Qanun

Codex Hammurabi

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Adamların qanunla qorunmaq dərəcəsinə çatması yüksəlişdirmi? Xudu Məmmədov
• Adət qanun deyil, amma qanun qədər hökmü var. İngilis atalar sözləri
• Axmaq və dahi qanun qarşısında bərabər olmamalıdır. Aleksis Karrel
• Allah adı ilə yamanlıq etmək olar, qanun adı ilə - qanunsuzluq. Monqol atalar sözləri
• Allahdan hökmdar, hökmdardan qanun. Latın atalar sözləri
• Allahların məhkəməsi necə də mükəmməldir! Məgər hansısa bir dövlət, atanın, yaxud babanın törətdiyi cinayətə görə oğlu və nəvəni mühakimə edən qanun təsis edən qanunvericini qəbul edərdi? Mark Tulli Siseron
• Az danışana çox qanun lazım deyil. Xarilay
• Azadlığın əsas vəzifəsi insanların qanuna qarşı çıxmasına mane olmaqdır. Şarl Lui Monteskyö
• Azərbaycanda həqiqətən vətəndaşların əksəriyyəti müsəlmanlardır (statistikaya görə sakinlərin 96 faizi İslam mədəniyyətinin daşıyıcılarıdır), lakin Azərbaycan dünyəvi dövlətdir və konstitusiyaya görə, bütün ənənəvi dinlər qanun qarşısında bərabərdir. Aleksandr İşein

B

• Belə fikir var ki, xristian dininə bağlı olmasaq, hamımız üçün pis olar. Mənə elə gəlir ki, buna sadiq qalan insanlar çox pis insanlar olublar. Siz bu maraqlı həqiqəti görürsünüz ki, hər hansı bir dövrdə din nə qədər güclü və doqmatik inanc nə qədər dərin olsa, qəddarlıq da bir o qədər çox olmuş, vəziyyət də bir o qədər pis olmuşdur. İnsanlar həqiqətən xristian dininə bütün tamlığı ilə inandıqları zaman, bütün işgəncələri ilə birlikdə inkvizisiya var idi; cadugər kimi yandırılan milyonlarla bədbəxt qadın var idi; din adı altında hər cür insana qarşı hər cür qəddarlıq edilirdi. Siz dünyaya nəzər saldıqda görürsünüz ki, insani hisslərdə hər bir irəliləyiş, cinayət qanununda hər bir təkmilləşmə, müharibənin azaldılması istiqamətində atılan hər addım, rəngli irqlərə qarşı daha yaxşı rəftar istiqamətində atılan hər addım və ya köləliyin yumşaldılması, dünyada mövcud olan mənəvi tərəqqi, dünyanın mütəşəkkil kilsələri tərəfindən davamlı olaraq qarşı çıxdı. Mən tamamilə qəsdən deyirəm ki, öz kilsələrində təşkil olunmuş xristian dini dünyada mənəvi tərəqqinin əsas düşməni olub və indi də belədir. Bir fakt götür. Bu, xoşagəlməz fakt deyil, lakin kilsələr insanı xoşagəlməz faktları qeyd etməyə məcbur edir. Fərz edək ki, bu gün yaşadığımız dünyada təcrübəsiz bir qız sifilisli kişi ilə evlidir; bu halda Katolik Kilsəsi deyir: “Bu, ayrılmaz bir müqəddəslikdir. Bekarlığa dözməli və ya birlikdə qalmalısınız. Birlikdə qalsanız, sifilitik uşaqların doğulmasının qarşısını almaq üçün kontraseptivlərdən istifadə etməməlisiniz." Bu yalnız bir nümunədir. Hazırda kilsənin əxlaq adlandırmaq üçün seçdiyi şeydə israrla hər cür insanlara layiq olmayan və lazımsız əzablar verməsinin bir çox yolu var. Bildiyimiz kimi, o, böyük ölçüdə dünyada əzab-əziyyəti azaldan bütün istiqamətlərdə hələ də irəliləyiş və təkmilləşmənin əleyhdarıdır, çünki o, əxlaq kimi müəyyən dar davranış qaydalarını qeyd etməyi seçmişdir. insan xoşbəxtliyi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur; və siz deyəndə ki, bu və ya digər şeylər etmək lazımdır, çünki bu, insan xoşbəxtliyinə səbəb olacaq, bunun heç bir əlaqəsi olmadığını düşünürlər. “İnsan xoşbəxtliyinin əxlaqla nə əlaqəsi var? Əxlaqın məqsədi insanları xoşbəxt etmək deyil". Bertran Rassel
• Bəy ədalətli olmalıdır. Ey hakim, uzun müddət ölkədə hökmranlıq etmək istəyirsənsə, qanunu düzgün tətbiq etməli və xalqı qorumalısan. Yusif Balasaqunlu
• Bir universal qanun vardır: bu ədalət qanunudur. Ədalət bir millətin hüququnun təməl daşıdır. Aleksis de Tokvil
• Bizim hökumətin öyünür ki, o, münasibətdə olduğu şəxslərin güclü və ya zəifliyindən asılı olmayaraq hər şeydə ədalətli olmağa çalışır. Əgər Amerika xalqı beynəlxalq əxlaq kimi bir şeyin olmadığına dair iyrənc doktrinanın tərəfdarıdırsa, səhv edirəm; güclü xalq üçün bir qanun var, zəif üçün başqa qanun var və hətta dolayı yolla güclü bir dövlət öz ərazisinin zəif bir hissəsini cəzasızlıqla talaya bilər. ABŞ-ın diplomatik nümayəndəsinin iştirakı ilə və Konqresin səlahiyyəti olmadan törədilən müharibə aktı ilə zəif, lakin dost və özünə güvənən xalqın hökuməti devrildi. Beləliklə, milli xarakterimizə, eləcə də zərərçəkmiş insanların hüquqlarına lazımi hörmət tələb edən böyük bir yanlışlığa yol verilmişdir. Müvəqqəti Hökumət respublika və ya digər Konstitusiya formasını götürməmiş, sadəcə olaraq xalqın razılığı olmadan yaradılmış icraedici şura və ya oliqarxiya olaraq qalmışdır. O, xalq dəstəyinin daimi əsasını tapmağa çalışmadı və bunu etmək niyyətinə dair heç bir sübut təqdim etmədi. Həqiqətən, Millətlərin hüququ ağıl və ədalət üzərində qurulur və sivil dövlətin vətəndaşları və ya subyektləri arasında fərdi münasibətləri tənzimləyən davranış qaydaları maariflənmiş xalqlar arasında eyni dərəcədə tətbiq olunur. Beynəlxalq hüququn icrası üçün məhkəməsiz olması və onun əmrlərinə tabe olmağın praktiki olaraq yuxarı tribunalın mandatına deyil, vicdanla bağlı olduğuna dair mülahizələr yalnız qanunun özünə əlavə sanksiya verir və onun hər hansı qəsdən pozulmasını sadəcə olaraq adlandırmır. Əsl şərəfli bir insan, vicdanını bağlayan yazılmamış sözü, mümkünsə, pozulduğunda onu hüquqi məsuliyyətə cəlb edən bağdan daha ciddi şəkildə qoruyur və ABŞ özünü ən maarifləndiricilərdən biri kimi saxlamaq məqsədi daşıyır. millətlər, beynəlxalq münasibətlərinə yüksək şərəf və əxlaq standartlarından başqa bir şey tətbiq etsəydi, vətəndaşlarına böyük ədalətsizlik edərdi. Bu zəmində Birləşmiş Ştatlar, əvvəlcədən razılıq vermək mövqeyindən başqa, öz səhvini törətdikdən sonra onu cəzalandırmaq vəziyyətinə düşə bilməz. Bu əsasda o, öz səlahiyyətlərini geyinmiş və geyim formasını geymiş zabitlər tərəfindən vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə nəticəsində vurulmuş zədənin ödənilməsindən imtina etməyə icazə verə bilməz; və eyni əsasda, əgər zəif, lakin dost dövlət Birləşmiş Ştatların adından və qüdrətindən sui-istifadə edərək müstəqilliyini və suverenliyini əlindən almaq təhlükəsi ilə üz-üzədirsə, Birləşmiş Ştatlar öz şərəfini və qüdrətini müdafiə etməyə bilməz. Qrover Klivlend
  • Havay adalarının ilhaqına dair müqavilənin geri götürülməsi ilə bağlı Konqresə mesaj. (18 dekabr 1893)
• Böhtan və yalan - meşşanların qanun şəkli almış siyasət metodudur. Maksim Qorki
• Bunlar qanunun göstərişləridir: vicdanla yaşamaq, heç kimi incitməmək, hər kəsə özlərinə məxsus olanı vermək. Ulpian
• Bütün ədalətsizliklər arasında ən dözülməzi qanun adı altında törədilən ədalətsizlikdir. Aristotel
• Bütün insanlar şəxsi və ictimai həyatda qanunsuz əməllər etməyə meyillidirlər və heç bir qanun onları bu işdən çəkindirə bilmir. Dövlətlər hər cür cəza tədbirləri sınamış və hər zaman da bu tədbirləri gücləndirmişlər. Müəyyən müddətdən sonra demək olar ki, bütün cəzalar ölüm cəzası ilə əvəz edilmişdir. Buna baxmayaraq, cinayətlərin sayı azalmadı. Beləliklə, ya daha qorxunc cəzalar fikirləşmək, ya da heç bir cəza ilə cinayətkarı qorxutmağın mümkün olmadığını etiraf etmək lazımdır. Fukidid

C

• Cəmi dörd mövzu mənim adımla bağlıdır: dövri qanun, qazların elastikliyi, məhlulların assosiasiya kimi başa düşülməsi və “Kimyanın əsasları”. Bu mənim sərvətimdir. Onu heç kimdən almamışam, özüm yaratmışam. Dmitri Mendeleyev
• Cəmiyyətdə ən birinci qanun qanuna hörmət qanunu olmalıdır. Jan Jak Russo
• Cinayət yoluxucu xəstəlikdir. Hökumətin özü qanun pozucusuna çevrilirsə, bu qanuna hörmətsizlik yaradır və hər kəsi özləri üçün qanun olmağa dəvət edir və anarxiyaya gətirib çıxarır. Luis Brandays

D

• Dəliyə qanun yazılmayıb. Rus atalar sözləri
• Dövlət öz zorakılığını qanun, amma fərdin zorakılığını cinayət adlandırır. Maks Ştirner
• Dövlətlilər üçün qanun yoxdur. Teluqu atalar sözləri

E

• Etiraf etmək lazımdır ki, bu, çox çətindir, amma qanun belə deyir. Ulpian

Ə

• Ədalətsizliyin üç növü var: adi zorakılıq, qanun adı ilə pərdələnən zorakılıq və qanunun öz qəddarlığı. Frensis Bekon
• Əxlaq mövzusunda inandığım qanun budur; bir şeyi etdikdən sonra özünü yaxşı hiss edirsənsə o əxlaqidir; əgər özünü pis hiss edirsənsə o qeyri əxlaqidir. Ernest Heminquey
• Əxlaqın olmadığı yerdə qanun bir şey edə bilməz. Napoleon Bonapart
• Ən ali qanun xalqın rifahıdır. Mark Tulli Siseron

G

• Güclünün zəifləri əzməsinə qanun da, əxlaq da yol vermir. İntellektual gücün isə başqa əraziyə müdaxiləsinin nə hüquq, nə də əxlaq müstəvisində qarşısı alınmır. Tur Xander
• Gücün hökm etdiyi yerdə qanun gücsüzdür. Menandr
• Güçün kimin tərəfində olmasının mənim üçün əhəmiyyəti yoxdur, əhəmiyyətli olan odur ki, qanun kimin tərəfindədir. Viktor Hüqo
• Günah öz düşüncəsini yaymaqla olar. Halbuki mən sadəcə susdum. Belə susduğuma görə heç bir qanun məni, ədalətə görə, haqlı olaraq cəzalandıra bilməz. Tomas Mor

H

• Hakim – danışan qanun, qanun isə – lal hakimdir. Mark Tulli Siseron
• Hazırda bizdə qanun və asayiş yoxdur. Bu, ədalətsizliyin hökmüdür. Horst Sihofer
• Heç bir qanuna tabe olmamaq özünü xilasedici müdafiədən məhrum etmək deməkdir, çünki qanunlar bizi təkcə başqalarından deyil, özümüzdən də müdafiə etmək üçündür. Henrix Heyne
• Heyvanları - yalnız laboratoriyalarda və muzeylərdə deyil, meşə və çöllərdə, dağlarda öyrənən kimi dərhal anlayırıq ki, müxtəlif növlər arasında və xüsusən də müxtəlif heyvan sinifləri arasında böyük bir döyüş və qırğın getsə də, eyni zamanda, eyni növə və ya ən azı, eyni cəmiyyətə mənsub olan heyvanlar arasında bir o qədər, bəlkə də daha çox qarşılıqlı dəstək, qarşılıqlı yardım və qarşılıqlı müdafiə mövcuddur. Ünsiyyətçilik də qarşılıqlı mübarizə qədər təbiət qanunudur. Təbii ki, hər iki fakt silsiləsinin nisbi ədədi əhəmiyyətini təxmini olaraq təxmin etmək olduqca çətin olardı. Ancaq dolayı sınağa müraciət etsək və Təbiətdən soruşsaq: "Ən uyğun olanlar kimlərdir: daim bir-biri ilə müharibə edənlər, yoxsa bir-birinə dəstək olanlar?" biz dərhal görürük ki, qarşılıqlı yardım vərdişləri əldə edən heyvanlar, şübhəsiz ki, ən uyğun heyvanlardır. Onların yaşamaq üçün daha çox şansları var və onlar öz siniflərində ən yüksək inkişafa və bədən quruluşuna nail olurlar. Bu fikri təsdiqləyən saysız-hesabsız faktlar nəzərə alınarsa, əminliklə deyə bilərik ki, qarşılıqlı yardım da qarşılıqlı mübarizə qədər heyvan həyatının qanunudur; lakin təkamül amili kimi o, çox güman ki, daha böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, növün saxlanmasını və daha da inkişafını təmin etmək kimi vərdişlərin və xarakterlərin inkişafına, eyni zamanda, ən böyük rifah və həyatdan həzz almasına üstünlük verir. Pyotr Kropotkin

X

• Xalq qanun yolunda öz yaşadığı qala divarları uğrunda vuruşduğu kimi vuruşmalıdır. Heraklit

İ

• İspaniyaya müqəddəs sevgi hiss edənlərə; Ordu və Donanma sıralarında Vətənə xidmətə inananlara; düşmənlərindən can itkisinə qədər müdafiə etməyə and içənlərə: millət sizi müdafiə etməyə çağırır!. Qanun qarşısında ədalət və bərabərlik təklif edirik. İspanlar arasında sülh və sevgi. Azadlıq və zülmkarlıq əvəzinə azadlıq və qardaşlıq. Fransisko Franko
• İnsanlar bir birinə qarşı xəbərçilik etməyə başladıqdan sonra, onların ürəklərində qanun yer alıb. Rüşvət vermək gizli işdir. Əgər insanlar rüşvət almaq və ya təklif etmək zamanı bir birinə qarşı xəbərçilik etməyə başlasalar, onda hər şey məhv olacaq. Buna görə qanun qarşısında keçilməz qorxu olmalıdır. İnsanlar rəhbərin qərarını yox, qanunu yerinə yetirməlidir. Bu prinsip ən ağır cəzaların köməyi ilə təyin olunub. Məsələn, taxt-tac varisi qanunlara əməl etmədiyinə görə, sarayda ən hörmətli adam olan onun müəlliminin burun və qulaqlarını kəsmişdir. Bundan sonra məmurlar və ölkənin əhalisi qanunları icra etməyə başlamışdır. Şan Yan

K

• Kəramət ona deyərlər ki, arvadın məhəbbət və şəfəqqətini artıran şeyləri ondan əsirgəməyəsən. O, bunları itirə biləcəyindən qorxaraq, ev işlərinə diqqətini artırar, ərinin sözünə baxıb hayına qalar və beləliklə, ailədə mehribanlıq və qayda-qanun olar. Nəsirəddin Tusi
• Kim ki, hər şeyi yalmız qanun gücünə nizama salmaq istəyir - qüsurları düzəltməkdən daha çox qüsur doğurur. Benedikt Spinoza

Q

• Qan eylə qanun ilə. Azərbaycan atalar sözləri/Q
• Qanun dişlə (qoşqu aləti) kimi bir şeydir, hara döndərsən ora dönər. Rus atalar sözləri
• Qanun dövlətin canıdır. Cansız bədən ölü olduğu kimi qanunsuz dövlət də məhvə məhkumdur. Demosfen
• Qanun güclüdür, lakin məhrumiyyət və ehtiyac ondan da güclüdür. Hökmdar həmişə bunu nəzərə almalıdır. Horatsi
• Qanun gücsüz olan yerdə dərd qadirdir. Fin atalar sözləri
• Qanun hamı üçün eynidir; ləyaqət isə hər bir insanın özü üçün könüllü qoyduğu əlavə qadağalarla müəyyənləşir. Əbu Turxan
• Qanun həmişə güclünün tərəfindədir. Nikkolo Makiavelli
• Qanun hörümçək toru kimi bir şeydir: eşşək arısı ilişib qalar, milçək keçib gedər. Rus atalar sözləri
• Qanun ilə el genişlənər, dünya nizama düşər. Zülm ilə kiçilər, dünya qarışar. Yusif Balasaqunlu
• Qanun insanı lərzəyə gətirən sözlərlə ifadə edilməlidir. Tit Lukretsi Kar
• Qanun kölələr üçün məcburiyyətdir, azadlar üçün ehtiyac. Demand
• Qanun, lazım olan şeyi etməyi əmr edir, ona qarşı olanı isə qadağan edir. Mark Tulli Siseron
• Qanun müdriklər üçün məşğuliyyət, axmaqlar üçün məhdudiyyət. Şan Yan
• Qanun necə yozulursa, elə də olur. Fin atalar sözləri
• - Qanun! Sən qanunu pozursan!

— Hə, nə olsun?

— O olsun ki, bizim qanundan başqa heç nəyimiz yoxdur! Uilyam Qoldinq

• Qanun tərbiyəyə arxalanmasa, nə qədər ədalətli belə olsa, o uzun ömürlü sayıla bilməz. Plutarx
• Qanun tiranın öz qəzəbinə verdiyi möhlətdir. Apolloni
• Qanun uzaqdadır, yumruq yaxında. Koreya atalar sözləri
• Qanun üzrə deyil, vicdan üzrə mühakimə et. Rus atalar sözləri
• Qanun və qərarların çoxluğu cinayətlərin az olması demək deyildir, əksinə. Lao-tszı
• Qanunun hörmətli olmasına əmin olmaq üçün qanuna hörmətli etməliyik. Luis Brandays
• Qanunun son dərəcə ciddiliyi son dərəcə ədalətsizlikdir. Mark Tulli Siseron
• Qanunsuz və ədalətsiz dünyada yaşayan insan yırtıcı heyvanlardan da təhlükəlidir. Aristotel
• Qayda-qanun qoy sənin ilahin olsun! Ona yorulmadan ürəkdən qulluq et: qayda-qanun bütün şeylərin birliyidir. Təbiətin özü onun vasitəsi ilə mövcuddur. Pifaqor
• Qayda-qanun olan ölkədə hərəkətlərində, danışığında cürətli ol. Qayda-qanun olmayan ölkədə hərəkətlərində cürətli, danışıqlarında isə ehtiyatlı ol. Konfutsi
• Qətlə yetirilən şəxsin pozğunluğu qanun qarşısında qatilə bəraət qazandıra bilməz. Artur Konan Doyl
• Qüvvət qanun deyil. Alman atalar sözləri

M

• Məmur məni qanun adına həbs etdi, mən onu azadlıq adına şillələdim. Klement Duval
• Məni tanıyan hər kəsin sizə söyləyəcəyi kimi, məqbul biri deyiləm. Pis adamı sevdim həmişə, qanunsuzu, hərgələyi. Yaxşı işləri olan ağcaqanad qeydi təraşlı, qalstuklu tiplərdən xoşlanmam. Ümidsiz adamları sevərəm, dişləri qırıq, ağılları qırıq, yolları qırıq adamları. Marağımı çəkərlər. Kiçik sürpriz və partlamalarla doludurlar. Adi qadınlardan da xoşlanaram; corabları sallanmış, makiyajları axmış, sərxoş və söyüşbaz qadınlardan. Əzizlərdən çox azğınlar maraqlandırır məni. Sərsərilərin yanında rahatam, çünki mən də sərsəriyəm. Qanun sevməm, əxlaq sevməm, din sevməm, qayda sevməm. Cəmiyyətin məni şəkilləndirməsindən xoşlanmam. Çarlz Bukovski
• Mənim üçün əhəmiyyəti yoxdur ki, güc kimin tərəfindədir; əhəmiyyəti olan odur ki, qanun kimin tərəfindədir. Viktor Hüqo
• Mühəndislik hesablamalarına əsasən inşa edilməyən bir bina neçə yıxılarsa, əbədi bir qanun sayılan ədalətdən məhrum olan imperatorluqlar da eləcə çökər.. Jan Batist Anri Lakorder
• Müstəqillik bir inqilab aktı idi; cümhuriyyətçilik günəş altında yeni bir şey idi; federal sistem nəhəng eksperimental laboratoriya idi. Fiziki cəhətdən amerikalılar qabaqcıl idilər; sosial və iqtisadi institutlar sahəsində də onların ənənələri qabaqcıllardan biri olmuşdur. Əvvəldən intellektual və mənəvi müxtəliflik Amerika üçün irq və dil kimi xarakterik olmuşdur. Ən fərqli Amerika fəlsəfələri transsendentalizm - Ali Qanunun fəlsəfəsi və təcrübə və plüralizm fəlsəfəsi olan praqmatizm olmuşdur. Bu iki prinsip amerikançılığın özəyini təşkil edir: Ali Qanun prinsipi və ya hökmdarların diktəsinə tabe olmaq, qanunlardan daha çox vicdan və praqmatizm prinsipi və ya tək yaxşılığın və bitmiş kainat anlayışının rədd edilməsi. Amerikalılar əvvəldən bilirdilər ki, fəth edilməli yeni dünyalar, kəşf edilməli yeni həqiqətlər var. Amerikaçılığı tək bir nümunə ilə məhdudlaşdırmaq, onu vahid bir düsturla məhdudlaşdırmaq üçün hər cür səy amerikanizmdə keçərli olan hər şeyə sədaqətsizlikdir. Henri Stil Kommager

O

• O dövlət yaxşıdır ki, orda natiqlərdən daha çox qanuna qulaq asırlar. Xilon

Ö

• Ölümə qanun yoxdur. Benqal atalar sözləri

S

• Son xəbərlərə gəlincə, belə təəssürat yaranır ki, Avropa barbarları yenidən bir-birini məhv etməyə hazırlaşır. Rusiya-Türkiyə müharibəsi çalağanla ilanın mübarizəsini xatırladır: kiminsə məhv edilməsi nəticəsində dünyada bir dağıdıcı azalacaqdır. Göründüyü kimi, döyüşkənlik insan təbiətinin qanunu, kainat mexanizmindəki sürətli çoxalmanın yolunda bir maneədir. Quş həyətindəki xoruzlar bir-birini öldürürlər, ayılar, öküz və qoyunlar da eyni cür hərəkət edirlər, ilxıda at bütün gənc rəqiblərini öldürməyə çalışır və müəyyən müddət keçdikdən sonra onun özü gənc ayğırların qurbanı olur. Ümid edirəm ki, biz insanlar üçün kvakerlərin yolunun nə qədər faydalı olduğunu və ailəni dolandıranın həyatının döyüşçünün həyatından daha üstün olduğunu sübut edəcəyik. Təsəlli üçün o olar ki, dünyanın bir hissəsində ağılsızların məhv edilməsi digər hissələrində rifahın artmasına səbəb olur. Qoy bu, bizim qayğımız olsun və gəlin rusların buynuzdan, türklərin isə quyruqdan yapışdığı inəyi sağaq. Tomas Cefferson

Ş

• Şahzadənin xoşuna gələn qanun gücünə malikdir. Ulpian

Y

• Yalnız azadlığa aparan qanun həqiqi qanundur. Riçard Bax