Məcbur

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Aclıq şiri leş yeməyə məcbur edər. Ərəb atalar sözləri
• Aktyorun ruhu var, amma ruhunun vicdanı azdır. O, özünün inandığı şeylərlə başqalarını da inanmağa məcbur edir. O, özünə inanır! Fridrix Nitsşe
• Ağıl yaradıcılıq qabiliyyətindən yalnız təcrübə bunu məcbur etdikdə istifadə edir. Anri Puankare
• Ağzı su ilə doludur. (Susmağa məcbur edilmiş hakim haqqında) İndoneziya atalar sözləri
• Allah özü ölümü yaddan çıxarmamağa səni məcbur edir. Marsial
• Ananın məhəbbəti güclüdür, ibtidaidir, eqoistdir və eyni zamanda təmənnasızdır. O, heç nədən asılı deyildir. Ərin arvadına sevgisi ... - bu həmfikirliyin və qarşılıqlılığın şirin telləri, qayğı və həssaslıqda yarışdır. Bir atanın bir oğula və ya qızına olan sevgisi, əvəzinə heç nə gözləmədən öz sevgisini övladları ilə bölüşməkdir. Bu, təhlükəsizliyi sizin üçün əziz olan yolçuya xeyir-dua verməkdir, sevdiyiniz insanın uğursuzluqlarından kədərlənməyə, uğurlarından isə qürur duymağa məcbur edən zəifliklərin, gücün ölçülüb-biçilmiş nisbətidir. Belə bir hiss comərdlik, yüksəklikdir. O heç nə istəmir, əksinə, yalnız ağıllı və səxavətli bir şey verməyə çalışır. “Kaş ki, oğlum uğur qazansın! Kaş ki, qızım xoşbəxt olsun!”. Valideynin bu müdrik və sevgi dolu ifadələrini eşitməyən, düşünməyən varmı? Teodor Drayzer
• Antisemitizm, yəhudi xalqına nifrət bəşəriyyətin ruhunda ləkə olub və qalır. Biz bu məsələ ilə tam razıyıq. Buna görə də bunu bilin: antisionizm mahiyyətcə antisemitizm deməkdir və həmişə belə olacaq. Bu niyə belədir? Bilirsiniz ki, sionizm yəhudi xalqının öz torpaqlarında yaşamağa qayıtmaq arzusu və idealından başqa bir şey deyil. Yəhudi xalqı, Müqəddəs Yazılar bizə deyir ki, müqəddəs torpaqda, öz vətənində çiçəklənən birlik içində yaşayırdılar. Onları oradan Rəbbimizi belə amansızlıqla qətlə yetirən Roma tiranı qovmuşdu. Vətənindən qovulmuş, milləti külə dönmüş yəhudi xalqı dünyanı dolaşmağa məcbur oldu. Yəhudi xalqı onlara hökmranlıq etməyə gələn hər bir tiranın əlindən dönə-dönə əzab çəkdi. Bütün bəşəriyyətin bu ayrılmaz hüququnu əziz tutan hər kəs üçün bunu başa düşmək, yəhudi xalqının qədim İsrail torpağında yaşamaq hüququnu dəstəkləmək çox asan olmalıdır. Bütün yaxşı niyyətli insanlar Allahın xalqının onlardan oğurlanmış torpağa sevinclə qayıtması vədinin yerinə yetməsinə sevinəcəklər. Bu sionizmdir, nə çox, nə də az. Martin Lüter Kinq
• Atı su içməyə bir nəfər gətirə bilər, ancaq onu su içməyə qırx nəfər məcbur edə bilməz. Mayn Rid
• Avropa xalqları ailəsini bəşəriyyətin sabit bir hissəsi əvəzinə təkmilləşən nə etdi? Onlarda, mövcud olduqda səbəb kimi deyil, nəticə olaraq mövcud olan heç bir üstün mükəmməllik yoxdur; lakin onların əlamətdar xarakter və mədəniyyət müxtəlifliyi. Fərdlər, siniflər, millətlər bir-birindən son dərəcə fərqli idilər: onlar hər biri dəyərli bir şeyə aparan çox müxtəlif yollar açdılar; və hər dövrdə müxtəlif yollarda səyahət edənlər bir-birlərinə qarşı dözümsüzlük göstərsələr də və qalanların hamısı öz yolu ilə getməyə məcbur edilsəydi, bunu əla bir şey hesab edərdilər, lakin onların bir-birinin inkişafına mane olmaq cəhdləri nadir hallarda baş verirdi. Hər hansı bir daimi uğur və hər biri digərlərinin təklif etdiyi yaxşılığı almaq üçün vaxt keçdikcə dözdü. Avropa mənim fikrimcə mütərəqqi və çoxşaxəli inkişafı üçün bu yolların çoxluğuna tamamilə borcludur. Lakin o, artıq bu faydanı xeyli az dərəcədə əldə etməyə başlayır. O, qətiyyətlə bütün insanları eyniləşdirmək kimi Çin idealına doğru irəliləyir. Con Stüart Mill

B

• Bacardığımız hər iş bizi kölələşdirər, çünki daha yaxşısını etməyə məcbur edər. Alber Kamyu
• Bayram- bu, icazə verilmiş məcburi tədbirdir.Ziqmund Freyd
• Belə fikir var ki, xristian dininə bağlı olmasaq, hamımız üçün pis olar. Mənə elə gəlir ki, buna sadiq qalan insanlar çox pis insanlar olublar. Siz bu maraqlı həqiqəti görürsünüz ki, hər hansı bir dövrdə din nə qədər güclü və doqmatik inanc nə qədər dərin olsa, qəddarlıq da bir o qədər çox olmuş, vəziyyət də bir o qədər pis olmuşdur. İnsanlar həqiqətən xristian dininə bütün tamlığı ilə inandıqları zaman, bütün işgəncələri ilə birlikdə inkvizisiya var idi; cadugər kimi yandırılan milyonlarla bədbəxt qadın var idi; din adı altında hər cür insana qarşı hər cür qəddarlıq edilirdi. Siz dünyaya nəzər saldıqda görürsünüz ki, insani hisslərdə hər bir irəliləyiş, cinayət qanununda hər bir təkmilləşmə, müharibənin azaldılması istiqamətində atılan hər addım, rəngli irqlərə qarşı daha yaxşı rəftar istiqamətində atılan hər addım və ya köləliyin yumşaldılması, dünyada mövcud olan mənəvi tərəqqi, dünyanın mütəşəkkil kilsələri tərəfindən [davamlı]] olaraq qarşı çıxdı. Mən tamamilə qəsdən deyirəm ki, öz kilsələrində təşkil olunmuş xristian dini dünyada mənəvi tərəqqinin əsas düşməni olub və indi də belədir. Bir fakt götür. Bu, xoşagəlməz fakt deyil, lakin kilsələr insanı xoşagəlməz faktları qeyd etməyə məcbur edir. Fərz edək ki, bu gün yaşadığımız dünyada təcrübəsiz bir qız sifilisli kişi ilə evlidir; bu halda Katolik Kilsəsi deyir: “Bu, ayrılmaz bir müqəddəslikdir. Bekarlığa dözməli və ya birlikdə qalmalısınız. Birlikdə qalsanız, sifilitik uşaqların doğulmasının qarşısını almaq üçün kontraseptivlərdən istifadə etməməlisiniz." Bu yalnız bir nümunədir. Hazırda kilsənin əxlaq adlandırmaq üçün seçdiyi şeydə israrla hər cür insanlara layiq olmayan və lazımsız əzablar verməsinin bir çox yolu var. Bildiyimiz kimi, o, böyük ölçüdə dünyada əzab-əziyyəti azaldan bütün istiqamətlərdə hələ də irəliləyiş və təkmilləşmənin əleyhdarıdır, çünki o, əxlaq kimi müəyyən dar davranış qaydalarını qeyd etməyi seçmişdir. insan xoşbəxtliyi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur; və siz deyəndə ki, bu və ya digər şeylər etmək lazımdır, çünki bu, insan xoşbəxtliyinə səbəb olacaq, bunun heç bir əlaqəsi olmadığını düşünürlər. “İnsan xoşbəxtliyinin əxlaqla nə əlaqəsi var? Əxlaqın məqsədi insanları xoşbəxt etmək deyil". Bertran Rassel
• Bədbəxtlikdən, boğulmuş duyğular ölmür. Onları susmağa məcbur ediblər və onlar daxildən insana təsir etməyi davam etdirirlər. Ziqmund Freyd
• Bədcins arvada rast gələnin bircə çarəsi var: onu boşayıb canını qurtarmaq. Pis arvadla bir yerdə yaşamaq canavarla və ya əfi ilanla bir yerdə olmaqdan təhlükəlidir. Can qurtarma çətin olduqda dörd hiylə işlətmək lazımdır:
  • Birinci, mal verməlidir. İzzəti-nəfsi qorumaq, irz-namusu saxlamaq mal saxlamaqdan yaxşıdır; çox mal verib canını xilas edə bilirsə, o malı az hesab etmək lazımdır, maldan keçmək candan əl çəkməkdən ucuz olar.
  • İkinci, qanıqaralıq salmaq, tündxasiyyətliliyə başlamaq, xəyanətə səbəb olmamaq şərti ilə cinsi yaxınlıq etməməyə başlamaq lazımdır.
  • Üçüncü, üstüörtülü kinayəli sözlər demək, qoca arvadlara oxşadığını söyləmək, onda kin və nifrət oyandırmaq, başqa ərə getməyə rəğbət yaratmaq, gəzməyə getməyə, evdən uzaqlaşmağa vadar etmək lazımdır ki, bəlkə, birinə rast gəlib ayrılmağa razı ola, xülasə, qorxutmaq, şirnikdirmək və mümkün olan bütün vasitələrə əl atılmalıdır ki, başdan eləyə biləsən.
  • Dördüncü, bütün bunlar bir nəticə vermədikdə, başqa əlac olmadıqda onu tərk edib uzaq bir səfərə getməlidir, lakin ona elə bir ağır şərait yaratmalıdır ki, o, ümidini itirib ayrılmağa məcbur olsun. Nəsirəddin Tusi
• Biz o zaman azad insanlar ola bilərik ki,müstəqil düşünmək qabiliyyətimizi saxlaya bilək, boynumuza qoyulan fikirləri müdafiə etməyə zərurət bizi məcbur edə bilməsin. Mark Tulli Siseron
• Biz tərbiyə adı altında uşaqlıqdan fəzilətə aparan, ədalətli şəkildə tabe olmaq və ya hökmranlıq etməyi bacaran mükəmməl vətəndaş olmağı arzu edən və ona can atmağa məcbur edən tərbiyəni nəzərdə tuturuq. Platon
• Böyük iradə yalnız bir şeyi arzulayıb, ona nail olmağı bacarmaqdan ibarət deyil, həm də lazım gəldikdə özünü bir şeydən çəkindirməyi, məcbur etməyi bacarmaqdan ibarətdir. Anton Makarenko
• Bütün İncil sistemində şeytan həm Ata Allahdan, həm də Oğul Allahdan daha hiyləgər və güclüdür: o, həmişə onların planlarının qarşısını almağa müvəffəq olur və Ata Allahı öz sevimli Oğlunu ölümə məcbur etmək zərurətinə çevirməyə müvəffəq olur. Şeytanın bəşəriyyətə etdiyi pisliyi düzəltmək üçün, xristianlıq həqiqi manixeyizmdir, burada hər bir üstünlük pis prinsipin tərəfindədir, o, öz tərəfdarlarının çoxluğu ilə İlahinin bütün məqsədlərini puç edir. Pol Anri Holbax

Ç

• Çoxsaatlı həsrət gərginliyə çevrilir, gərginlik qorxu ilə əvəz olunur, qorxu isə şəfqətdən çəkinməyə məcbur edir. Paulo Koelyo
• Çoxu elə öz yatağındaca ölüb. Heç kəs öz ömründən artığını yaşamayıb. Həta savadlı adamlar, çox oxuyanlar – qaradərili həkimlər, müəllimlər, qəzetçilər, biznesmenlər – belə çox çətin bir məsələ qarşısında aciz qalıblar. Belələri ağılları ilə işləyib irəli getməklə yanaşı, bir də öz irqləninin qayğısına qalmağa məcbur olublar və bəzən bu yerdə ağıl da aciz qalıb. Ağ adamlar elə güman edir ki, savadından asılı olmayaraq bütün qaradərililərin içində dərin cəngəllik var. Onlar keçilməz çaylara hökm edir, budaqdan budağa tullanaraq meymun səsi çıxarır, zəhərli ilanlarla yatıb dururlar. Qaradərililərin qana bulaşmış dişləri isə ağ adamların qanına susayır. Onlar haradasa düz fikirləşirlər. Qaralar ağ adamları zəncilərin mülayim, xoşrəftar, ağıllı, eşqli adamlar olduğuna inandırmaq istədikcə, zəncilərin bir çox inaclarının daha saf duyulara bağlı olduğunu sübut etməyə çalışdıqca, həmin cəngəlliklər daha sıx və keçilməz olur. Amma bir həqiqət var, axı bu cəngəllikləri qaralar öz əvvəlki vətənlərindən, başqa dünyadan götürüb gətirməyiblər. Xeyir, bu cəngəllilkləri onlar üçün ağlar yaradıb. Və beləcə yayılıb, dərinlşəib, qalınlaşıb o cəngəlliklər. Hətta onların ölümündən sonra da cəngəlliklər böyüyüb, yaşıllaşıb və bu, onlara həyat verən ağlara yetişənə qədər davam edib. Cəngəllik onların hər birini tanınmaz hala salana qədər dəyişib. Onlar qaniçən olublar, ağlasığmaz dərəcədə azğınlaşıblar – elə olmaq istəməsələr də, – və bir vaxtlar öz əlləri ilə saldıqları cəngəlliklərdən ölümünə qorxmağa başlayıblar. Sən demə budaqdan budağa tullanıb meymun səsi çıxaran canlı onların ürəyində, onların ağ və zərif dəisi altda yaşayırmış. Sən demə o qana bulaşmış dişlər də onların öz dişləriymiş… Toni Morrison

E

• Ehtiyac məcbur edər, qanunu da adlayıb keçərsən. Monqol atalar sözləri
• Ehtiyac şeytanı məcbur edər ki, milçəyi də udsun. Alman atalar sözləri
• Eqoizm məhz əzab çəkməyə məcbur edildiyi üçün həqiqətin təhrikləri qarşısında narahat olmaq istəmir. Beləliklə, elə hey xarici aləmin vurduğu zədələrdən heç vaxt təsirlənməyəcəyini iddia edir. Hətta bu cür travmaların onun üçün həzz mənbəyi olduğunu irəli sürür. Ziqmund Freyd
• Elə adamlar var ki, adam öldürməyə əlləri qalxmır, ona görə məcbur olurlar ki, öldürməzdən qabaq adamı adamlıqdan çıxartsınlar. Stanislav Eji Lets
• Elə danış ki, sonradan onu xatırlamağa məcbur olmayasan. Abbasqulu ağa Bakıxanov

Ə

• Əgər ehtiyacınız olmayan şeylər satın alsanız, bir müddət sonra ehtiyacınız olan şeyləri satmağa məcbur olarsınız. Uorren Baffett
• Əgər mənasız bir şıltaqlıq ümumdünya çevrilişlərə səbəb olursa və ən ağıllı insanları axmaqlıqlar etməyə məcbur edirsə, o halda, bu şıltaqlıq dərk edilsə və xeyirxahlığa yönəldilsəydi, o zaman nə baş verə bilərdi? Nikolay Qoqol
• Əgər məni səni sevməməyə məcbur etsələr, bax bu əsl satqınlıq olacaq. Corc Oruell
• Əgər sevgi oyunu insanı yanmağa və əsməyə məcbur edirsə, onda sevginin özü nədir?! Rəşad Nuri Güntəkin
• Əgər sən özünü bir işə məcbur edə bilmirsənsə və özünə tələbkarlıqla yanaşa bilmirsənsə, başının üstündə yüz müəllim də dursa əlindən bir şey gəlməyəcək. Vasili Suxomlinski
• Ən mühakiməsiz ürəkdə elə simlər var ki, onları titrəməyə məcbur etmədən toxunmaq olmaz. Həyatla, ölümlə zarafat etməyə hazır olan insanlar arasında ümidini ititmiş insanın gülməyə cürətinin çatmadığı nəsə bir şey var. Edqar Allan Po
• Əsl azadlıq, başqaları kimi, ya da hər kəs kimi düşünməyə məcbur olmamaq azadlığıdır. Roza Lüksemburq

F

• Farslar üçün yalan danışmaqdan və borca düşməkdən rüsvayçı heç nə yoxdur. Farslara görə, borca düşməyin bir çox səbəbləri ilə yanaşı, borclunun yalan danışmağa məcbur olmasıdır. Herodot

G

• Gördüklərim, görmədiyimin varlığına inanmağa məcbur edir. Ralf Uold Emerson
• “Göz əvəzinə göz, diş əvəzinə diş” deyildiyini eşitmisiniz. Mənsə sizə deyirəm ki, pis adama qarşı durma. Əksinə, sağ üzünə şillə vurana o birini də çevir. Səni məhkəməyə verib köynəyini götürmək istəyənə üst paltarını da ver. Kim səni min addım yol getməyə məcbur edirsə, sən onunla iki min addım yol get. Səndən bir şey diləyənə ver, səndən borc istəyəni geri qaytarma. İsa

H

• Haqsızlıqla insanları arxanca getməyə məcbur etməkdənsə, ədalətli olub tək qalmaq daha yaxşıdır. Mahatma Qandi
• Hamımız nə vaxtsa nənə olmağa məcbur olacağıq. Marqaret Tetçer
• Heç kəs heç kimi nə bir din, nə bir məzhəbi qəbul etməyə məcbur edə bilməz. Mustafa Kamal Atatürk
• Heç kəs nikah kəsdirilməyə məcbur edilmir, lakin nikah kəsdirdimi, nikah qanunlarına itaət etməyə məcbur olunur. Karl Marks
• Heç kim mümkün olandan artığını etməyə məcbur deyil. Latın atalar sözləri
• Həqiqətdə də həyatın mənası olmasaydı və ən mənasız şeyi seçməyə məcbur qalsaydım, ən seçiləsi mənasızlıq həyat olardı. Fridrix Nitsşe
• Həmişə mümkün olmayan hallara bizi inandırmağa məcbur edən hiss: sevgi adlanır. Oskar Uayld
• Həmişə zövqümə uyğun oynadım, qələbə məcbur deyildi. Mişel Platini
• Hər hansı bir din bütün bəşəriyyəti onun doktrinasını qəbul etməyə məcbur etmək iddiasına düşəndə o, tirana çevrilir. Rabindranat Taqor
• Hər kəs nəfsini sevdiyindən öz eyiblərini görə bilməz, bu eybin əlamətləri aşkar olduqda da onu dərk etməz. Bunun müalicəsi üçün deyilibdir: O adam fazil və kamil bir dost tapmalı, uzun müddət onunla oturub-durduqdan, ünsiyyət saxladıqdan sonra ixtiyar verməlidir ki, onun səhvlərini desin, o da bu səhvləri islah etsin, dostun köməyi və sədaqəti də bundadır. Bu barədə onunla möhkəm əhd-peyman bağlaya, heç bir şeyi gizlətməyə, deməyə ki, səndə heç bir eyib yoxdur, belə desə, bununla razılaşmaya, təkid edib onu doğru danışmağa məcbur edə, deməsə, dostluğa xəyanətdə təqsirləndirə, yenə əvvəlki sualına qayıda, daha da yalvar-yaxar edə, inad göstərib sussa, kədərlənə, ondan tamamilə üz döndərəcəyini, dostluğu qıracağını deyə, əl çəkməyə, nəhayət, dilə gətirməyə müvəffəq ola, eyiblərini söylədə; əlbəttə, bu vaxt onun dediklərinə etiraz etməməli, belə olmadığına sübut-dəlil gətirməməli, qaş-qabağını salıb narazılığını bildirməməlidir; əksinə, ona sevinc və şadlıqla qulaq asmalı, təşəkkürünü bildirməli, xəlvət yerə çəkilib ünsiyyəti möhkəmlətməli, səmimiyyəti artırmalı, eyiblərindən mümkünsə yaxa qurtarmağa, onları aradan qaldırmağa çalışmalı, dostunun etibarını daha çox qazanmalı, nəfsinin islahı xatirinə dönə-dönə belə etməli və dostunun sözlərindən inciməməlidir. Nəsirəddin Tusi
• Həsəd, qısqanclıq, ehtiras, hər növ aclıq, bunların hamısı ehtirasdır. Sevmə isə məcbur etmə olmadan yalnız azad olunduğunda yaşana bilən, insani bir hərəkətdir. Erix Fromm
• Hökumət suverenliyi qəsb edəndə, ictimai razılaşmanı dağıdanda və bütün sadə vətəndaşlar haqlı olaraq öz təbii azadlığına qayıdarkən itaət etməyə məcbur edilsələr də, itaət etməyə məcbur deyillər. Jan Jak Russo

X

• Xeyir və şər, zənginlik və yoxsulluq, yüksək və aşağı və dəyərlərin bütün adları silaha çevrilib həyatın yenidən və yenidən özünü məcbur etməsini mübarizcəsinə təsdiq edəcək! Fridrix Nitsşe
• Xoşbəxtlik məni kədərləndirir, çünki o məni həmişə xoşbəxtliyi yaxından izləyən bədbəxtlik barədə düşünməyə məcbur edir. Jerar de Nerval

İ

• İnsan nadir hallarda özünü sevməyə məcbur edə bilər, amma özünə hörmət etməyə məcbur etməyi həmişə bacarar. Bernar Fontenel
• İnsanı susmağa məcbur etməklə onu öz fikrini dəyişdirməyə məcbur etmək olmaz. Benedikt Spinoza
• İntuisiyanın səsini eşitmək üçün ağılı susmağa məcbur etmək lazımdır. Bernar Verber
• İş görməyən insana tənbəl deyilmir, tənbəl iş görməyə məcbur edildiyi zaman əlindən bir iş gələn insandır. Sokrat

J

• Jurnalist heç vaxt öz üstünlüyü, nüfuzu, mülahizələrinin dəyəri barədə yüksək fikirdə olmamalıdır. Çünki, onun məşğul olduğu fəaliyyət özü-özlüyündə həsr etdiyi adamın qüruru üçün xoşagəlməz hadisədir və əgər jurnalist şüurlu şəkildə həmin adama narahatlıq yaratsaydı və onu haqsız olmağa məcbur etmiş olsaydı, tamamilə haqlı olmazdı. Mixail Lomonosov

K

• Kilsə yeganə yerdir ki, kimsə səninlə danışır, sən isə cavab verməyə məcbur deyilsən. Şarl de Qoll

Q

• Qadın şərəfinin birinci şərti kişilərlə kəbinsiz bir yerdə yaşamamaqdan ibarətdir. Səbəb isə kişiləri təslim edib nikah bağlamağa məcbur etməkdir. Artur Şopenhauer
• Qadını danışmağa məcbur etmək üçün min üsul var, ancaq onu susmağa məcbur edən üsul yoxdur. Giyom de Buşe
• Qısa fikirlər ona görə yaxşıdır ki, ciddi oxucunun özünü fikirləşməyə məcbur edir. Lev Tolstoy

M

• Metafiziklər və dindarlar gözləri bağlı halda döyüşməyə məcbur edilən qladiatorları xatırladır. Volter
• Məhəbbət - həyatın böyük bəzəyidir. O, təbiəti çiçəkləndirməyə, rəngdən-rəngə düşməyə, gözəl mahnilar oxumağa, qəşəng rəqslər etməyə məcbur edir. Lunaçarski
• Mən, tale öz istəyindən kənar sevməyə məcbur edilən bir kişinin nifrətindən daha güclü bir nifrət tanımıram. Aqata Kristi
• Mənim adım Salvador Xilaskardır. Çünki, mənim vəzifəm dözməyə məcbur olduğumuz təhlükəli texnikalar və bacarıqsızlıq dövrlərində incəsənəti boşluqdan xilas etməkdir. Salvador Dali
• Məsələ seçdiyimiz yolda deyil, bizi bu yolu seçməyə məcbur edən daxilimizdədir. O.Henri
• Milləti itaətə məcbur etmək olar, lakin elm öyrənməyə yox. Konfutsi
• Müdrik! Sadə camaatın arasında yaşamağa məcbur olarkən suda üzən, amma onunla qarışmayan yağ kimi ol. Pifaqor
• Mürəkkəb cəhlin əlacı. Bu cəhlin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, nəfsin elmdən xəbəri olmadığı halda elə bilər ki, həqiqətən, alimdir və məşğuliyyəti də elmdir. Heç bir rəzilət bundan daha təhlükəli və dəhşətli ola bilməz. Bədən təbibləri bəzi pis və uzun sürən xəstəlikləri müalicə etməkdə aciz qaldıqları kimi, nəfs təbibləri də bu mərəzi müalicə etməkdə aciz qalarlar. Bu əyri, kəc xasiyyət səhvini başa düşməz, düşsə də boynuna almaz, bu “elm” elə bir elm olar ki, cəhl yüz dəfə ondan yaxşıdır. Buna qarşı ən faydalı tədbir həmin cəhalət sahibini həndəsə, hesab, cəbr və bu kimi riyazi elmlərlə məşğul olmağa məcbur etməkdir, əgər maraqlanıb öyrənməyə başlasa, əsl elm ləzzətinin, həyat həqiqətinin, nəfs izzətinin nədən ibarət olduğunu başa düşər; hər halda onda bir sağalma və ayrılma əmələ gələr. Bundan sonra əvvəlki əqidələri haqqında fikirləşsə, ondan doğruluq ləzzəti almaz, şəkk-şübhə başlar, ürəyinə xal düşər. İnsafı olsa, az müddət ərzində əqidəsinin yalnış olduğunu anlar, “sadə cəhl” mərtəbəsinə enər, təlim edilməyə razı olar. Nəsirəddin Tusi

N

• Nə vaxtsa səni sadiqliyi pozmağa, ayıbı unutmağa və başqasına nifrət etməyə məcbur edəcək şeyi heç vaxt faydalı hesab etmə. Mark Avreli

O

• O bilirdi ki, həyatda, insanlar arasında, necə deyərlər, sürtünməyə məcbur olursan. Sürtünmə isə hərəkəti ləngitdiyindən, o hər şeydən kənarda dururdu. Jül Vern
• Olmursa məcbur etmə, ya xəyalların qırılar ya ürəyin. Unutmuş kimi et. Çünki gözəl şeylər; onları heç gözləmədiyində reallaşar. Qabriel Qarsiya Markes

Ö

• Öz ordusunu yedizdirmək istəməyən xalq tez bir zamanda yad ordunu yedizdirməyə məcbur olacaq. Napoleon Bonapart

P

• Pis yağış insanı evə qovur, pis həyat yoldaşı isə evdən qaçmağa məcbur edir. Yəhudi atalar sözləri

R

• Rus insanını hirsləndirməyincə, tamamilə səbirini tükəndirməyincə danışmağa məcbur edə bilməzsən. Nikolay Qoqol

S

• Sevgi əsas məşğuliyyət olduqda əxlaqi günah olur. O, onda ağılı zəiflədir və qəlbi pisləşməyə məcbur edir. Klod Adrian Helvetsi
• Sevgi fövqəladədir, ona əmr edə bilmərsən, onu məcbur edə bilməzsən. Onun nəfəsi istədiyi yerdə əsir. Teofil Qotye
• Sevgi o qədər qüdrətlidir ki, insanları yenidən doğulmağa məcbur eləyir. Fyodor Dostoyevski
• Siyasi azadlıq - heç də ondan ibarət deyil ki, istədiyini edə biləsən. Dövlətdə, yəni qanunlar əsasında yaşayan cəmiyyətdə azadlıq yalnız ondan ibarət ola bilər ki, vətəndaşın nə etməli olduğunu etmək imkanı olsun və o, nə etməli olmadığını etməyə məcbur edilməsin. Şarl Lui Monteskyö
• Sizə bir işi güc hesabına məcbur gördürülürsə o işi ən möcüzəvi gözəl şəkildə edin, çünki tək qurtuluş yolunuz budur. V for Vendetta

Ş

• Şöhrətpərəstlik qəzəb qədər cinayətlər etməyə məcbur edir. Pyer Büast
• Şübhələr satqındılar. Onlar bizi cəhdlərdən qorxmağa məcbur etməklə tez-tez əldə edə biləcəyimiz xeyirxahlıqdan məhrum edirlər. Uilyam Şekspir

T

• Təbiət insanı zülmətlə dövrələyir və onu daim işığa doğru getməyə məcbur edir. Bu işıq isə elmdir. Yohann Volfqanq Göte
• Təbiətin başqa sahələrində olduğu kimi, insanın da arzu və istəklərini müşahidə edən böyüdücü şüşə olsaydı, o zaman bir sıra insanların fiziki qüsurlara görə dar vətəndaşlıq sferasında və qanunların dar çərçivəsində boğulmağa məcbur olduğunu, nəhayət, onlarən cəmiyyətdə qorxunc tənhalıqla üzbəüz qaldığını görəndə adam istər-istəməz dəhşətə gəlməyə bilməzdi... Fridrix Şiller

Ü

• Üzvlərinin çoxunu razı sala bilməyən və buna görə də onları üsyana məcbur edən sivilizasiya yox olmağa məhkumdur. Ziqmund Freyd

Y

• Yaxın gələcəkdə məni son dərəcə narahat edən və ölkəmin taleyinə görə həyəcanlanmağa məcbur edən dönüş yaranacaq ... Korporasiyaların hakimiyyətə gəlməsi ölkənin ali orqanlarında satılma və parçalanma erasına səbəb olacaq, kapital, kütlələrin ən qaranlıq instinktləri üzərində oynayaraq öz hökmranlığını təsdiq etməyə çalışacaq, bütün milli sərvətlər bir neçə seçilmişin əlində cəmləşəcək və o zaman respublikanın sonu gələcək (Linkolun həlak olmamışdan qabaq etirafı). Avraam Linkoln
• Yaxşı fikirlər başqalarını da istər-istəməz yaxşı fikir deməyə məcbur edir. Vissarion Belinski
• Yer kürəsinin yaşıllıq və həyatla necə və hansı proseslərlə büründüyünü, buludların, dumanların və yağışların necə əmələ gəldiyini, bu yer kürəsinin bütün dəyişikliklərinə nəyin səbəb olduğunu və hansı ilahi qanunların səbəb olduğunu bilmək, şübhəsiz ki, saf bir zövqdür. Nizam açıq-aşkar qarışıqlıq içərisində qorunur. Fırtınanın və vulkanın səbəbini araşdırmaq və onların əşyaların təsərrüfatda istifadəsinə işarə etmək — buludlardan şimşək çaxıb onu təcrübələrimizə tabe etmək — olduğu kimi istehsal etmək ülvi bir məşğuliyyətdir. İncəsənət laboratoriyasındakı mikrokosmos və hərəkətləri və İlahi Ağılın onlara verdiyi qanunlara uyğun olaraq dəyişən, şeylərin kainatını təşkil edən görünməz atomları ölçmək və çəkmək. Əsl kimya filosofu xarici dünyanın bütün müxtəlif formalarında yaxşılıq görür. O, sonsuz müdrikliyin rəhbər tutduğu sonsuz qüdrətin əməllərini araşdırarkən, bütün alçaq xurafatlar, bütün məntiqli xurafatlar onun zehnindən yox olur. O, insanı kosmosda bir nöqtəyə sabitlənmiş atomlar arasında bir atom görür və bununla belə ətrafdakı qanunları dərk edərək onları dəyişdirmək; zaman keçdikcə bir növ hökmranlıq və maddi məkanda bir imperiya əldə etmək və sonsuz kiçik miqyasda bir növ yaradıcı enerjinin kölgəsi və ya əksi kimi görünən və ona fərqlilik hüququ verən bir güc tətbiq etmək istəyir. Allahın surətində yaradılmış və ilahi ağılın qığılcımı ilə canlandırılmışdır. Kimyəvi axtarışlar idrakı ucaltsa da, təxəyyülü incitmir və həqiqi hissləri zəiflətmir. Onlar zehnə dəqiqlik vərdişləri bəxş etməklə bərabər, onu faktlara diqqət yetirməyə məcbur etməklə yanaşı, onun bənzətmələrini də genişləndirirlər və əşyaların xırda formaları ilə tanış olsalar da, onların son məqsədi təbiətin böyük və möhtəşəm obyektlərinə malikdirlər. Onlar kristalın əmələ gəlməsini, çınqılın quruluşunu, gil və ya torpağın təbiətini nəzərə alırlar və onlar bizim dağ silsilələrimizin müxtəlifliyinin səbəblərinə, küləklərin görünüşünə, ildırım fırtınalarına, meteoritlərə, zəlzələlərə, vulkanlara və şairə və rəssama ən heyrətamiz obrazlar təqdim edən bütün hadisələrə aiddir. Təbiətimizin ən böyük səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri olan biliyə olan o sönməz susuzluğu yaşadırlar — hər bir kəşf faktların tədqiqi üçün yeni sahə açır, nəzəriyyələrimizin qeyri-kamilliyini bizə göstərir. Ədalətli şəkildə deyilir ki, işığın dairəsi nə qədər böyükdürsə, onu əhatə edən qaranlığın sərhəddi də bir o qədər böyük olar. Hemfri Devi

Z

• Zəiflər bizi öz gücümüzdən utanmağa məcbur etdikləri üçün bizə qalib gəldilər. Fridrix Nitsşe