmasıdır.
• Əgər bədənimiz öldürülmüş heyvanların dəfn edildiyi canlı qəbirdirsə, dünyada sülhün bərqərar olacağına, yaxud çiçəklənəcəyinə necə ümid etmək olar?
• Əgər bir şey edirsənsə, onu yaxşı et. Əgər yaxşı etməyi bacarmırsansa, yaxud yaxşı etməyi istəmirsənsə, o halda heç nə etmə.
• Əgər demədiyin şey barəsində bir dəfə təəssüflənəcəksənsə, susmamağın barədə yüz dəfə təəssüflənəcəksən.
• Əgər həyat sənə böyük sevinc kimi görünmürsə, deməli sənin ağlın yalnış istiqamətdədir.
• Əgər insan arzu etməsə, o zaman insan da olmazdı. Hər bir fəaliyyətin səbəbi arzudur.
• Əgər insanı fikirləşməyi öyrənibsə, nə düşünməyindən asılı olmayraq həmişə öz ölümü barədə düşünür.
• Əgər insanlar sənə mane olurlarsa, o zaman sənin yaşamağının mənası yoxdur. İnsanlardan qaçmaq özünə sui-qəsd etməkdir.
• Əgər istedad illər keçdikcətəkmilləşirsə, deməli o, əsl sınaqdan çıxmışdır. O həqiqi və böyükdür: əgər ehtiras və həyat eşqinin çoxluğundan parlayırsa, onda əhəmiyyətsiz və aldadıcıdır.
• Əgər məktəbdə şagird özü heç nə yaratmağı öyrənməyibsə, sonra həyatda yalnız təqlid edəcək, kopyalayacaq.
• Əgər müəllim yalnız işi sevirsə, o yaxşı müəllim olacaqdır. Əgər müəllim şagirdi yalnız bir ata və bir ana kimi sevirsə, o bütün kitabları oxuyan, lakin nə işə, nə də şagirdlərə məhəbbəti olmayan müəllimdən daha yaxşı müəllim olacaqdır. Əgər müəllim sənətinə və şagirdlərə olan məhəbbətini özündə birləşdirirsə, o kamil müəllimdir.
• Əgər nə qədər baş və bir o qədər də ağıl varsa, o halda nə qədər ürək varsa, bir o qədə də sevgi növü vardır.
• Əgər sevgi, sevginin qoyun dərisinə bürünmüş eqoizm canavarı yox, sevgi olsa, o, ziyanlı ola bilməz.
• Əgər uğrunda ölmək üçün insanda bir şey yoxdursa, bu pisdir.
• Əgər vəhşi insan taxtadan olan allahına daha inanmırsa, bu o demək deyil ki, Allah yoxdur, sadəcə olaraq, Allah taxtadan deyil.
• Əgər yanıb işıq saça bilmirsənsə, onda heç olmasa, işığın qabağını kəsmə.
• Əksər kişilər arvadlarından özlərinin layiq olmadığı ləyaqət tələb edirlər.
• Əl zəhməti bir də ona görə yaxşıdır ki, insanı boş danışmağa vaxt sərf etməkdən xilas edir.
• Əmək, əmək. Mən əməklə məşğul olanda özümü xoşbəxt hiss edirəm.
• Əməyin yaradıcılığa çevrildiyi yerdə hətta fizioloji ölüm qorxusu da yoxa çıxır.
• Ən böyük fəlakətlərə aparan ən adi və ən əsas sözlərdən biri “Hamı belə edir” ifadəsidir.
• Ən böyük həqiqətlər – ən sadə şeylərdir.
• Ən heyrətamiz yanılmalardan biri budur: insan xoşbəxtliyinin heç nə etmədən oturmaq olduğunu düşünürlər.
• Ən qəribə və yalnış fikirlərdən biri insan xoşbəxtliyinin insanın heç nə etməməsi ilə bağlı olması kimi yalnış fikirdir.
• Ən pis adama onu sevdiklərini deyəndə o fərəhlənir. Deməli, xoşbəxtlik elə budur...
• Ən yaxşı insan öz düşüncələri və başqalarının hissləriylə yaşayan insandır. Başqalarının düşüncələri, öz hissləri ilə yaşamaq isə naqis insanlara xas əlamətdir. İnsanları bir-birindən fərqləndirən də məhz bu dörd əlamətdir. Yalnız öz hissləri ilə yaşayan insan vəhşidir.
• Ən yaxşı tərbiyə - yaxşı nümunədir.
• Əsas məsələ ər-arvad sevgisinə görə insanın insana sevgisini və hörmətini unutmamaq və itirməməkdir.
• Əsas olan tutduğumuz yer deyil, getdiyimiz yoldur.
• Əsl mərhəmət o zaman başlayır ki, özünüzü əziyyət çəkənin yerində təsəvvür edərək, həqiqətən əzab-əziyyəti yaşayırsınız.
• Əsl sevgi bir insanı sevmək deyil, ruh halını hamını sevməyə hazırlamaqdır.
• Əsl sevgi özündə o qədər müqəddəslik, günahsızlıq, güc, bacarıqlıq və sərbəstlik hiss edir ki, onun üçün nə cinayət, nə maneə, nə də həyatın prozaik tərəfi mövcud deyildir.
• Əvvəllər fahişələrlə yatıb sonra ev qızlarını alırdıq. İndi ev qızlarını alıb fahişələrlə yatırıq.
• Əzmkarlıq və qətiyyət hər hansı bir işdə uğuru təmin edən iki keyfiyyətdir .

F

• Faydalı olmaq və sakit vicdan sahibi olmaq kimi insanı həqiqi xoşbəxt edə biləcək iki istək var.
• Fəlakət, insan həyatı üçün məhək daşıdır.
• Fikir – hər şeyin başlanğıcıdır. Fikirləri də idarə etmək mümkündür. Ona görə də mükəmməliyin başlıca şərti – fikirlər üzərində işləməkdir.
• Fiziki iş nəinki zehni fəaliyyətin imkanlarını genişləndirir, onun üstünlüyünü yaxşılaşdırır, eləcə də onu mükafatlandırır.

G

• Gedən dönməyəcəksə qalanların dəyərini biləcəksən. Ölənlə ölünmürsə, qalanlarla yaşamağa davam edəcəksən.
• Gənclikdə bütün qüvvələr gələcəyə yönəlir və bu gələcək ümidin təsiri altında keçmişin təcrübəsinə deyil, xəyali xoşbəxtlik imkanlarına əsaslanan, yalnız başa düşülən və başa düşülən o qədər rəngarəng, canlı və füsunkar formalar alır. Gələcək xoşbəxtliyin ortaq xəyalları artıq bu çağın əsl xoşbəxtliyini təşkil edir.
• - Görürsünüzmü, qadın elə bir predmetdir ki, onu nə qədər öyrənirsən öyrən, həmişə yenilənəcəkdir.

– Onda ən yaxşısı heç öyrənməməkdir.

• Gözəl bir gülüş qaranlıq evə girən günəş işığına bənzər.
• Gözəl olan sevgili deyil, sevgili olan gözəldir.
• Gözəlliyin yaxşılıq olması ilə bağlı aldanmanın nə qədər tamam olması heyrətamizdir.
• Güclü adamlar həmişə sadə olur.

H

• Hadisələr yığımı qarşısında özünü itirib durmamaq, həyat kitabını oxumaq üçün xüsusi səy, xüsusi üsul lazımdır.
• Hakimiyyət öz gücünü xalqın savadsızlığından alır, özü də bunu bilir, odur ki, həmişə maarifçiliklə mübarizə aparacaq.
• Haqlı bir düşüncənin baş verməməsi mümkün deyil.
• Hamı dünyanı dəyişməyi düşünür, amma heç kəs özünü dəyişməyi düşünmür.
• Hamı planlar qurur, ancaq heç kim bilmir ki, axşama qədər yaşaya biləcəkmi.
• Hamımız əzab-əziyyət çəkmək üçün yaradılmışıq. Və hamımız da bunu bilirik. Özümüzü bir təhər aldatmaq üçün müxtəlif vasitələrə əl atırıq.
• Hamımız itirdiyimiz, ya da əlimizin yetmədiyi hər şey üçün zamanı günahlandırırıq. Zamanın dili olsa, danışsa, hamımız utanarıq.
• Hamıya elə gəlir ki, bizi yaxşı olduğumuzdan sevirlər. Heç ağlımıza gəlmir ki, bizi yaxşı olduqlarına görə sevirlər.
• Harada sevgi varsa, orada Allah da var.
• Heç bir eqoist həyəcan, gözəl və sakit təbiətin sakitləşdirici, cazibədar təsirinə mane ola bilməz.
• Heç nə etməyənin həmişə çoxlu köməkçiləri olur.
• Heykəli görünüşü, insanı əməlləri zinətləndirir.
• Həqiqət hər yerdə, xüsusilə tərbiyədə vacib şərtdir.
• Həqiqəti sevən adamı yalançı qohumlarından üstün tut.
• Həqiqətin dərk edilməsində başlıca maneə yalan yox, həqiqətin oxşarlığıdır.
• Həqiqi ictimai tərəqqi insanların böyük və ən böyük birləşməsindən baş verir.
• Həqiqi nikah sevgini işıqlandıran nikahdır.
• Həmişə yaxşı olduğumuz üçün sevildiyimizi düşünürük. Bizi sevdiklərini isə anlamırıq, çünki bizi sevənlər yaxşıdır.
• Hər bir inamın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, o, həyata elə bir məna verir ki, ölüm onu məhv edə bilmir.
• Hər bir insan onu insanlardan ayıran şeyi yox, birləşdirən şeyləri etməyi bilir.
• Hər bir insanda və onun əməllərində həmişə özünüzü görə bilərsiniz.
• Hər bir işdə az olan yaxşı, çox olan pisdən daha yaxşıdır. Kitablarda da belədir.
• Hər bir varlığın dünyadakı yerini ona göstərən bir üzvü var. İnsanda bu üzv ağıldır.
• Hər bir şeydən özünü saxlamağa cəhd göstərmək lazımdır. Bu cəhdlərdən ən çətini isə dili saxlamaqdır. O ən lazımlıdır.
• Hər cür böhtan ona edilən etirazdan daha çox əhəmiyyət qazanır.
• Hər cür fürsətdən istifadə edib insanlara sevinc bəxş etmək lazımdır. İnsanlar isə boş şeylərə yox, vacib şeylərə sevinməyə çalışmalıdırlar.
• Hər hansı, hətta ən çirkli işdən yox, avara həyatdan utanmaq lazımdır.
• Hər xoşbəxtlik bir-birinin eynidir, amma hər bədbəxtlik özünə xasdır.
• Hər kəs bəşəriyyəti dəyişmək istəyir, amma heç kim özünü necə dəyişmək barədə düşünmür.
• Hər kəs insanlığı dəyişdirmək istəyir, amma heç kim özünü necə dəyişdirəcəyini düşünmür.
• Hər şey düşüncələrdən ibarətdir. Düşüncə hər şeyin başlanğıcıdır. Və düşüncələri idarə etmək olar. Buna görə də mükəmməlliyin əsas məqamı düşüncələr üzərində işləməkdir.
• Hər şey gözləməyi bilən insana öz-özlüyündən gələr.
• Hər şey üçün zəruri ədviyyat nədir? Əlbəttə ki, yaxşılıq. Yaxşılıq olmadan ən yaxşı keyfiyyətlərin heç bir qiyməti yoxdur. Ən pis qüsurlar onunla çox asanlıqla vidalaşır.
• Hər zaman qəlbimizdən gələn və doğru olduğuna inandığımız səsə tabe olmalıyıq. Çünki o səs heç bir zaman yalan söyləməz.
• Həsəd insanı alçaldan və kiçildən duyğudur.
• Həyat bizi dörd əməliyyatla sınar. Gerçəklərlə çarpar, ayrılıqlarla bölər, insanlıqdan çıxarar və sonunda "özünü topla" deyər.
• Həyat, cismani zəifləmə və güclənmə, mənəvi həyatın artması kimi aramsız dəyişiklikdən ibarətdir.
• Həyat hər kəs üçün qiymətlidir. Onu şərəflə yaşamaq isə daha qiymətlidir.
• Həyat, tükənməz sevincdən ibarət olmalıdır.
• Həyata yalnız apatiya və tənbəllik səbəbindən nifrət etmək olar.
• Həyatda bizə ən çox ziyan vuran pis yox, yaxşı keyfiyyətlərimizdir.
• Həyatdan qəfil hədiyyələr gözləməkdən əl çək, həyatını özün qur.
• Həyatı elə yaşamaq lazımdır ki, ölüm onu məhv edə bilməsin.
• Həyatın bütün çətin və həlledilməz suallara verdiyi ümumi cavabdan başqa cavab yox idi. Cavab belə idi: “günlərin tələbinə görə yaşamaq lazımdır, yəni unutmaq.
• Həyatın dəyəri ölümə qədər olan məsafənin kvadratına tərs mütənasibdir.
• Həyatın əxlaqi mənasını pozan ixtiralar və maddi təkmilləşmələr tərəqqinin adi gedişi deyilmi? Bu nizamsızlığın çox ağır olan vaxtlarında, əxlaqi məsələlər qaldırılır.
• Həyatın ən gözəl tərəfi özünü tanımaqdır. Ancaq bunu bilmək bədbəxtliyə də apara bilər.
• Həyatın mənasının qısa ifadəsi bu cür ola bilər: dünya hərəkət edir və təkmilləşir. Əsas vəzifə bu hərəkətə tövhə vermək, ona tabe olmaq və onunla əməkdaşlıq etmək.
• Hiyləgərliklə edilən "xeyirxahlıq" aşkar edilən açıq bədxahlıqdan qat-qat artıq nifrət doğurur.
• Hökumətin gücü xalqın avamlığına söykənir və hökumət bunu bilir və buna görə də o, əhalinin maariflənməsinə qarşı həmişə mübarizə aparacaq. Nəhayət, biz bunu dərk etməliyik.
• Hökumətin xalqı təmsil etməsi uydurmadır, yalandır.
• Hörmət sevginin olması lazım olan boşluğu örtmək üçün icad edilmişdir.
• Hörməti məhəbbətin yerini tutan boşluğu gizlətmək üçün uydurublar.

X

• Xalqa keşişlər, əsgərlər və müəllimlər verməzdən əvvəl onların aclıqdan ölmədiklərini bilmək yaxşı olardı.
• Xeyirdən asılı olmayan gözəllik, sevinc, bir sevinc kimi iyrəncdir.
• Xeyirxahlıq səmimilikdən, yaxşılıq düzgünlükdən ayrılmazdır.
• Xeyirxahlığa səbəb varsa, o, artıq xeyirxahlıq deyil. Nəticə və mükafatı varsa, o, yenə xeyirxahlıq deyil.
• Xəyalda elə tərəf var ki, o, gerçəklikdən yaxşıdır; gerçəklikdə elə tərəf var ki, xəyaldan yaxşıdır. Tam xoşbəxtlik bunların ikisinin bir araya gətirilməsidir.
• Xilas yolu və xoşbəxtlik tapmaq səyindən başqa bir şeyə ümid etmək qədər insanın gücünü zəiflədəcək başqa heç nə ola bilməz.
• Xoşbəxt olmaq istəyiriksə, həqiqi həyatın cismdə deyil, ruhda olduğuna inanmalıyıq.
• Xoşbəxt olmaq üçün həmişə bu xoşbəxtliyə can atmaq və onu başa düşmək lazımdır. O, şəraitdən yox, sənin özündən asılıdır.
• Xoşbəxt olmaq üçün xoşbəxtliyin mümkün olduğuna inanmaq lazımdır.
• Xoşbəxt öz evində xoşbəxt olandır.
• Xoşbəxtlik anlarını yaşayın, sevin və sevilin! Dünyada yeganə reallıq budur, qalan hər şey axmaqlıqdır. Bizi burada maraqlandıran tək şey budur.
• Xoşbəxtlik həmişə istədiyinizi etməkdə deyil, etdiyinizi həmişə istəməkdədir.
• Xoşbəxtlik həmişə yaxşı əhval-ruhiyyəsi olan evə çox həvəslə daxil olur.
• Xoşbəxtlik, istədiyin şeyi həmişə etməkdə yox, etdiyin şeyi həmişə istəməkdədir.
• Xoşbəxtlik, peşmançılıq çəkmədən həzz almaqdır.
• Xoşbəxtlik və bədbəxtlik adlandırdığımız şeylərə bir sınaq kimi baxsaq, o zaman onların hər ikisi bizim üçün faydalıdır.
• Xoşbəxtliyi və həqiqəti axtarın, qalan hər şey sizə bəxş olunacaqdır. Lakin insan qalan şeyləri axtarır daima…
• Xoşbəxtliyin birinci və hamının qəbul etdiyi şərti təbiətlə insanın vəhdəti, yəni açıq səma, günəş şüaları altında, təmiz havada insanın torpaqla, çiçəklərlə, heyvanlarla ünsiyyətidir.

İ

• İçkini və siqareti tullayan adam həyatın bütün hadisələrini yeni və düzgün tərəfdən işıqlandıran baxışlarının əqli aydınlığını və sakitliyini əldə edir.
• İdeal, yol göstərən ulduzdur. Onsuz möhkəm bir istiqamət yoxdur. İstiqamət yoxdursa, həyat da yoxdur.
• İdealsız düzgün istiqamət götürmək, istiqamət götürmədən də yaşamaq olmaz.
• İcrasını özün bacardığın işdən ötrü heç vaxt başqasını narahat etmə.
• İqtidar, ancaq onu əyilib ala bilmə cəsarətini göstərənlərə verilir.
• İnam, həyatın mənasını dərk etmək və bu dərk etmədən irəli gələn vəzifələri qəbul etməkdir..
• İnam vicdanın iradə ilə razılaşmasıdır.
• İnanc həyatın qüvvəsidir.
• İncəsənət, insan əzəmətinin təzahürüdür.
• İncəsənət üçün çox şey, ən başlıcası isə od lazımdır!
• İncəsənətdə hər şeydən bir az.
• İncəsənəti zülmkar da, cani də sevməlidir... Şekspirə, Bethovenə heyran olan insanlar Şekspirin, Bethovenin oyatdığı fikirlərinə, istəklərinə eyni ilə sevənlərin predmeti yox, ona səbəb olan şeyləri sevdikləri kimi heyran olurlar. Bu cür heyranlıqda incəsənətin həqiqi reallığı olmasa da, tam bir sonsuzluğu var.
• İncəsənətin böyük predmetləri ona görə böyükdür ki, onlar əlçatan və hamıya anlaşılandır.
• İnciklik həmişə uzun, xoşbəxtlik qısa sürür. Çünki inciklik özünü aradan qaldırar, amma xoşbəxtliyi dadmaq üçün yanında biri olması lazımdır.
• İnsan arzu etməsəydi, heç vaxt insan ola bilməzdi. Hər hansı bir fəaliyyətin səsəbi arzudur.
• İnsan həmişə məsud ola bilər; məsudluq yoxdursa, baxın harda səhvə yol vermisiniz.
• İnsan həyatında sözlərlə ifadə edilmiş həqiqət əzəmətli gücdür.
• İnsan xoşbəxt olmağa məcburdur. Əgər o bədbəxtdirsə, buna onun özü günahkardır. Bu narahatlıq və anlaşılmazlıq aradan qaldırılana qədər insan öz üzərində çox çalışmalıdır.
• İnsan nə qədər yaxşı olarsa, ölümdən də bir o qədər az qorxar.
• İnsan özünü öydükcə, lovğalandıqca onun istedad və bacarığı da azalır.
• İnsan özündən nə qədər çox razı olarsa, deməli onda razı qalmalı şey bir o qədər azdır.
• İnsan riyazi kəsrə bənzəyir. Kəsrin surəti onun özü, məxrəci isə özü haqqında düşündükləridir. Məxrəc nə qədər çox olarsa, kəsr də bir o qədər az olar.
• İnsan zəhmətsiz öz insan ləyaqətini saxlaya bilməz. Buna görədir ki, avara adamlar zahiri böyüklük qayğısına qalırlar.
• İnsana ağıl onu narahat edən şeylərdən yaxasını qurtarmaq üçün verilib.
• İnsanda xoşbəxtlik tələbatı qoyulmuşdur. Deməli, o qanunidir.
• İnsanın doğruçuluq səviyyəsi onun mənəvi kamillik dərəcəsinin göstəricisidir.
• İnsanın əsl gücü coşqunluqda yox, sarsılmaz sakitliyindədir.
• İnsanın xoşbəxtliyi haqqında yanlış və təəccüblü olan bir şey var: onun heç nə etməməsi.
• İnsanla yalnız o zaman asan yaşamaq mümkündür ki, nə özünü ondan yüksək və yaxşı, nə də onu özündən yüksək və yaxşı hesab etməyəsən.
• İnsanlar adətən öz vicdanlarının təmizliyilə qürrələnirlər, çünki yaddaşları zəifdir.
• İnsanlar bilsəydilər ki, bəşəriyyətin məqsədi maddi tərəqqi deyil. Tərəqqi labüd artımdır, məqsəd isə birdir- bütün insanların rifahı.
• İnsanlar bir-birindən onunla fərqlənirlər ki, bəziləri əvvəlcə düşünür, sonra danışır və edirlər. Digərləri əvvəlcə danışır və edir, sonra isə düşünürlər.
• İnsanlar çox dəyişdi, diqqət yetirmək lazımdır, biriylə əl sıxışdıqdan sonra, beşi də yerindəmi deyə, barmaqlarını saymaq məcburiyyətindəsən.
• İnsanlar gücün gücdə yox, həqiqətdə olduğuna inana bilsəydilər, onu cəsarətlə deyə bilərdilər.
• İnsanlar qarşısında utanmaq yaxşı hissdir. Amma ən yaxşı hiss özü-özündən utanmaqdır.
• İnsanlar necə danışmağı öyrənirlər, əsas elm isə necə və nə vaxt susmaqdır.
• İnsanlar öz vicdanlarının saflığı ilə tez-tez fəxr edirlər. Çünki, onların yaddaşı qısa və zəif olur.
• İnsanlar səni istədikləri kimi bilsinlər, amma sən özünü aldada bilərsənmi?
• İnsanlar şərabdan kobudlaşır, qəddarlaşır və səfehləşirlər.
• İnsanlara ən ədalətli şəkildə paylanan nemət ağıldır. Çünki heç kim ağlından şikayətçi deyildir.
• İnsanlara həqiqəti söyləməyi öyrənmək üçün həqiqəti özünə söyləməyi öyrənməlisən.
• İnsanlardan yeganə xilas yolu onlardan yaralarını gizlətməkdir.
• İnsanları məhv etmək üçün düşünülmüş toplardan, nüvələrdən, bombalardan,tüstüsüz barıtlı raketlərdən, torpedalardan və başqa ölüm vasitələrindən dəhşətli nə ola bilər?
• İnsanların bütün bədbəxtlikləri lazım olanı etmədiklərindən daha çox, lazım olmayanı etdiklərindən qaynaqlanır.
• İnsanların xoşbəxtliyi həyatda, həyat isə işdədir.
• İstedadı özünü istedadına həsr etmək üçün alimin, yaxud rəssamın öz sakitliyinə, xoşbəxtliyinə verdiyi qurbanla müəyyən etmək və sübut etmək olar.
• İşıq saça bilmirsənsə, heç olmasa, işığın qabağını kəsmə.
• İşləmək məcburiyyətindəyəm, yoxsa əxlaqım pozular.
• İynə hara gedirsə, sap da ora gedir.

K

• Keçmişi davam etdirən, müasir və gələcək həyatın rifahına kömək edən həyat həqiqidir.
• Kəlamlar haqqında kitablar yalnız ağılın sərbəst fəaliyyətini boğmur, əksinə, ona səbəb olur.
• Kiçik məqsədləri yüksək məqsədlərə qurban verərək bütün həyat,məlum vaxt, il,ay, həftə, gün,saat, dəqiqə üçün məqsədə malik ol.
• Kimi sevirsənsə deməli yaşayırsan – sevgi budur.
• Kilsə. Bu söz, bir qisim insanların digər qisim insanlar üzərində hökmranlıq etmələri üçün istifadə etdikləri yalanın adıdır.
• Kişiyə oxşamağa çalışan qadın arvada oxşar kişi kimi eybəcərdir.
• Kral tarixin köləsidir.

Q

• Qadın elə bir mövzudur ki, onu nə qədər müzakirə etsən də həmişə yenidir.
• Qadın üzərində hər şeyin fırlandığı vintdir.
• Qadının saxladığı yeganə sirr yaşıdır.
• Qanunlar hazırlamaq, idarə etməkdən asandır.
• Qəhrəmanlıq - həyatı daha dərindən duymağın nəticəsidir.
• Qəzəb başqaları üçün xoşagəlməz və ağır, onu yaşayanlar üçün isə ikiqat ağırdır. Qəzəblə başlanan xəcalətlə sona çatar.
• Qəzəb də sevgi kimi kimyəvi maddə yox, maya kimi üzvi maddədir. Azacıq bir hissəsi hər şeyi mayalayar.
• Qəzəblə başlanan bir iş xəcalətlə qurtara bilər.
• Qida xatirinə heyvanları öldürməklə, insan özünə bənzər digər canlı varlıqlara rəhm etmək, yazığı gəlmək kimi ali mənəvi hisslərini özündə boğur və öz ürəyini sərtləşdirir.
• Qınayıb, haqq qazandırmaq edib nifrət bəsləyəndə ona həlledilməz görünən şeylər bağışlayıb sevəndə sadə və aydın oldu.
• Qısa fikirlər ona görə yaxşıdır ki, ciddi oxucunun özünü fikirləşməyə məcbur edir.
• Qısqanmıram, ancaq təhqir olunmuş və alçaldılmışam. Ona görə ki, kimsə belə düşünə, kimsə sənə bu gözlərlə baxa bilər…
• Qızıl yuyulmaqla əldə edildiyi kimi, yaxşı və gözəl ifadə olunan fikirlər də elədir. Daha çox düşünün və az yazın və yazdıqlarınızı daha çox atın.
• Qocalıq, həyatda ən gözlənilməz haldır.
• Qorxaq dost düşməndən də qorxuludur, çünki düşməndən ehtiyat etdiyin halda, dosta bel bağlayırsan.
• Qoy hər kəs öz qapısının ağzını süpürsün. Onda bütün küçə təmiz olar.
• Qürur, insan ləyaqətinin düşüncəsi deyil.

M

• Maddi zəhərlə əqli zəhər arasındakı fərq ondan ibarətdir ki, maddi zəhərlərin əksəriyyətinin dadı iyrəncdir, axmaq kitablar qismindəki əqli zəhərlər isə cazibədardır.
• Məhəbbət ölümü məhv edir və onu boş xəyala çevirir. O, həyatı mənalı, xoşbəxt edir.
• Məhəmməd həmişə xristianlıqdan yüksəkdə dayanıb. Allahı insan hesab etmir və heç vaxt özünü Allaha bərabər tutmur. Müsəlmanlar Allahdan başqa heç nəyə ibadət etmirlər və Məhəmməd onun elçisidir. Bunda heç bir sirr və sirr yoxdur.
• Məhv olmaq istəməyəni xilas etmək mümkündür.
• Məgrur insan özünə buzdan elə bir sipər qurur ki, bu sipəri dəf etmək mümkün olmur.
• Mən Allaha inanıram. Onu hər şeyin başlanğıcı, ruh və sevgi kimi qavrayıram. Mən ondayam, o da məndə. Hamının Tanrı kimi qəbul elədiyi İsaya dua etməsini ən böyük günah sayıram.
• Mən dünyada iki böyük bədbəxtlik tanıyiram: bunlardan biri sağalmaz xəstəlik, biri də vicdan əzabıdır.
• Mən həmişə mübahisədə hirslənməməyə və güzəştə getməyə çalışmışam və sakitliyə nail olmuşam və nəticədə mübahisə yoluna qoyulub. Mübahisənin lap əvvəldən dayandırılmamasına həmişə peşman olursan.
• Mən həyatda yalnız iki həqiqi bədbəxtlik tanıyıram: vicdan əzabı və xəstəlik.
• Mən möhkəm əminəm ki, dünyanı axmaqlar idarə edir.
• Mən öldüm- mən oyandım. Bəli, ölüm-oyanışdır!
• Mən öz ağlımla deyil, bütün varlığımla başa düşdüm ki, mövcudluğun və ya tərəqqinin rasionallığı haqqında heç bir nəzəriyyə belə bir hərəkətə haqq qazandıra bilməz; Başa düşdüm ki, yarandığı gündən bütün insanlar bunu hansı nəzəriyyəyə görə zəruri hesab etsələr də, bunun lazım olmadığını və səhv olduğunu bilirdim. Ona görə də mənim mühakimələrim insanların dediklərinə və etdiklərinə deyil, doğru və zəruri olana əsaslanmalıdır; Mən tərəqqiyə görə deyil, öz ürəyimə görə mühakimə etməliyəm.
• Məndə sevdiyim hər şey yoxdur. Amma əlimdə olan hər şeyi sevirəm.
• Mənə elə gəlir ki, bütün adi işlərdə müdriklik nəyi etməyi bilməkdən yox, nəyi əvvəlcə və sonra etməyi bilməkdən ibarətdir.
• Mənim fikrimcə, yaxşı aktyor ən axmaq şeyləri yaxşı oynaya bilər və bununla da onların zərərli təsirini gücləndirmiş olar.
• Məsələ çox bilməkdə deyil, lazım olanı bilməkdədir.
• Musiqi, dutğularln stenoqrafiyasıdır.
• Müdriklik çox bilməklə olmur. Biz hər şeyi bilmək gücündə deyilik. Müdriklik daha çox şeylər bilməklə yox, hansı biliyin daha lazımlı, hansının az, hansının isə daha az lazımlı olduğunu bilməkdədir.
• Müəllim üçün öyrətmək asan olduqca, şagird üçün öyrənmək çətin olur.
• Müəllimin yalnız işinə sevgisi varsa, o, yaxşı müəllim olacaq.
• Müharibə qətl törətməkdir. Qətl törətmək üçün bir yerə toplaşan insanların miqdarından və özlərini necə adlandırmalarından asılı olmayaraq, qətl dünyada ən böyük günahdır.
• Müharibəni labüd, faydalı və arzu olunan hesab edən insanlar qorxulu, əxlaqi pozğunluqları ilə dəhşətli insanlardır.
• Müharibənin nəticələri həmişə böyük fəlakət və ümumi əxlaq pozğunluğuna gətirib çıxaracaq.
• Müharibənin pis, sülhün yaxşı olması insanlara o dərəcədə məlumdur ki, onlar salamlaşanda bir-birinə sülh, əmin-amanlıq arzulayırlar.

N

• Naharın məqsədi qidalanma, evliliyin məqsədi isə ailədir.
• Nə etməli? Həyatın bütün təkmilləşməsini, bəşəriyyətin əldə etdiyi o əzəməti bir kənara tullamaq? Onun öyrəndiyi bütün şeyləri unutmaq?Mümkün deyil. Bu cür zehni nailiyyətlər zərərli tərəfdən istifadə edilməsindən asılı olmayaraq, onlar necə də olsa əqli nailiyyətlərdir və insanlar onları unuda bilməzlər.
• Nə qədər baş varsa, o qədər düşüncə tərzi olduğuna görə, nə qədər ürək varsa, o qədər də sevmək tərzi var.
• Nə olduğunu və niyə burda olduğunu bilmədən yaşamaq olmaz. Bunu isə bilə bilmərəm, deməli, yaşaya da bilmərəm.
• Nə özünüzün, nə də başqalarının sözlərinə inanmayın, yalnız özünüzün və başqalarının işlərinə inanın.
• Nəsə etmək istəyirsənsə, yaxşı et. Əgər edə bilmir və ya etmək istəmirsənsə, ən yaxşısı, heç başlama.
• Nikahın məqsədinə ailə qurmaq nöqteyi-nəzərindən yanaşsaq, çoxlu arvad və ya çoxlu ər istəyənlər ola bilsin ki, çoxlu həzz alacaqlar, amma heç vaxt ailə qura bilməyəcəklər.

Ö

• Ölmək üçün doğulmuşdur insan, ona görə də hər yağış sonrası torpaq qoxusunu sevər.
• Ölüm haqda düşünəndə həyatın gözəlliklərinin sayı da azalır.
• Ölüm qorxsusu yaxşı həyatla tərs mütənasibdir.
• Ölümün zəruriliyini bilərək yaşamağa davam etmək üçün iki vasitə var: birinci vasitə -daima arzu etmək və dünya sevinclərinə qoşulmağa cəhd etməklə ölüm haqqında fikirləri daima boğmaq, ikinci vasitə bu müvəqqəti dünyada ölümlə məhv edilə bilməyən qısa,yaxud uzun bir məna tapmaq.
• Öz borcunu yerinə yetirməyə çalışsan, öz dəyərini bilərsən.
• Öz evində xoşbəxt olan insan xoşbəxtdir.
• Öz həyatını dərk edən insan, qəflətən özünün çar olduğunu bilən qula bənzəyir.
• Öz həyatınızı başqalarına gizlətmədən və peşman olmadan göstərəcək şəkildə yaşayın.
• Öz vicdanının bəyənmədiyi bütün şeylərdən uzaq ol.
• Özü xoşbəxt olan başqalarına pislik istəməz.
• Özündən narazı qalmaq ağıllı həyatın zəruri şərtidir. Ancaq bu narazılıq öz üzərində işləməyə təhrik edir.
• Özünə hakim olmaq ən yüksək hakimiyyət, ehtiraslarının əsiri olmaq isə ən qorxunc köləlikdir.
• Özündən başqa heç kimə pislik etmə.
• Özünü əməkdən azad etmək cinayətdir. Adam əməksiz öz insan ləyaqətini qoruya bilməz. Buna görə də veyil adamlar xaricən böyük görünməyin qeydinə qalırlar.
• Özünü kişiyə oxşatmağa çalışan qadın arvadbiçim kişi qədər iyrəncdir.
• Özünüzü dövlət nizamının şərindən xilas etməyin bircə yolu var: dövlətin təməlində duran zorakılıqda iştirak etməmək.

P

• Pedaqoq həyatı hərtərəfli bilməlidir ki, başqalarını ona hazırlasın.
• Pislik bizim içimizdədir, daha doğrusu elə yerdədir ki, onu oradan çıxartmaq mümkündür.
• Pisliyə son qoymağın yalnız bir yolu var- pis adamlara yaxşılıq etmək.

R

• Ruh şüşə, Allah bu şüşədən keçən işıqdır. Belə də deyirlər ki, Allah, idrak, idrak isə Allahdır.
• Ruh üçün xoşxasiyyətlilik, bədən üçün sağlamlıq kimidir. Ona malik olduqda o, gözə görünməsə də, hər işdə uğur gətirir.

S

• Sadəlik, xeyirxahlıq və həqiqət olmayan yerdə dahilik yoxdur.
• Sadəlik, yaxşılıq və dürüstlük olmayan yerdə böyüklük yoxdur.
• Sadəlik mənəvi gözəlliyin əsas şərtidir.
• Sağlam adamın özünü əməkdən azad etməsi cinayətdir, insan öz ləyaqətini əməklə təzahür etdirə bilər.
• Sağlam əxlaqa malik olmaq istəyirsənsə, özünü fiziki cəhətdən təkmilləşdir.
• Sevgi əvəzsiz bir hədiyyədir. O yeganə şeydir ki,onu hədiyyə etsəniz də, özünüzdə qala bilir.
• Sevgi haqqında hər hansı bir mülahizə sevgini məhv edir.
• Sevgi hardadırsa, Allah da ordadır.
• Sevgi həyatın gücüdür.
• Sevgi həyatın üzüdür; amma, ağılsız, əzablı və ölən həyatın yox, xoşbəxt və sonsuz həyatın.
• Sevgi ölümü məhv edir və onu mənasız bir kabusa çevirir, mənasız həyatı mənalı edir, bədbəxtlikdən xoşbəxtlik yaradır.
• Sevgi? Sevgi nədir? Sevgi ölümə mane olur. Sevgi həyatdır.Dərk etdiyim hər şeyi ona görə dərk edirəm ki, sevirəm. Hər şey ona görə mövcuddur ki, mən sevirəm.Hər şey onunla bağlıdır. Sevgi Allahdır. Ölmək, sevginin bir parçası olanın ümumi və əbədi mənbəyə dönüşü deməkdir.
• Sevgisiz yaşamaq asandır, ancaq mənasızdı.
• Sevgisiz yaşamaq daha asan olardı. Amma nə mənası olardı o həyatın?!
• Sevgiyə səbəb gözəllik deyil, əksinə, sevgi bizi gözəlliyi görməyə məcbur edir.
• Sevmək, sevdiyin adamın həyatı ilə yaşamaq deməkdir.
• “Sən yalanların içində yaşayırsan, mən isə həqiqətlərin” — Bir insanın digərinə deyə biləcəyi ən amansız sözdür bu.
• Səndə və məndə bir əsas üstün cəhət var: bizi almaq çətindir. Belə insanlar isə heç vaxt gərəkli olmur.
• Sənətkar insanları öz daxilinə yönəldir və qəlbin hamı üçün ümumi olan sirlərini insanlara açıb göstərir.
• Sənə xəyanət ediblərsə, deməli qollarını qırıblar. Xəyanətkarı bağışlamaq olar, qucaqlamaq isə heç vaxt.
• Sərxoş heç vaxt irəliyə nə ağlı, nə də əxlaqı ilə gedir.
• Səy göstərmək əxlaqi mükəmməlləşmənin zəruri şərtidir.
• Sizin haqqınızda yaxşı, başqaları barəsində isə pis danışana heç vaxt qulaq asmayın.
• Sivilizasiya inkişaf edə- edə sonda dalana dirənib. Hamı elmin, sivlilizasiyanın bizi bir tərəfə çıxaracağına söz verirdi. Amma indi məlum olur ki, onlar bizi heç bir yana çıxara bilməyəcək və yeni bir şeydən başlamaq lazımdır.
• Söz böyük nemətdir, ona görə böyükdür ki, sözlə insanları birləşdirmək də olar, ayırmaq da, sözlə məhəbbət də qazanmaq olar ədavət və düşmənçilik də.
• Sözlərlə ifadə olunan həqiqət insanların həyatında güclü bir qüvvədir.
• Sözün qeyri-müəyyənliyi fikrin qeyri- müəyyənliyinin əlamətidir.
• Sus, ya da susmaqdan da qiymətli söz söylə!

Ş

• Şagirdlər müəllimlərin səhvləri kimi heç bir şeyi möhkəm yadda saxlamırlar.
• Şair həyatında yaxşi nə varsa götürür və öz əsərinə daxil edir. Ona görə onun əsəri gözəl, həyatı isə çirkin olur.
• Şər içimizdədir, yəni çıxarılması mümkün olan yerdə.
• Şərab insanların cismani sağlamlığını, əqli qabiliyyətini, ailələrin xoş güzəranını və hər şeydən dəhşətlisi, onların qəlbini və nəsilvermə qabiliyyətini məhv edir. Sərxoş adam düşüncəli hərəkət etmək qabiliyyətini itirir.
• Şikayət etdiyiniz həyat bəlkə də bir başqasının xəyalıdır.
• Şöhrətpərəstlik, şöhrət haqqında qayğı, soyunulan ən axırıncı paltardır. Onu soyunmaq çətindir, o, çox əziyyət verir.Çünki, ruhi sərbəstlik buna mane olur.

T

• Taledə təsadüflər olmur. İnsan, taleyi ilə barışmır, onu yaradır.
• Tarix mükəmməl olardı, amma doğru olsaydı...
• Tarixçilər heç kimin onlara vermədiyi suallara cavab verməyə davam edən karlar kimidirlər.
• Tez-tez cavanların dilindən eşidirik ki, onlar başqalarının ağlı, fikirləri ilə yox, öz bildikləri kimi yaşamaq istəyirlər. Ölçülüb-biçilənləri yenidən ölçüb-biçmək nəyə lazım? Hazıra nazil ol və yoluna davam et. Bəşəriyyətin gücü məhz bundadır.
• Tezliklə bəşəriyyət qarşısında əvvəlkindən daha yüksək ideal qoyulacaq və keçmiş ideallar günəş qarşısında sönən ulduzlar kimi sönəcək və insan günəşi görə bildiyi kimi, yüksək idealı da qəbul edəcək.
• Təbəssüm sifətin halını əks etdirir. Əgər o, sifətə gözəllik əlavə edirsə, sifət gözəldir, əgər sifəti dəyişmirsə, sifət adi sifətdir. Əgər o, sifəti korlayırsa, sifət pis sifətdir.
• Təbiəti seyr edərkən riqqətə gəldiyimiz və heyran olduğumuz anlar heyvan, ağac, çiçək, torpaq olduğumuz vaxtların xatirəsidir. Daha dəqiqi, bu, zamanla bizdən gizlədilən, hər şeylə vəhdət olduğumuz şüurumuzdur.
• Təhsil yaxşı vərdişlərin mənimsənilməsidir.
• Təhsilə tələbat hər bir insanda vardır. Nəfəs almaq üçün havanı sevən və axtaran xalq təhsili də sevir və axtarır.
• Təhsilin məqsədi elə budur – hər şeydən zövqü-səfa yaratmaq.
• Tənqid, ittiham etdiyi şeylərdə pis olan cəhətləri göstərəndə effektli olar.
• Tərbiyəçi həyatı dərindən bilməlidir ki, uşaqları ona hazırlaya bilsin.
• Tərbiyə də, təhsil də ayrılmazdır. Bilik vermədən tərbiyə etmək olmaz. Hər cür bilik isə tərbiyəvi təsirə malikdir.
• Tərəqqi, mübarizənin vəhşi qanunları üzərində ağılın daha çox üstünlük təşkil etməsindən ibarətdir.
• Təsir həmişə həqiqi təhsil tərəfdədir.

U

• Uğurun asılı olduğu yeganə şərt səbrdir.
• Uşaqları sərtliklə qorxuda bilməzsiniz. Onlar yalnız yalana dözmürlər.
• Uzun müddət ərzində dəyişməyəcək tək istəyimiz var: Pul və Şöhrət. Heç kim " bunlar mənim üçün vacib deyil" deməsin. Hər insanın şüuraltında bu istək vardır.

Ü

• Ümid oyaq insanın röyasıdır.
• Ümidsizlik və pis əhval-ruhiyyə ətrafdakılara nəinki əzabverici, eləcə də sirayətedici təsir göstərir.

V

• Vaxt rahatlıq bilmədən əbədi hərəkətdədir və onu başqa cür düşünmək olmaz.
• Vermirəm, çünki bunu məndən heç kim istəmir.
• Vətənə məhəbbət mücərrəd anlayış deyil, o, təşkilatçılıq, inkişaf və mədəniyyət tələb edən real mənəvi qüvvədir.
• Vətənpərvərlik istər-istəməz müharibəyə aparır.
• Vicdan-insanların həyatının doğru yol göstəricisidir.

Y

• Yaxşı bir həyat yaşamaq üçün haradan gəldiyini, o biri dünyada nə olacağını bilməyə ehtiyac yoxdur.
• Yaxşı iş səylə olur, amma səy bir neçə dəfə təkrarlanırsa, eyni iş vərdiş halını alır.
• Yaxşı iştaha – deməli, vicdan təmizdir.
• Yaxşı kitab eynən ağıllı bir adamla söhbət etməkdir. Oxucu kitabdan bilik alır, həyatı ümumiləşdirmək, dərk etmək qabiliyyətini öyrənir.
• Yaxşı nümunə uşaq üçün ən yaxşı tərbiyədir.
• Yaxşı şeylər gözləməyi bacaran adama gəlir.
• Yaxşılıq əbədidir, həyatımızn ali məqsədidir. Yaxşılığı necə başa düşməyimizdən asılı olmayaraq, həyatımız yaxşılığa can atmaqdan ibarətdir.
• Yaxşılıq hər şeyi məğlub edir və özü heç vaxt məğlub olmur.
• Yaxşılıq xatırlanmaz, səhv unudulmaz. Sən kimsənin edə bilməz dediyini et, Çünki deməsə də ağıllarından çıxmaz.
• Yalan həmişə çox sözlü, mürəkkəb, qəliz və təmtəraqlı olur.
• Yalnız bir insanın yox, bütün insanların xoşbəxtliyi üçün lazım olan şey həmişə vacib olub və olacaq.
• Yalnız gözləməyi bilənlərə hər şey gələcək.
• Yalnız qəlbimizdəki suallara cavab verən şeyləri oxumaq lazımdır.
• Yalnız lazım olan iş sevinc gətirə bilər.
• Yalnız sevginin işıqlandırdığı kəbin həqiqidir.
• Yalnız yaxşı işlər görənlər yaşayır.
• Yanıb işıq saça bilmirsənsə, heç olmazsa işığın qabağını kəsmə.
• Yaşamalıyıq, sevməliyik, inanmalıyıq.
• Yemək bişirmək, tikiş tikmək, yuyunmaq, baxıcılığın sırf qadın işi olduğuna dair qəribə, köklü bir yanlış fikir var ki, kişinin bunu etməsi hətta ayıbdır. Bu arada, bunun əksi təhqirdir: yorğun, tez-tez zəif, hamilə qadın zorla yemək bişirən, yuyan və ya xəstə uşağı tibb bacısı edərkən xırda şeylərə vaxt sərf etmək və ya heç bir şey etməmək çox vaxt boş bir kişi üçün ayıbdır.
• Yemək nə qədər sadə olsa, bir o qədər xoşdur - darıxdırıcı olmur, o qədər sağlam və həmişə, hər yerdə daha əlçatan olur.

Z

• Zaman, bir an belə sakitlikdə olmayan sonsuz bir hərəkətdir və başqa cür də ola bilməz.
• Zaman keçir, amma deyilən söz qalır.
• Ziyalılar taleyin məğlub etdiyi insanlardır.

Mənbə

• f.e.n. B.Çərkəsov "Aforizmlər və hikmətli sözlər", elmi redaktor: f.e.d. K.Məmmədov, Bakı, Azərnəşr, 2005-ci il, səh. 111.
• Aforizmlər və hikmətli sözlər. Bakı, 2005